55457.•o• “สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

สาวิกาน้อย

พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
หรือเรียกอีกพระนามว่า
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์”
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

พระนามเดิม : หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท
พระนามฉายา : สิริวฑฺฒโน (แปลว่า ผู้เจริญด้วยสิริ)
ดำรงสมณศักดิ์ระหว่าง : พ.ศ. ๒๔๖๔-๒๔๘๐

เสด็จสถิต ณ : วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

:b47:

พระประวัติและปฏิปทา
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=20842

ประวัติและความสำคัญ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม
วัดประจำรัชกาลที่ ๕, รัชกาลที่ ๗
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=19364

“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” ๔ พระองค์แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=81&t=57999

:b8:

สาวิกาน้อย

พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
หรือเรียกอีกพระนามว่า สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
เสด็จสถิต ณ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
:b50:

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

เมื่อวันที่ ๒๐ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๖๔
ตรงกับวันเสาร์ แรม ๒ ค่ำ เดือน ๙ ปีระกา ตรีศก จุลศักราช ๑๒๘๓
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖
ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศ
“พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์” ขึ้นเป็น พระเจ้าวรวงศ์เธอ
และทรงสถาปนาพระสมณศักดิ์ขึ้นเป็น
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์
นับเป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
และเป็น “สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
กล่าวคือ เป็นสมเด็จสกลสังฆปริณายก หรือสมเด็จสกลมหาสังฆปริณายก
ประธานาธิบดีแห่งสงฆมณฑลทั่วพระราชอาณาจักร
โดยโปรดเกล้าฯ สถาปนาคำนำพระนามสำหรับเรียกตำแหน่งนี้ว่า
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” ซึ่งปรากฏพระนามนี้ขึ้นเป็นครั้งแรกในคราวนี้

ครั้นถึงวันที่ ๒๕ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๖๙
ตรงกับวันอาทิตย์ ขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือน ๖ ปีขาล อัฐศก จุลศักราช ๑๒๘๘
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗
ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศขึ้นเป็น กรมหลวง
คือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
หรือเรียกอีกพระนามว่า สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์

ทรงบริบูรณ์ด้วยพระศีลาจารวัตร เนกขัมมปฏิปทาไม่บกพร่อง
พระจริยวัตรของพระองค์เป็นที่กล่าวขวัญในบรรดาศิษยานุศิษย์ว่า
ไม่เคยมีผู้ใดเคยเห็นพระอาการ พระวาจากริ้วโกรธ หรือพระกิริยาอัชฌาศัย
ที่ไม่ต้องด้วยพระธรรมวินัยและสมณสารูปเลยแม้แต่ครั้งเดียว
ทรงพระสุขุมคัมภีรภาพในการบริหารกิจการพระศาสนา
ด้วยความมั่นคงในหลักการตามพระธรรมวินัยเป็นสำคัญ
จนเป็นที่สรรเสริญกันว่าทรงเป็น “พระแท้” ที่ควรกราบไหว้ได้อย่างสนิทใจ

ทรงผนวชเป็นพระภิกษุและทรงดำรงในสมณเพศจนตลอดพระชนมชีพ
ทรงเป็นเจ้าอาวาสวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ยุคที่ ๒

พระกรณียกิจพิเศษ คือทรงเป็นพระราชกรรมวาจาจารย์
ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖
และพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ เมื่อครั้งทรงผนวช

ทรงศึกษาภาษาไทย ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต และพระปริยัติธรรมจนแตกฉาน
ทรงพระปรีชาญาณพิเศษในทางรจนาหนังสือทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง
ทรงพระนิพนธ์ตำราและหนังสือสำคัญทางพระพุทธศาสนาไว้มากมาย เช่น
พระคัมภีร์อภิธานัปปทีปิกา (พจนานุกรมภาษาบาลีแปลเป็นไทยเล่มแรก),
มหานิบาตชาดก, นิทานต้นบัญญัติ, สามเณรสิกขา เป็นต้น
ซึ่งพระนิพนธ์เหล่านี้ยังได้ใช้เป็นคู่มือในการศึกษาภาษาบาลี
และการศึกษาพระพุทธศาสนาอย่างแพร่หลายมาจนถึงปัจจุบัน
อีกทั้งยังมีพระปรีชาสามารถด้านร้อยกรอง ดังจะเห็นได้จากพระนิพนธ์โคลงเรื่องรามเกียรติ์
ซึ่งจารึกอยู่บนพระระเบียงวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) ในพระบรมมหาราชวัง

ทรงเป็นประธานในการจัดทำพระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ
ทรงเป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์
และทรงริเริ่มให้จัดหลักสูตรธรรมศึกษา
เป็นหลักสูตรการเรียนพระพุทธศาสนาสำหรับฆราวาส
ควบคู่ไปกับหลักสูตรนักธรรมของบรรพชิต

ทรงดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราช เป็นเวลายาวนานถึง ๑๖ ปี
ตั้งแต่พุทธศักราช ๒๔๖๔ ในรัชกาลที่ ๖ ถึงพุทธศักราช ๒๔๘๐ ในรัชกาลที่ ๘
ทรงพระคุณูปการแก่พระบวรพุทธศาสนาและประเทศชาติอย่างยิ่ง
เสด็จสถิตเป็นที่พึ่งแห่งพระบรมราชวงศ์และพุทธศาสนิกชน
และทรงเป็นหลักของพุทธศาสนจักรที่ยึดเหนี่ยวจิตใจตลอดมา

:b8:

ที่มา >>> พระประวัติและปฏิปทา
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=20842

สาวิกาน้อย

คำเรียกตำแหน่ง “สมเด็จพระสังฆราช” มี ๓ อย่าง
รูปภาพ

คำนำพระนามหรือคำเรียกสำหรับตำแหน่ง สมเด็จสกลสังฆปริณายก
หรือสมเด็จสกลมหาสังฆปริณายก หรือสมเด็จพระสังฆราช
มี ๓ อย่างเป็นธรรมเนียมสืบมา ดังนี้

:b47:

๑. พระบรมวงศานุวงศ์ที่เป็นเจ้านายชั้นสูง ผู้ทรงได้รับโปรดเกล้าฯ
สถาปนาเป็นสมเด็จสกลสังฆปริณายก หรือสมเด็จพระสังฆราช
มีคำนำพระนามว่า “สมเด็จพระมหาสมณเจ้า” มีอยู่ ๔ พระองค์ คือ
(๑) สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
(พระองค์เจ้าวาสุกรี สุวณฺณรํสี)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๗ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
(๒) สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์
(พระองค์เจ้าฤกษ์ ปญฺญาอคฺโค)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๘ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
(๓) สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
(พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ มนุสฺสนาโค)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
(๔) สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระชินวรวิสุทธิเทวารยวงศ์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

:b47:

๒. พระบรมวงศานุวงศ์ ผู้ทรงได้รับโปรดเกล้าฯ หรือ
พระมหาเถระที่มาจากสามัญชนที่ทรงพระคุณูปการส่วนพระองค์
มิได้เป็นพระบรมวงศานุวงศ์ เช่น เป็นพระราชอุปัธยาจารย์ (พระอุปัชฌาย์),
พระราชกรรมวาจาจารย์ หรือทรงพระราชศรัทธาเป็นพิเศษ ผู้ได้รับโปรดเกล้าฯ
สถาปนาเป็นสมเด็จสกลสังฆปริณายก หรือสมเด็จพระสังฆราช
มีคำนำพระนามว่า “สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” มีอยู่ ๓ พระองค์ คือ
(๑) สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
(๒) สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวราลงกรณ (วาสน์ วาสโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๘ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
(๓) สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณสังวร (เจริญ สุวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๙ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

:b47:

๓. พระมหาเถระที่มาจากสามัญชน มิได้เป็นพระบรมวงศานุวงศ์
ผู้ได้รับโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นสมเด็จสกลสังฆปริณายก เรียกว่า “สมเด็จพระสังฆราช”
ซึ่งมีมาแต่โบราณจวบจนกระทั่งถึงปัจจุบัน ทรงเศวตฉัตร (ฉัตรขาว) ๓ ชั้น

สำหรับพระบรมวงศานุวงศ์ผู้ทรงได้รับโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็น
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า หรือ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า นั้น
จะมีพระนามเฉพาะสำหรับแต่ละพระองค์ไป
เช่น กรมพระปรมานุชิตชิโนรส, กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ เป็นต้น

แต่สำหรับพระมหาเถระที่มาจากสามัญชน มิได้เป็นพระบรมวงศานุวงศ์
ที่ได้รับโปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราชนั้น
มีคำนำพระนามสำหรับตำแหน่งเหมือนกันทุกพระองค์ตามราชประเพณี
ที่มีมาแต่ในสมัยกรุงธนบุรี คือ “สมเด็จพระอริยวงษญาณ”
ซึ่งต่อมาในรัชกาลที่ ๔ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทรงแก้ไขคำนำพระนามเป็น “สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ”
ดังที่ปรากฏสืบมาจนกระทั่งถึงปัจจุบัน ซึ่งมีอยู่ทั้งหมด ๑๓ พระองค์

:b50:

อ่านเพิ่มเติมจนจบได้ที่ >>>
◆◆◆ คำเรียกตำแหน่ง “สมเด็จพระสังฆราช” มี ๓ อย่าง
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=81&t=54958

สาวิกาน้อย

“กรรมการมหามกุฏราชวิทยาลัย ชุดแรก พ.ศ. ๒๔๓๖”
บันทึกภาพเมื่อวันที่ ๖ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๔๔๐ (ร.ศ. ๑๑๖)
⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱

