พระพุทธเจ้าในสายตานักปราชญ์โลก
พระคุณสุดพรรณนาข้าแต่ภควันต์ : พระองค์เป็นผู้ทรงพระปัญญาคุณ พระบริสุทธิคุณ พระกรุณาคุณ เป็นปฐมาจารย์ก่อนใครในการบำเพ็ญเพียรเผากิเลส
ข้าแต่ภควันต์ : พระองค์ได้ทำลายความชั่วบาป และขจัดความโกรธแล้ว พระองค์ทรงเป็นพระสัพพัญญู
ข้าแต่ภควันต์ : พระองค์ทรงชนะมารหมู่มาร พระองค์เสวยวิมุตติสุข และทรงตำหนิปฏิปทาแบบชาวบ้าน และหนทางที่ผิดพลาดทั้งหลาย
ข้าแต่ภควันต์ : พระองค์ผู้มีพระบาทประดับด้วยจักร มีซี่ตั้งพัน ข้าพระองค์หาได้มีลิ้นเป็นพันไม่ ไฉนเลยจะกล่าวสรรเสริญพระคุณขององค์ได้หมดสิ้น
สีตไล สัตตนา มหากวีพุทธชาวทมิฬ (ศตวรรษที่ 2)
ในวรรณกรรมพุทธภาษาทมิฬชื่อ “มณีเมขไล”
หาผู้ใดเสมอเหมือนมิได้พระบรมศาสดาผู้รื้อขนสรรพสัตว์ออกจากทุกข์ เจ้าฟ้าชายสิทธารถเยื้องย่างสง่างามบนพื้นดิน ทั้งในโลกนี้ เทวโลก และนรกทั้งหลาย พระบรมศาสดาของพวกเรา หาผู้ใดเสมอเหมือนมิได้ พระองค์เป็นผู้ได้รับเกียรติจากมหาชน ทรงเป็นผู้มีความปราถนาดีที่สุด องอาจที่สุด และเมตตาที่สุด ทรงเป็นบรมครูผู้สอนธรรม และพระนิพพาน
เซอร์ แอ็ดวิน อาร์โนลด์ ใน “ประทีปแห่งเอเชีย”
บรมครูผู้ยิ่งใหญ่เพราะค่าที่พวกเราได้นำเอาหลักคำสอนของพระองค์มาใช้ในชีวิตจริง พวกเราจึงควรถวายการอภิวาทสดุดีแต่พระองค์ว่า ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้าพระบรมครูของมวลมนุษย์ ตลอดเวลาที่โลกนี้ยังดำรงอยู่ ข้าพเจ้ามั่นใจอย่างไม่หลงเหลือความเคลือบแคลงเลยแม้แต่น้อยว่า พระองค์จะทรงดำรงฐานะปรมาจารย์ผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดของมวลมนุษยชาติ
มหาตมะ คานธี
ใน “สุนทรพจน์ในพิธีพุทธชยันตี” ปี พ.ศ. 2496 เมืองกัลกัตตา อินเดีย
พระมหาบุรุษผู้สูงสุดในวันเพ็ญพระจันทร์เสวยวิสาขฤกษ์นี้ ข้าพเจ้าได้มาร่วมเฉลิมฉลองวันคล้ายวันประสูตของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ถวายภิวาทด้วยเศียรเกล้า แต่พระองค์ผู้ที่ข้าเจ้ายอมรับนับถือด้วยใจจริงในฐานะมหาบุรุษ ซึ่งยากหนักหนาจะอุบัติขึ้นในโลกนี้...ในนานาประเทศที่ไกลโพ้น ชนทั้งหลายต่างยินดีปรีดาว่าร่วมฉลองการเสด็จมาของพระองค์ พวกเขาประกาศยืนยันว่า เพิ่งได้เคยพบเคยเห็นอุดมบุรุษผู้รุ่งเรืองสว่างไสว ดั่งดวงอาทิตย์ ซึ่งอุทัยขึ้นมาขับม่านเมฆแห่งความมือมนให้วินาศการไป ฉะนั้น
รพินทรนาธ ฐากุร ใน “วารสารมหาโพธิ” ฉบับ พ.ย.-ส.ค. 2504
