แค่พูดคำแรกแล้วไม่ว่าใครนั่นเป็นหัวใจของบัณฑิต ไม่คิดว่าใครด้วยใจรู้ทัน จะว่าหนอๆ ก็ฉลาดกว่าคนทั้งโลก ไม่ต้องก่อเกิดสงคราม ได้ประโยชน์คุ้มค่า ไม่พาให้วอดวายเดือดร้อน เพราะเป็นต้นเหตุที่เริ่มต้นได้ดี
จะคิดหนอๆ ก็ทำอะไรไม่ผิดเลยสักเรื่อง
จากสายสืบนิสัยศาสตร์

ดูกรราชกุมาร
ตถาคตก็ฉันนั้นเหมือนกัน ย่อมรู้วาจาที่ไม่จริง ไม่แท้ ไม่ประกอบด้วย
ประโยชน์ และวาจานั้นไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น ตถาคตไม่กล่าววาจานั้น

อนึ่งตถาคตย่อมรู้วาจาที่จริง ที่แท้ แต่ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ และวาจานั้นไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่
ชอบใจของผู้อื่น ตถาคตไม่กล่าววาจานั้น

อนึ่ง ตถาคตย่อมรู้วาจาที่จริง วาจาที่แท้ และประกอบด้วยประโยชน์ แต่วาจานั้นไม่เป็นที่รัก
ไม่เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น ในข้อนั้น ตถาคตย่อมรู้กาลที่จะพยากรณ์วาจานั้น

ตถาคตย่อมรู้วาจาที่ไม่จริง ไม่แท้ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ แต่วาจานั้น
เป็นที่รัก เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น ตถาคตไม่กล่าววาจานั้น

ตถาคตย่อมรู้วาจาที่จริง ที่แท้ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ แต่วาจานั้นเป็นที่รัก เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น ตถาคตไม่กล่าววาจานั้น


อนึ่ง ตถาคตย่อมรู้วาจาที่จริง ที่แท้ และประกอบด้วยประโยชน์ และวาจานั้นเป็นที่รัก เป็นที่
ชอบใจของผู้อื่น ในข้อนั้น ตถาคตย่อมรู้กาลที่จะพยากรณ์วาจานั้น

ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะตถาคตมีความเอ็นดูในสัตว์ทั้งหลาย.

จากหลักการพูด ของพระองค์พระสัมมาสันพุทธเจ้า

๑. คำพูดที่ไม่จริง ไม่ถูกต้อง ไม่เป็นประโยชน์
ไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น พระองค์ไม่กล่าว

๒. คำพูดที่จริง ถูกต้อง ไม่เป็นประโยชน์ ไม่เป็นที่รัก
ไม่เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น พระองค์ไม่กล่าว

๓. คำพูดที่จริง ถูกต้อง เป็นประโยชน์ ไม่เป็นที่รัก
ไม่เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น พระองค์เลือกกาลกล่าว

๔. คำพูดที่ไม่จริง ไม่ถูกต้อง ไม่เป็นประโยชน์
ถึงเป็นที่รัก เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น พระองค์ไม่กล่าว

๕. คำพูดที่จริง ถูกต้อง ไม่เป็นประโยชน์ ถึงเป็นที่รัก
เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น พระองค์ไม่กล่าว

๖. คำพูดที่จริง ถูกต้อง เป็นประโยชน์ เป็นที่รัก
เป็นที่ชอบใจของผู้อื่น พระองค์เลือกกาลกล่าว


พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๓ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๕ มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ อภัยราชกุมารสูตร

แค่พูดคำแรกแล้วไม่ว่าใครนั่นเป็นหัวใจของบัณฑิต ไม่คิดว่าใครด้วยใจรู้ทัน จะว่าหนอๆ ก็ฉลาดกว่าคนทั้งโลก ไม่ต้องก่อเกิดสงคราม ได้ประโยชน์คุ้มค่า ไม่พาให้วอดวายเดือดร้อน เพราะเป็นต้นเหตุที่เริ่มต้นได้ดี
จะคิดหนอๆ ก็ทำอะไรไม่ผิดเลยสักเรื่อง
จากสายสืบนิสัยศาสตร์