>>> แถวหน้า จากซ้าย :
• พระธรรมปาโมกข์ (ถม วราสโย)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งยังเป็นที่ พระราชกวี

• หม่อมเจ้าพระศรีสุคตคัตยานุวัตร
(หม่อมเจ้าพร้อม ลดาวัลย์ ธมฺมรโต)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร

• สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
(พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ มนุสฺสนาโค)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งยังทรงเป็นที่ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส
ทรงเป็นนายกกรรมการมหามกุฏราชวิทยาลัย ชุดแรก

• สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งยังทรงเป็นที่ หม่อมเจ้าพระสถาพรพิริยพรต
[เสมอพระราชาคณะชั้นเทพ]

• พระสาสนโสภณ (อ่อน อหึสโก)
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งยังเป็นที่ พระธรรมไตรโลกาจารย์

:b47:

>>> แถวที่ ๒ จากซ้าย :
• พระราชเมธี (ท้วม กณฺณวโร)
วัดพิชยญาติการาม วรวิหาร
เมื่อครั้งยังเป็นที่ พระครูปลัดอุทิจยานุสาสน์

• พระธรรมราชานุวัตร (ต่าย วารโณ)
[เสมอพระราชาคณะชั้นธรรมพิเศษ]*
วัดเสนาสนาราม ราชวรวิหาร จ.พระนครศรีอยุธยา
เมื่อครั้งยังเป็นที่ พระธรรมราชานุวัตร
[พระราชาคณะผู้ใหญ่]**

• พระสมุทรมุนี (เนตร สงฺกนฺโต)
วัดเครือวัลย์ วรวิหาร

• พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจนฺโท)
วัดบรมนิวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งยังเป็นที่ พระครูวิจิตรธรรมภาณี

:b47:

>>> แถวที่ ๓ จากซ้าย :
• พระราชมุนี (ชม สุสมาจาโร)
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งยังเป็นที่ พระครูปลัดจุลานุนายก

• พระธรรมราชานุวัตร (แสง พุทฺธทตฺโต)
วัดนิเวศธรรมประวัติ ราชวรวิหาร จ.พระนครศรีอยุธยา
เมื่อครั้งยังเป็นที่ พระอมราภิรักขิต

• สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งยังทรงเป็นที่ พระสุคุณคณาภรณ์
[พระราชาคณะชั้นสามัญ]

หมายเหตุ :
* พ.ศ. ๒๔๔๑ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เสมอเจ้าคณะอรัญวาสี (เสมอพระราชาคณะชั้นธรรมพิเศษ) ในราชทินนามเดิมที่ พระธรรมราชานุวัตร (ราชกิจจานุเบกษา, ตั้งตำแหน่งพระสงฆ์, เล่ม ๑๕, ตอน ๓๔, ๒๐ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๑๗, หน้า ๓๕๒) http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2441/034/351.PDF

** พ.ศ. ๒๔๒๘ ได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะผู้ใหญ่ที่ พระธรรมราชานุวัตร (ราชกิจจานุเบกษา, สำเนาสัญญาบัตรพระสงฆ์, เล่ม ๓, ตอน ๔๓, ๒๘ กุมภาพันธ์ ร.ศ. ๑๐๔, หน้า ๓๖๐) http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2429/043/360_1.PDF

>>> เพิ่มเติมเกี่ยวกับพระสงฆ์ในพระรูป :

พระสมุทรมุนี (เนตร สงฺกนฺโต) ธุดงค์ไปพุทธคยา

...ฉัน (สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ) ไปพุทธคยาครั้งนั้น (เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๔ ภายหลังสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จไปมฤคทายวัน ณ สารนาถ ได้ ๑๙ ปี) นึกคาดไปว่าจะได้เกียรติเป็นไทยคนแรกที่ได้ไปสืบพระศาสนาถึงที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้พระโพธิญาณ เหมือนเช่นสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จไปสืบศาสนาถึงมฤคทายวัน ที่พระพุทธเจ้าทรงประกาศตั้งพระพุทธศาสนา แต่เมื่อไปถึงวัดพุทธคยาพอเข้าประตูวิหาร เห็นผ้ากราบพระปักตรางานหลวงในเมืองไทยผูกห้อยอยู่ผืนหนึ่งก็สิ้นกระหยิ่มใจ ด้วยมีพระภิกษุไทยองค์ใดองค์หนึ่งได้ไปถึงเสียก่อนแล้ว พิจารณาดูหนังสือไทยที่เขียนไว้กับผ้ากราบ บอกชื่อว่า “พระสังกันตเนตรได้มาบูชา” ฉันก็รู้จักตัว คือพระสมุห์เนตร วัดเครือวัลย์ฯ ภายหลังมาได้เป็นพระราชาคณะที่ พระสมุทรมุนี ซึ่งเป็นพระชอบเที่ยวธุดงค์มาแต่ยังหนุ่มจนขึ้นชื่อลือนาม แต่ฉันไม่ได้คาดว่าจะสามารถไปได้ถึงพุทธคยาในอินเดียในสมัยนั้น ก็ประหลาดใจ...