อภิชาตบุตรผู้รุ่งโรจน์พระพุทธเจ้า โอรสแห่งภารตประเทศ เป็นผู้รุ่งโรจน์ที่สุด ยิ่งใหญ่ที่สุดและชาญฉลาดที่สุดในโลกแห่งความขัดแย้ง เกลียด และเบียดเบียนกันนี้ พระธรรมคำสอนของพระองค์จึงเปล่งรัศมีเป็นประกาย ดั่งพระอาทิตย์ทรงกลด ฉะนั้น
ฯพณฯ ยวาหรลาล เนห์รู อดีตนายกรัฐมนตรีคนแรกของอินเดีย
พระผู้ทรงมหากรุณาไม่มีสิ้นสุด คือ พระปัญญาคุณของพระพุทธเจ้า ไม่มีพรมแดน คือ พระเมตตาของพระพุทธเจ้า ที่ทรงมีต่อสรรพสัตว์ ดังนั้น พระองค์จึงมีพระนิมิตนามว่า “มหากรุณิยะ” หมายถึง “พระผู้ทรงมหากรุณาต่อสรรพสัตว์” พระปัญญาญาณ และพระเมตตาของพระพุทธเจ้านั้นยากนักที่สติปัญญาสามัญของมนุษย์จะเข้าใจได้
อนาคาริกะ ธัมมปาละ, ผู้บุกเบิกการรื้อพระพุทธศาสนา
และก่อตั้งสมาคมมหาโพธิในอินเดีย ใน “โลกเป็นหนี้พระพุทธเจ้า”
กลุ่มก้อนแห่งคุณงามความดีพระพุทธเจ้า คือ กลุ่มก้อนแห่งคุณงามความดีทั้งหมด ซึ่งพระองค์เองได้เทศนาสั่งสอนตลอดช่วงเวลา 45 พรรษา แห่งการประการพรหมจรรย์อย่างสัมฤทธิ์ผล และน่าสังเกตนั้น พระพุทธองค์ได้ทรงนำเอาพระดำรัสทั้งหมดปรับปรุงไปสู่การกระทำจริงไม่มีที่ใดเลย ที่พระพุทธองค์จะเปิดช่องให้กับความอ่อนแอ หรือกิเลสของมนุษย์ ดังนั้น หลักการทางศีลธรรมของพระพุทธเจ้าจึงสมบูรณ์ที่สุด เท่าที่ชาวโลกเคยประสบมา
ศาสตราจารย์ แมกซ์ มีลเลอร์,
นักภารตวิทยาคนสำคัญชาวเยอรมัน
เผ่าพันธุ์ใหม่พระพุทธเจ้าได้ทรงสร้างมนุษย์เผ่าพันธุ์ใหม่ขึ้นมา เผ่าพันธุ์แห่งผู้กล้าหาญทางศีลธรรม เผ่าพันธุ์แห่งผู้พากเพียรเพื่อความพ้นทุกข์ เผ่าพันธุ์แห่งพุทธะ ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน
มันมะฐะ นาถ ศาสตรี
มนุษย์มหัศจรรย์พระองค์ทรงเป็นเพียงมนุษย์คนหนึ่ง ไม่เกี่ยวข้องกับพระเจ้า หรือภาวะเหนือธรรมชาติอื่นใด พระองค์เองมิใช่ทั้งพระเจ้า องค์อวตารของพระเจ้า หรือองค์ในเทพนิยายใดๆ พระองค์ทรงเป็นเพียงมนุษย์แต่เป็นมนุษย์ที่ยอดเยี่ยม มนุษย์มหัศจรรย์ พระองค์อยู่ภาวะมนุษย์ธรรมดาในภายใน แม้จะดำรงชีพอยู่มนุษย์สามัญในภายนอก เพราะเหตุผลนี้ พระองค์จึงได้รับการขนานพระนามว่า มนุษย์ผู้มีเอกลักษณ์พิเศษ บุรุษผู้สูงสุด พระพุทธเจ้า พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ตรัสรู้ชอบด้วยพระองค์เอง
พระปิยทัสสีมหาเถร ใน “พระพุทธศาสนาอมฤตเทศนา”
