เจโตวิมุตติ และปัญญาวิมุตติ
พระราชสังวรญาณ (หลวงพ่อพุธ ฐานิโย)
วัดป่าสาลวัน จ.นครราชสีมา
ปุจฉากราบเรียนถามเกี่ยวกับเรื่องเจโตวิมุตติกับปัญญาวิมุตติ
ท่านสอนให้เจริญควบคู่กันไป
บางทีปัญญาวิมุตติไม่จำเป็นต้องเจริญกรรมฐานมาก
ขอให้อธิบายสองกลุ่มนี้ การใช้ควบคู่กันไป และการใช้แต่ละอย่าง
และความแตกต่างเกี่ยวกับ เจโตวิมุตติ ปัญญาวิมุตติ
ตลอดจนความหมายด้วยขอรับ
วิสัชนาผู้หลุดพ้นด้วย เจโตวิมุตติ หมายถึง ผู้บำเพ็ญสมาธิ
ทำจิตให้เป็นสมาธิอย่างละเอียด
แล้วสามารถตัดกระแสแห่งกิเลสให้ขาดสิ้นจากขันธสันดานได้
โดยไม่ต้องพิจารณาหาเหตุผลใดใดทั้งสิ้น
คือ หมายความว่า บำเพ็ญภาวนาสมาธิให้ชำนิชำนาญ
จนทำจิตให้ละเอียดยิ่งๆ ขึ้นไป
แล้วกระแสของจิตจะตัดห่วงแห่งอาสวกิเลสไปจากจิตได้โดยง่าย
อันนี้เป็นตามอปุนิสัยของบางท่านเท่านั้น
ส่วน ปัญญาวิมุตติ นั้น ต้องอาศัยสติปัญญา
พิจารณาเหตุผลให้รู้แจ้งเห็นจริงในพระไตรลักษณ์
หรือพิจารณาเริ่มต้นมาตั้งแต่อารมณ์ขั้นสมถกรรมฐาน
คือ พิจารณาอาการ ๓ ให้เห็นเป็นของปฏิกูล น่าเกลียด โสโครก
แล้วก็นำมาพิจารณาร่างกายให้เห็นธาตุ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ
แล้วก็มาพิจารณาสภาวธรรมทั้งหลายทั้งปวง
ให้เห็นในแง่พระไตรลักษณ์
คือ อนิจจัง ไม่เที่ยง
ทุกขัง เป็น ความทุกข์
อนัตตา ไม่ใช่ตัว ไม่ใช่ตน
จนกระทั่งจิตยอมรับสภาพความเป็นจริง
แล้วก็ปล่อยวางตัวกระแสแห่งกิเลสให้ขาดไปเอง
หมายเหตุ : ข้อวิสัชนาเรื่องนี้ บันทึกไว้เมื่อครั้งหลวงพ่อพุธ ฐานิโย
ยังดำรงสมณศักดิ์ที่ พระภาวนาพิศาลเถร
(ที่มา : ธรรมวิสัชนา โดย พระภาวนาพิศาลเถร
(หลวงพ่อพุธ ฐานิโย) วัดป่าสาลวัน, พ.ศ. ๒๕๓๒, หน้า ๕๓-๕๔)
= รวมคำสอน “หลวงพ่อพุธ ฐานิโย”
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=40915
= ประวัติและปฏิปทา “หลวงพ่อพุธ ฐานิโย”
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=13&t=50583