:b50:

ข้อสังเกตโดยสาวิกาน้อย : “พระสังกันตเนตร” มาจาก นามฉายา (สงฺกนฺโต, สังกันโต) + นามเดิม (เนตร)

:b8:

ที่มา : หนังสือ นิทานโบราณคดี พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
นิทานที่ ๗ เรื่องสืบพระศาสนาในอินเดีย
https://vajirayana.org/%E0%B8%99%E0%B8% ... 5%E0%B8%A2

⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱⊰⊱

:b44:

ประวัติและความสำคัญ
“มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย”
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=55968

สาวิกาน้อย

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
(พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ มนุสฺสนาโค)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
เมื่อครั้งทรงดำรงพระอิสริยยศที่
“พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส”
เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต ทรงฉายพระรูป
เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖
ทรงผนวชเป็นพระภิกษุ ขณะทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น
สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร
ทรงมีพระสมณฉายาว่า “วชิราวุโธภิกขุ”
ณ ด้านหน้าพระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อวันที่ ๒๑ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๔๗
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕

>>>> :b44:

แถวหน้า จากซ้าย :

องค์ที่ ๑
พระสาสนโสภณ (อ่อน อหึสโก)
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

องค์ที่ ๓
พระภิกษุสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร
(พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖)
ทรงมีพระสมณฉายาว่า “วชิราวุโธภิกขุ”

เมื่อวันที่ ๒๑ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๔๗ เวลาเช้า ๓ โมงเศษ
ทรงผนวชเป็นครั้งที่ ๓ ณ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
โดยมีพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส เป็นพระอุปัชฌาย์
และหม่อมเจ้าพระสถาพรพิริยพรต เป็นพระกรรมวาจาจารย์
ถึงเวลาบ่าย ๔ โมงเย็น ได้ทรงทำทัฬหีกรรม (อุปสมบทซ้ำ)
ณ พระพุทธรัตนสถานมนทิราราม ในพระบรมมหาราชวังชั้นใน
กับพระอุปัชฌาย์และพระกรรมวาจาจารย์พระองค์เดิม
ผนวชแล้วเสด็จมาประทับ ณ พระตำหนักปั้นหย่า (พระตำหนักปั้นหยา)
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
ถึงวันที่ ๑๑ ธันวาคม ศกเดียวกันนั้น จึงทรงลาผนวช
แล้วปฏิญาณพระองค์ถึงไตรสรณคมน์และรับศีล
ยังทรงประทับในวัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร) ต่อ
จนกระทั่งเช้าวันที่ ๑๕ ธันวาคม จึงเสด็จฯ กลับ

องค์ที่ ๔
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
(พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ มนุสฺสนาโค)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น
“พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส”
เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต ทรงปฏิบัติหน้าที่เป็นพระอุปัชฌาย์

องค์ที่ ๕
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น
หม่อมเจ้าพระสถาพรพิริยพรต ที่พระธรรมปาโมกข์
ทรงปฏิบัติหน้าที่เป็นพระกรรมวาจาจารย์

องค์ที่ ๘
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์ที่ ๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระญาณวราภรณ์
(เสมอพระราชาคณะชั้นเทพพิเศษ)

>>>> :b44:

แถวที่ ๒ จากซ้าย :

องค์ที่ ๑
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระราชมุนี

องค์ที่ ๓
พระพรหมมุนี (แย้ม อุปวิกาโส)
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระอวาจีคณานุสิชฌน์

องค์ที่ ๔
พระราชเมธี (ท้วม กณฺณวโร)
วัดพิชยญาติการาม วรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระเมธาธรรมรส

องค์ที่ ๕
พระธรรมปาโมกข์ (ถม วราสโย)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระเทพกวี

องค์ที่ ๘
พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจนฺโท)
วัดบรมนิวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระญาณรักขิต

:b47:

สาวิกาน้อย

๑. พระภิกษุสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร
(พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖)
ทรงมีพระสมณฉายาว่า “วชิราวุโธภิกขุ”

ทรงฉายพระรูปร่วมกับ

๒. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
(พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ มนุสฺสนาโค)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น
“พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส”
เจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุต ทรงปฏิบัติหน้าที่เป็นพระอุปัชฌาย์

๓. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น
หม่อมเจ้าพระสถาพรพิริยพรต ที่พระธรรมปาโมกข์
ทรงปฏิบัติหน้าที่เป็นพระกรรมวาจาจารย์

๔. สามเณรสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดช
กรมขุนสงขลานครินทร์ พระอนุชาเจ้า
(สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก
พระบรมราชชนกในรัชกาลที่ ๘, ๙)
ทรงมีพระสมณฉายาว่า “มหิตลาตุโล”

