ทรงมีปาฎิหาริย์สามอย่าง

เกวัฏฏะ ! นี่ปาฎิหาริย์สามอย่าง ที่เราได้ทำให้แจ้งด้วยปัญญาอันยิ่งเอง
แล้วประกาศให้ผู้อื่นรู้ได้. สามอย่างอะไรเล่า? สามอย่างคือ อิทธิปาฎิหาริย์ อาเทส
นาปาฎิหาริย์ และ อนุศาสนีปาฎิหาริย์.

(๑) เกวัฏฏะ ! อิทธิปาฎิหาริย์ นั้นเป็นอย่างไรเล่า? เกวัฏฏะ !
ภิกษุในศาสนานี้ กระทำอิทธิวิธีมีอย่างต่าง ๆ : ผู้เดียวแปลงรูปเป็นหลายคน,
หลายคนเป็นคนเดียว, ทำที่กำบังให้เป็นที่แจ้ง ทำที่แจ้งให้เป็นที่กำบัง, ไปได้
ไม่ขัดข้อง ผ่านทะลุฝา ทะลุกำแพง ทะลุภูเขา ดุจไปในอากาศว่าง ๆ, ผุดขึ้น
และดำลงในแผ่นดินได้เหมือนในน้ำ, เดินไปได้เหนือน้ำ เหมือนเดินบนแผ่นดิน,
ไปได้ในอากาศเหมือนนกมีปีก ทั้งที่ยังนั่งสมาธิคู้บัลลังก์. ลูกคลำพระจันทร์
และพระอาทิตย์อันมีฤทธิ์อานุภาพมาก ได้ด้วยฝ่ามือ. และแสดงอำนาจทางกาย
เป็นไปตลอดถึงพรหมโลกได้. เกวัฏฏะ ! กุลบุตรผู้มีศรัทธาเลื่อมใสได้เห็น
การแสดงนั้นแล้ว เขาบอกเล่าแก่กุลบุตรอื่นบางคน ที่ไม่ศรัทธาเลื่อมใส ว่าน่า
อัศจรรย์นัก. กุลบุตรผู้ไม่มีศรัทธาเลื่อมใสนั้น ก็จะพึงตอบว่า วิชาชื่อคันธารี๑
มีอยู่ ภิกษุนั้นแสดงอิทธิวิธีด้วยวิชานั่นเท่านั้น (หาใช่มีปาฎิหาริย์ไม่), เกวัฏฏะ !
ท่านจะเข้าใจว่าอย่างไร : ก็คนไม่เชื่อ ไม่เลื่อมใส ย่อมกล่าวตอบผู้เชื่อผู้เลื่อมใส
ได้อย่างนั้น มิใช่หรือ ?
“พึงตอบได้, พระองค์!”

เกวัฏฏะ ! เราเห็นโทษในการแสดงอิทธิปาฎิหาริย์ดังนี้แล จึงอึด
อัดขยะแขยง เกลียดชังต่ออิทธิปาฎิหาริย์

(๒) เกวัฏฏะ ! อาเทสนาปาฎิหาริย์ นั้น เป็นอย่างไรเล่า? เกวัฏฏะ !
ภิกษุในศาสนานี้ย่อมทายจิต ทายความรู้สึกของจิต ทายความตรึก ทาย
ความตรอง ของสัตว์เหล่าอื่น ของบุคคลเหล่าอื่นได้ ว่า ใจของท่านเช่นนี้
ใจของท่านมีประการนี้ ใจของท่านมีด้วยอาการอย่างนี้. ฯลฯ กุลบุตรผู้ไม่เชื่อ
ไม่เลื่อมใส ย่อมค้านกุลบุตรผู้เชื่อผู้เลื่อมใส ว่า วิชา ชื่อ มณิกา มีอยู่ ภิกษุนั้น
กล่าวทายใจได้เช่นนั้น ๆ ก็ด้วยวิชานั้น (หาใช่มีปาฏิหาริย์ไม่), เกวัฏฏะ ! ท่านจะ
เข้าใจว่าอย่างไร : ก็คนไม่เชื่อไม่เลื่อมใส ย่อมกล่าวตอบผู้เชื่อผู้เลื่อมใสได้อย่างนั้น
มิใช่หรือ ?
“พึงตอบได้, พระองค์ !”

เกวัฏฏะ ! เราเห็นโทษในการแสดงอาเทสนาปาฏิหาริย์ดังนี้แล จึง
อึดอัด ขยะแขยง เกลียดชัง ต่ออาเทสนาปาฏิหาริย์.

(๓) เกวัฏฏะ! อนุศาสนียปาฏิหาริย์ นั้น เป็นอย่างไรเล่า ? เกวัฏฏะ !
ภิกษุในศาสนานี้ ย่อมสั่งสอนว่า ท่านจงตรึกอย่างนี้ ๆ อย่าตรึกอย่างนั้น ๆ,
จงทำไว้ในใจอย่างนี้ ๆ อย่าทำไว้ในใจอย่างนั้น ๆ จงละสิ่งนี้ ๆ เสีย, จงเข้าถึง
สิ่งนี้ ๆ แล้วแลอยู่ ดังนี้ นี้เราเรียกว่า อนุศาสนีปาฎิหาริย์.

เกวัฏฏะ ! ฯลฯ๑ เหล่านี้แล เป็นปาฎิหาริย์ ๓ อย่าง ที่เราได้ทำให้แจ้ง
ด้วยปัญญาอันยิ่งเอง แล้วประกาศให้ผู้อื่นรู้ตามด้วย.

- บาลี สี. ที. ๙/๒๗๓/๓๓๙. ตรัสแก่เกวัฎฎคหบดี ที่ปาวาริกัมพวัน
๑. คันธารี ชื่อมนต์ แต่งโดยฤษี นามคันธาระ, อีกอย่างหนึ่งในแคว้นคันธาระ