ทารุขันธสูตร “ขอนไม้ลอยน้ำ”
อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก
มีพระสูตรหนึ่งที่ตรัสไว้ในพระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๘ เนื้อหาคล้ายอาสีวิสสูตร ชื่อ ทารุขันธสูตร ความว่า พระพุทธเจ้าทอดพระเนตรเห็นขอนไม้ลอยน้ำมา จึงตรัสว่า “ถ้าขอนไม้นั้นไม่เข้าฝั่งนี้หรือฝั่งโน้น จักไม่จมในระหว่าง ไม่เกยบก ไม่ถูกใครจับเอาไว้ ไม่ถูกเกลียวน้ำวนพัด ไม่เน่าเสียภายใน มันจักลอยเรื่อยไปสู่มหาสมุทร
ภิกษุทั้งหลาย ถ้าพวกเธอไม่แวะฝั่งนี้หรือฝั่งโน้นก็จักไม่เกยบก ไม่จมในระหว่าง ไม่ถูกมนุษย์หรืออมนุษย์จับไว้ ไม่ถูกเกลียวน้ำวนพัด ไม่เน่าเสียภายในเช่นเดียวกัน”
ภิกษุรูปหนึ่งกราบทูลถามพระองค์ว่า ข้อความที่ตรัสนั้นหมายความว่าอย่างไร
พระพุทธเจ้าตรัสต่อไปว่า
ฝั่งนี้ คือ อายตนะภายใน ๖ (ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ)
ฝั่งโน้น คือ อายตนะภายนอก ๖ (รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธัมมารมณ์)
การจมในระหว่าง คือ นันทิราคะ (ความเพลิดเพลินยินดี)
เกยบก คือ อัสมิมานะ (การถือว่ามีตัวกู)
ถูกมนุษย์จับไว้ หมายถึงพระภิกษุที่คลุกคลีกับคฤหัสถ์ ร่วมสุขร่วมทุกข์กับเขา ช่วยเหลือทำกิจการให้เขา
ถูกอมนุษย์จับไว้ หมายถึงพระภิกษุที่ประพฤติพรหมจรรย์ เพื่อหวังไปเกิดในเทพนิกาย (หมู่เทวดา) หมู่ใดหมู่หนึ่ง
เกลียวน้ำวน หมายถึงกามคุณ ๕ (รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ)
เน่าเสียภายใน หมายถึงพระภิกษุทุศีล มีความประพฤติน่ารังเกียจ ไม่บริสุทธิ์ มีการกระทำซ่อนเร้น ไม่เป็นสมณะอ้างว่าเป็นสมณะ ไม่ประพฤติพรหมจรรย์อ้างว่าประพฤติ มีกิเลสหนา เน่าเสียภายใน ดุจขยะเน่าเหม็น
พระสูตรนี้ตรัสทำนองปริศนาธรรมให้คิด บังเอิญผู้ฟังคิดไม่ออกจึงกราบทูลถาม พระพุทธองค์จึงไขปริศนาให้ทราบเสียเลย ไม่ต้องคิดให้เปลืองสมอง
และเสี่ยงต่อการตีความผิดๆ ด้วย
สํ.สฬ. ๑๘/๓๒๒-๓/๒๒๓-๕
หนังสือ พระสูตรสำคัญจากพระไตรปิฎกประวัติและความเป็นมาของพระสูตรต่างๆ
โดย...เสฐียรพงษ์ วรรณปก
รวมคำสอน “อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=38913
ประวัติและผลงาน “อาจารย์เสฐียรพงษ์ วรรณปก” http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=13&t=44336