ยิ่งรู้จักยิ่งรักมากเฟาส์โฟล กล่าวว่า ข้าพเจ้ารู้จักพระองค์มากขึ้นเท่าไร ก็รักพระองค์มากขึ้นเท่านั้น ส่วนพุทธสาวกผู้ต่ำต้อยของพระองค์ขอกล่าวว่า ข้าพเจ้ารู้จักพระองค์มากขึ้นเท่าไร ก็รักพระองค์มากขึ้นเท่านั้น และข้าพเจ้ารักพระองค์มากขึ้นเท่าไร ก็รู้จักพระองค์มากขึ้นเท่านั้น
พระนารทมหาเถร ใน “พระพุทธศาสนาโดยสังเขป”
มหาสักการะแต่พระพุทธเจ้าพระพุทธเจ้าอาจได้รับการชี้วัดได้ง่ายๆ ว่า ได้แก่ผู้ที่ได้รับการสักการบูชาจากมวลมนุษย์จำนวนมากที่สุด
ศาสตราจารย์ เสานเดอรส์
เลขานุการสมาคม วาย.เอ็ม.ซี.เอ. อินเดีย พม่า ศรีลังกา
พระพุทธเจ้าคือสมบัติของมนุษยชาติทั้งมวลพระพุทธเจ้ามิใช่สมบัติของชาวพุทธเท่านั้น แต่เป็นสมบัติของมนุษยชาติทั้งมวล พระธรรมคำสั่งสอนของพระองค์ ก็เป็นสมบัติร่วมของทุกคน ทุกศาสนาที่เกิดหลังพระพุทธองค์ ต่างก็ได้ยืมเอาแนวความคิดดีๆ ไปจากพระพุทธเจ้าทั้งนั้น
นักปราชญ์มุสลิม
พระพุทธเจ้าอุปมาด้วยนายแพทย์พระพุทธเจ้าเป็นเสมือนนายแพทย์ เช่นคุณหมอที่ต้องทราบอาการของโรคต่างๆ รวมทั้งสมุฏฐานของใคร แม้ยาแก้และวิธีการเยี่ยวยา และสามารถประยุกต์ใช้ได้ด้วยฉันใด พระพุทธเจ้าก็ฉันนั้น เหมือนกัน ทรงแสดงอริยสัจ 4 ซึ่งชี้ถึงขอบเขตแห่งความทุกข์ เหตุเกิดแห่งความทุกข์ ความดับทุกข์ และมรรค หนทางนำไปสู่ความดับทุกข์
ดร.เอ็ดเวิร์ด คอนซ์ ใน “พระพุทธศาสนา”
บิดาผู้ชาญฉลาดพระพุทธเจ้า คือ บิดาผู้เมื่อเห็นบุตรของท่านกำลังเล่นกับไฟโลกีย์อยู่ จึงใช้วิธีการต่างๆ เพื่อนำพวกเขาออกไปให้พ้นบ้านที่กำลังถูกไฟไหม้ และพาไปสู่สถานที่ปลอดภัย คือ พระนิพพาน
ศาสตราจารย์ พี. ลักษมี นราสุ ใน “สารัตถะของพระพุทธศาสนา”
พระพุทธเจ้าคือวิถีชีวิตข้าพเจ้ารู้สึกมากขึ้นๆ ตามลำดับว่า พระพุทธเจ้าศากยมุนีนั้น โดยบุคคลิกภาพแล้วทรงประทับอยู่ใกล้ชิดกับข้าพเจ้าที่สุด โดยความรักที่มีต่อพระองค์แล้ว พระพุทธเจ้าทรงเป็นทั้งมรรควิถี สัจธรรมความจริง และชีวิต
บิชอพ มิลแมน
สมองเหตุผลกับกมลเมตตาด้วยความสงบเย็น ณ ภายในและพระเมตตาต่อสรรพสัตว์ ที่พระพุทธองค์ทรงมีอยู่อย่างเปี่ยมล้นนั้น พระองค์จึงไม่เคยตรัสถึงบาปดั้งเดิมเลย ตรัสถึงเพียงแต่อวิชชาคือ ความไม่รู้ความจริง และความโง่งมงาย ซึ่งสามารถแก้ไขได้ด้วยความรู้แจ้ง และความเห็นอกเห็นใจกัน
ดร.เอส. ราธกฤษณัน ใน “พระโคดมพุทธเจ้า”
บรมศาสดา (บรมครูของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย)
(♡✿◕‿◕✿♡) 