พร้อมด้วยคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย
ในคราวเสด็จฯ ไปพระราชทานพระกฐินหลวง
ณ วัดนิเวศธรรมประวัติ ราชวรวิหาร (มณฑลกรุงเก่า)
ต.บ้านเลน อ.บางปะอิน จ.พระนครศรีอยุธยา

:b8:

สาวิกาน้อย

พระพุทธชินสีห์ องค์พระประธานในพระอุโบสถ
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
ในคราวฉลองสมณศักดิ์พระเถระในคณะธรรมยุติกนิกาย
เมื่อวันที่ ๑๐ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๔๒

:b39:

พระพุทธชินสีห์และพระโต
พระประธานในพระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวิหาร
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=19305

รูปภาพ

ในคราวฉลองสมณศักดิ์พระเถระในคณะธรรมยุติกนิกาย
เมื่อวันที่ ๑๐ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๔๒
ณ พระอุโบสถ วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)

>>>> :b44:

แถวหน้า จากซ้าย :

๑. พระธรรมปาโมกข์ (ถม วราสโย)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระเทพกวี

๒. พระธรรมราชานุวัตร (แสง พุทฺธทตฺโต)
วัดนิเวศธรรมประวัติ ราชวรวิหาร จ.พระนครศรีอยุธยา

๓. พระพรหมมุนี (แฟง กิตฺติสาโร)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร

๔. พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงพระอิสริยยศที่ หม่อมเจ้าพระสถาพรพิริยพรต

๕. พระราชพงษ์ปฏิพัทธ์ (ม.ร.ว.โล้น ญาณวโร)
(เสมอพระราชาคณะชั้นเทพพิเศษ)
วัดโสมนัสวิหาร (วัดโสมนัส ราชวรวิหาร)

๖. พระพุทธวิริยากร (จิตร ฉนฺโน)
วัดสัตตนารถปริวัตร วรวิหาร จ.ราชบุรี

๗. พระครูขันตยาคม (อิ่ม สีลธโร)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร

>>>> :b44:

แถวที่ ๒ จากซ้าย :

๘. พระพรหมเทพาจารย์ (กล่ำ เหมโก)
วัดเสนาสนาราม ราชวรวิหาร จ.พระนครศรีอยุธยา
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระครูเสนาสนาราม

๙. พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (จันทร์ สิริจนฺโท)
วัดบรมนิวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระญาณรักขิต

๑๐. พระวินัยรักขิต (จันทร์)
วัดบรมนิวาส ราชวรวิหาร

๑๑. ไม่ทราบชื่อและนามฉายา

๑๒. พระพรหมมุนี (แย้ม อุปวิกาโส)
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระอวาจีคณานุสิชฌน์

:b8:

ขอขอบพระคุณที่มาของรูปภาพ
: อาจารย์ชลทัต สุขสำราญ (แอ๋ม)

สาวิกาน้อย

ขอขอบพระคุณที่มาของรูปภาพ : อาจารย์ชลทัต สุขสำราญ (แอ๋ม)

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
ทรงฉายพระรูปหมู่ร่วมกับพระมหาเถรานุเถระ
ในคราวที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖
ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศ
“พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์” ขึ้นเป็น พระเจ้าวรวงศ์เธอ
และทรงสถาปนาพระสมณศักดิ์ขึ้นเป็น
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์
เมื่อวันที่ ๒๐ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๖๔
นับเป็น “สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
และในประวัติศาสตร์ของคณะสงฆ์ไทย

ครั้นถึงวันที่ ๒๕ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๖๙
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗
ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
ให้สถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศขึ้นเป็น กรมหลวง
คือ พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
หรือเรียกอีกพระนามว่า สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์

:b44:

>>>>> แถวนั่ง จากซ้าย องค์ที่ ๑-๕ :

(๑) สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมไตรโลกาจารย์

:b50:

(๒) สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์ที่ ๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระญาณวราภรณ์
(เสมอพระราชาคณะชั้นธรรม)

:b50:

(๓) สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงพระอิสริยยศที่
พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า

(๔) สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระพรหมมุนี

(๕) พระพรหมมุนี (แย้ม อุปวิกาโส)
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมปาโมกข์

>>>> แถวยืน จากซ้าย องค์ที่ ๑-๔ :

(๑) สมเด็จพระวันรัต (เฮง เขมจารี)
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระเทพโมลี

(๒) พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระราชกวี

(๓) พระธรรมวโรดม (เซ่ง อุตฺตโม)
วัดราชาธิวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระราชสุธี

(๔) พระพุทธวิริยากร (จันทร์ จนฺทกนฺโต)
วัดโสมนัส ราชวรวิหาร (วัดโสมนัสวิหาร)

:b47:

>>> หมายเหตุ :
พระรูปนี้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นายหงี เป็นผู้ฉายภาพ

ที่บริเวณด้านบนของพระรูปมีข้อความปรากฏอยู่
ในลายอักษรประดิษฐ์ พระนามย่อ “ชส”
(ซึ่งเป็นพระนามย่อของ
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์)

:b8:

สาวิกาน้อย

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
ซึ่งทรงยืนตรงกึ่งกลางพระรูป
ทรงฉายพระรูปร่วมกับพระภิกษุ-สามเณร
ของวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

รูปภาพ

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
ซึ่งทรงประทับตรงกึ่งกลางพระรูป
ทรงฉายพระรูปร่วมกับพระภิกษุ-สามเณร
ของวัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
ด้านหน้าพระอุโบสถ

:b45:

พระคุณเจ้า ๒ องค์ที่นั่งถัดจากสมเด็จพระสังฆราชเจ้าฯ
ทางด้านพระกรข้างซ้าย คือ >>>

“พระวินัยมุนี (แปลก วุฑฺฒิญาโณ)”
พระกรรมวาจาจารย์ในคราวอุปสมบทเป็นพระภิกษุฝ่ายธรรมยุต
ของสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวราลงกรณ (วาสน์ วาสโน)

และ “สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวราลงกรณ (วาสน์ วาสโน)”
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๘ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

สาวิกาน้อย

พระตำหนักอรุณ
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
ซึ่งเป็นกุฏิเจ้าอาวาส
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕
โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ประทับของ
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร
(หม่อมเจ้ากระจ่าง ลดาวัลย์ อรุโณ) ที่สมเด็จพระพุฒาจารย์
เจ้าอาวาสพระองค์แรก
เริ่มก่อสร้างเมื่อวันที่ ๒๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๑๓
ส่วนนามพระตำหนักอรุณนี้
พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
เจ้าอาวาสลำดับที่ ๒
ทรงประทานชื่อในภายหลัง เพื่อเป็นที่ระลึกถึงพระองค์เจ้าพระองค์นั้น

พระตำหนักอรุณ เป็นอาคารแบบตะวันตก ขนาด ๕ ห้อง ๓ ชั้น
โดยมีระเบียงรอบ แต่เดิมหันหลังให้กับหน้าพระวิหารหลวง
หันหน้าชนกับพระที่นั่งสีตลาภิรมย์ (พระตำหนักเก๋ง)
มีบันไดขึ้นข้างนอก ๒ ข้าง ด้านหน้าพระตำหนักทั้งสองนั้น
เมื่อขึ้นบันไดข้างใดข้างหนึ่งแล้ว
สามารถเข้าพระตำหนักอรุณชั้นกลาง-ชั้นบน
และพระที่นั่งสีตลาภิรมย์ (พระตำหนักเก๋ง) ชั้นบนได้
เพราะมีชานเรือนแล่นถึงกันตลอด

ต่อมา พระยาบริบูรณ์ราชสมบัติ (ม.ร.ว.มูล ดารากร) อธิบดีกรมพระคลังข้างที่
ได้ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตบูรณะซ่อมแซมให้น่าอยู่ยิ่งขึ้น
โดยการบูรณะได้รื้อลงจนถึงฐานราก สร้างฐานรากและคานคอนกรีตใหม่
แล้วสร้างใหม่ให้พระตำหนักอรุณหันหน้าตรงกับหน้าพระวิหารหลวง

ปัจจุบันเป็นพระตำหนักที่ประทับของ
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (อัมพร อมฺพโร)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๒๐ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
เจ้าอาวาสลำดับที่ ๖

รูปภาพ

แถวนั่ง จากซ้าย องค์ที่ ๑-๓ :
สมเด็จพระวันรัต (จ่าย ปุณฺณทตฺโต)
เจ้าอาวาสองค์ปฐมวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ราชวรวิหาร

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงพระอิสริยยศที่
พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นชินวรสิริวัฒน์ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระพุฒาจารย์

:b47:

แถวยืน จากซ้าย องค์ที่ ๑-๘ :
สมเด็จพระวันรัต (เฮง เขมจารี)
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมไตรโลกาจารย์

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระสาสนโสภณ

พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมปาโมกข์

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระญาณวราภรณ์
(เสมอพระราชาคณะชั้นธรรมพิเศษ)

พระพิมลธรรม (นาค สุมนฺนาโค)
วัดอรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร (วัดแจ้ง)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระเทพสุธี

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เข้ม ธมฺมสโร)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมวโรดม

- องค์ที่ ๗ ไม่ทราบนามฉายา -

พระพรหมมุนี (แย้ม อุปวิกาโส)
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

ในงานฉลองพระตำหนักอรุณ
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
เมื่อวันที่ ๑๗ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๖๘

:b8:

สาวิกาน้อย

ขอขอบพระคุณที่มาของรูปภาพ : อ.ชลทัต สุขสำราญ (แอ๋ม)

กรรมการมหาเถรสมาคม
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗
บันทึกภาพร่วมกันเมื่อวันที่ ๑๓ สิงหาคม พุทธศักราช ๒๔๗๑
ณ ด้านหน้าพระตำหนักเพ็ชร
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)

กรรมการมหาเถรสมาคมชุดนี้แต่งตั้งขึ้นตาม
พ.ร.บ.ลักษณะการปกครองคณะสงฆ์ ร.ศ.๑๒๑ (พ.ศ.๒๔๔๕)
อันเป็นพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ฉบับแรกของไทย
ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราขึ้นไว้

คำว่า “มหาเถรสมาคม” เป็นคำศัพท์ที่ใช้ครั้งแรกใน
พ.ร.บ.ลักษณะการปกครองคณะสงฆ์ ร.ศ.๑๒๑ (พ.ศ.๒๔๔๕)

:b49:

>>>>

แถวหน้า จากซ้าย :

๑. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

๒. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระพุฒาจารย์

๓. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระญาณวราภรณ์
(เสมอพระราชาคณะชั้นธรรมพิเศษ)

๔. สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เข้ม ธมฺมสโร)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมวโรดม
(พระราชาคณะเจ้าคณะรองหรือชั้นรองสมเด็จ คณะใต้)

๕. พระพรหมมุนี (แย้ม อุปวิกาโส)
วัดราชประดิษฐสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

๖. สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระสาสนโสภณ

>>>> :b44:

แถวหลัง จากซ้าย :

๗. พระพิมลธรรม (นาค สุมนฺนาโค)
วัดอรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร (วัดแจ้ง)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมดิลก

๘. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (อยู่ ญาโณทโย)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมเจดีย์

๙. พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมปาโมกข์

๑๐. สมเด็จพระวันรัต (เผื่อน ติสฺสทตฺโต)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมปิฎก

๑๑. พระธรรมวโรดม (เซ่ง อุตฺตโม)
(พระราชาคณะเจ้าคณะรองหรือชั้นรองสมเด็จ คณะใต้)
วัดราชาธิวาส ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมโกศาจารย์
(พระราชาคณะชั้นธรรม)

:b8:

สาวิกาน้อย

>>>

แถวหน้า จากซ้าย องค์ที่ ๑-๙ :
พระรัตนธัชมุนี (จู อิสฺสรญาโณ)
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระวันรัต

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เข้ม ธมฺมสโร)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)

สมเด็จพระวันรัต (เผื่อน ติสฺสทตฺโต)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมปิฎก

- องค์ที่ ๗ ไม่ทราบนามฉายา -

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (อยู่ ญาโณทโย)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมเจดีย์

>>> :b44:

แถวที่ ๒ จากขวา องค์ที่ ๒ :
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปลด กิตฺติโสภโณ)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมโกศาจารย์

>>> :b44:

แถวที่ ๒ จากขวา องค์ที่ ๓ :
พระพุทธวิริยากร (จันทร์ จนฺทกนฺโต)
วัดโสมนัสวิหาร (วัดโสมนัส ราชวรวิหาร)

>>> :b44:

องค์ที่ ๑ อยู่ด้านหลังเยื้องทางพระพาหุซ้าย
(แขนซ้าย ตั้งแต่ไหล่ถึงศอก)
ของสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ :
คือ พระเทพสิทธินายก (นาค โสภโณ)
วัดระฆังโฆสิตาราม วรมหาวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมกิตติ
(พระราชาคณะชั้นสามัญ)

>>> :b44:

องค์ที่ ๒ อยู่ด้านหลังเยื้องทางพระพาหุซ้าย
(แขนซ้าย ตั้งแต่ไหล่ถึงศอก)
ของสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์ :
คือ พระปัญญาพิศาลเถร (หนู ฐิตปญฺโญ)
วัดปทุมวนาราม ราชวรวิหาร

สาวิกาน้อย

๓ สมเด็จพระสังฆราช กับอีก ๑ สมเด็จ

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
ทรงฉายพระรูปหมู่ร่วมกับพระมหาเถรานุเถระ
ในคราวที่มาประชุมสวดมนต์ถวายพระพร
หน้าพระอุโบสถ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
ในอภิลักขิตกาลคล้ายวันประสูติพระชันษา ๗๑ ปี
เมื่อวันที่ ๑๖ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๗๓
ถ่ายโดย ร้านถ่ายรูป ดิศาวิภาต

:b50:

แถวหน้า จากซ้าย :
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระวันรัต

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร

:b50:

แถวที่ ๒ องค์ขวามือสุด :
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (อยู่ ญาโณทโย)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมเจดีย์

ขอขอบพระคุณที่มาของรูปภาพ : อ.ชลทัต สุขสำราญ (แอ๋ม)

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
ทรงฉายพระรูปหมู่ร่วมกับพระมหาเถรานุเถระ
ในคราวที่มาประชุมสวดมนต์ถวายพระพร
หน้าพระอุโบสถ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
ในอภิลักขิตกาลคล้ายวันประสูติพระชันษา ๗๑ ปี
เมื่อวันที่ ๑๖ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๔๗๓
ถ่ายโดย ร้านถ่ายรูป ดิศาวิภาต

:b49:

>>>> ในภาพตามหมายเลขมีรายนาม ดังนี้

๑. พระมงคลเทพมุนี (ใจ จนฺทโชติ)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)

๒. พระศาสนโศภน (แจ่ม จตฺตสลฺโล)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร

๓. สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เข้ม ธมฺมสโร)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)

๔. พระพิมลธรรม (ช้อย ฐานทตฺโต)
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระราชโมลี

๕. พระสุธรรมธีรคุณ (วงศ์ จนฺทวํโส)
(พระราชาคณะชั้นราช)
วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระสุธรรมธีรคุณ
(พระราชาคณะชั้นสามัญ)

๖. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (จวน อุฏฺฐายี)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๖ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร
เมื่อครั้งยังทรงเป็น พระมหาจวน อุฏฺฐายี เปรียญธรรม ๙ ประโยค

๗. พระพุทธวิริยากร (จันทร์ จนฺทกนฺโต)
วัดโสมนัสวิหาร (วัดโสมนัส ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระครูปลัดสัมพิพัฒนวิริยาจารย์

:b50:

๘. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์ที่ ๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์

:b50:

๙. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
“สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร

๑๐. พระเทพสิทธินายก (นาค โสภโณ)
วัดระฆังโฆสิตาราม วรมหาวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมกิตติ
(พระราชาคณะชั้นสามัญ)

๑๑. พระมหาโพธิวงศาจารย์ (สาลี อินฺทโชโต)
วัดอนงคาราม วรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระศาสนานุรักษ์

๑๒. พระสังกิจคุณ (ขำ อินฺทวํโส)
วัดตรีทศเทพ วรวิหาร

๑๓. พระสุนทรสมาจารย์ (พรหม อินฺทโชติ)
วัดกัลยาณมิตร วรมหาวิหาร

๑๔. พระทักษิณคณิศร (สาย ปุญฺญคํโค)
วัดอินทาราม วรวิหาร

๑๕. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระวันรัต

๑๖. สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร)
วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร

๑๗. พระรัตนธัชมุนี (จู อิสฺสรญาโณ)
(พระราชาคณะชั้นธรรม)
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระเทพเมธี

๑๘. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (อยู่ ญาโณทโย)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมเจดีย์

๑๙. สมเด็จพระวันรัต (เฮง เขมจารี)
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระพิมลธรรม

๒๐. สมเด็จพระวันรัต (เผื่อน ติสฺสทตฺโต)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมปิฎก

๒๑. พระพิมลธรรม (นาค สุมนฺนาโค)
วัดอรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร (วัดแจ้ง)
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระธรรมดิลก

๒๒. พระวิเชียรกวี (ฉัตร อินฺทสุวณฺโณ)
วัดหนัง ราชวรวิหาร

๒๓. พระพุทธิรังสีมุนีวงศ์ (ฮ้อ พฺรหฺมโชโต)
วัดสัมปทวนนอก ต.บ้านใหม่ อ.เมือง จ.ฉะเชิงเทรา
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระครูญาณรังสีมุนีวงศ์
พระครูสัญญาบัตร เจ้าคณะจังหวัด (จจ.)

๒๔. สมเด็จพระพุฒาจารย์ (นวม พุทฺธสโร)
วัดอนงคาราม วรวิหาร
เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่ พระโพธิวงศาจารย์
(พระราชาคณะชั้นธรรม)

:b44:

สาวิกาน้อย

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
ทรงฉายกับพระแท่นฉัตรตาดเหลืองหรือฉัตรตาดสีทอง ๕ ชั้น
ในพระตำหนักอรุณ วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม

สาวิกาน้อย

>>>

จากซ้าย องค์ที่ ๑-๓ :

• สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร
ทรงเป็นประธานฝ่ายสงฆ์ในพิธีเจริญพระพุทธมนต์
ในงานเปิด “ศาลาเฉลิมกรุง” เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
ซึ่งเป็นโรงมหรสพหลวงแห่งแรกของประเทศไทย
เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๒ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๔๗๖

• สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๒ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหาร
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระวันรัต

• สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์
วัดบวรนิเวศวิหาร (วัดบวรนิเวศ ราชวรวิหาร)
เมื่อครั้งทรงดำรงสมณศักดิ์ที่ สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์

:b50:

55457.•o• “สมเด็จพระสังฆราชเจ้า” พระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

ผู้ใช้งานขณะนี้