ความมักน้อยในราคะตัณหา
หลวงปู่ขาว อนาลโย
วัดถ้ำกลองเพล จ.หนองบัวลำภู
หลวงปู่ขาว อนาลโย
วัดถ้ำกลองเพล จ.หนองบัวลำภู
ถาม : ในธรรมท่านสอนพระว่าให้ยินดีในความสันโดษ มักน้อย ดังในสัลเลขธรรม ๑๐ ประการ ฆราวาสถ้าปฏิบัติตามธรรมสันโดษและความมักน้อยจะครองชีพไปตลอดไหม บางครอบครัวมีลูกมาก ญาติมิตรเพื่อนฝูงมาก ถ้าหาได้น้อยไม่พอกินพอใช้จะไม่เดือดร้อนแก่ครอบครัวเช่นนั้นหรือปู่ ส่วนครอบครัวที่มีลูกน้อยคน ผู้เกี่ยวข้องที่ควรเลี้ยงดูมีน้อยก็พอทำเนาไม่เดือดร้อน โปรดชี้แจงให้หายข้องใจด้วยเถิด
ตอบ : ธรรมท่านไม่ได้สอนให้คนขี้เกียจอ่อนแอท้อแท้เหลวไหลในการงาน เพื่อหารายได้มาเลี้ยงตนและครอบครัว แต่ท่านสอนให้มีความขยันหมั่นเพียรและอดทนไม่เลือกงานอันเป็นที่มาแห่งผล เพื่อรายได้เพียงพอกับความเป็นอยู่ใช้สอยไม่ฝืดเคือง ท่านสอนว่า จงเป็นบุคคลที่ถึงพร้อมด้วยความขยันหมั่นเพียร หนักเอาเบาสู้ ไม่จับๆ วางๆ เหยาะๆ แหยะๆ ในการทำงาน ๑ ได้สมบัติมามากน้อยให้มีการเก็บรักษา ไม่จ่ายสุรุ่ยสุร่ายแบบหาขอบเขตเหตุผลไม่ได้ ๑ การเลี้ยงชีพในครอบครัวให้พอเหมาะพอดีกับความจำเป็น ไม่ฟุ่มเฟือยจนเลยฐานะและความจำเป็น ๑ ไม่คบเพื่อนฝูงที่เป็นพาล ผลาญทรัพย์ คอยแต่จะกัด จะแทะ จะเคี้ยว จะกลืนสมบัติ และความประพฤติให้ลงเหวลงบ่อ ๑ธรรมที่ท่านสอนไว้อย่างมั่นเหมาะทุกแง่ทุกมุม เราไม่คว้าเอากิเลสตัวอวดดีมาทำลายธรรมเหล่านี้ให้พินาศฉิบหายไป เราต้องตั้งตัวได้ด้วยความขยันหมั่นเพียร ด้วยการเก็บรักษาทรัพย์และจ่ายทรัพย์ตามความจำเป็น ด้วยการเลี้ยงชีพพอประมาณไม่ฝืดเคืองและฟุ่มเฟือย ด้วยความไม่สมัครรักชอบในคนพาลสันดานเลว ความประพฤติเหลวแหลกแหวกแนว เราต้องเป็นคนดีมีผลจากทรัพย์และศีลธรรมประจำตัว ไม่กลัวใครตำหนิและดูถูกเหยียดหยามโดยประการใดๆ ธรรมสันโดษ คือความยินดีในสมบัติมากน้อยที่มีและอยู่ในความครอบครองของตน นี่ก็เป็นความพอดีเหมาะสมอย่างยิ่งแล้วสำหรับมนุษย์ที่อยู่ร่วมโลกกัน
คำว่า ความยินดีในสมบัติที่มีอยู่ของตนนั้น แม้สมบัติจะมีมากกองเท่าภูเขา ธรรมท่านก็ไม่ได้ห้ามว่าไม่ให้ยินดีเพราะมากเกินไป แต่ท่านห้ามไม่ให้ยินดีและเสาะแสวงสมบัติที่นอกไปจากของมีอยู่ของตัวต่างหาก เช่น ไร่นา ที่ดิน สมบัติพัสถานของตนมีเท่าไร ก็ให้ยินดีเท่าที่มีเท่านั้น ไม่ให้ไปเที่ยวยินดีในสมบัติของคนอื่น ยิ่งเป็นเมียเขาด้วยแล้ว ถ้าไม่อยากหัวแบะอย่าไปแหยมเป็นอันขาด แม้แต่ปู่เองยังจะเป็นเพชฌฆาตฆ่าคนได้โดยไม่คาดคิดมาก่อนจะว่ายังไง ยังเหลือเพียงเส้นยาแดงเท่านั้นจะฟันคอคนให้ขาดสะบั้น แล้วก็ตกนรกทั้งเป็นในตะราง ครั้งเขามาเป็นชู้กับเมียปู่น่ะ จงทราบว่าไม่มีอะไรจะเด็ดขาดและเฉียบขาดเท่าใจคน เมื่อถึงเหตุการณ์และเวลาอันเฉียบขาดแล้ว ปู่เคยประจักษ์กับตัวมาแล้ว
ฉะนั้น จงเชื่อธรรมสันโดษ ยินดีเฉพาะเมียผัวของตัวเท่านั้น อย่าไปเยื่อใยใฝ่ใจกับเมียผัวของเขา ถ้าไม่อยากคอขาดและเป็นผีไม่มีเจ้าน่ะ ปู่จะบอกชัดๆ อย่างนี้ให้หลานๆ พากันจดจำธรรมสันโดษกับความมักน้อยในหญิงชาย ไปรักษาตัวและปฏิบัติตัวอย่างเคร่งครัดด้วยธรรมสองข้อนี้ อย่าให้มันดิ้นได้เป็นอันขาด ยิ่ง อปฺปิจฺฉตา ความมักน้อยด้วยแล้ว ยิ่งเหมาะมากกับฆราวาสผู้โลเลในราคะตัณหา อิ่มไม่เป็น นำมาปฏิบัติ ธรรมนี้ท่านให้ยินดีเฉพาะคู่ครองคือผัว-เมียของตนโดยเฉพาะเท่านั้น ไม่ให้ยินดีใฝ่ใจกับชายอื่นหญิงอื่นเป็นอันขาด ธรรมท่านช่วยรักษาหัว รักษาคอของเราให้คงทนไปด้วยกัน ไม่ให้หัวกับคอพลัดพรากจากกัน ด้วยคมมีดคมขวาน เพราะความมักมาก อยากไม่มีวันอิ่มพอทำลาย
ปกติมนุษย์หญิงชายในโลก มีหลายปาก หลายใจ ก็มีปากเดียว ใจดวงเดียวนั้นแล แต่มันกินไม่เลือกราวกับมีร้อยปาก พันปาก อะไรๆ ก็จะกิน ก็จะกิน อะไรๆ ก็จะเอา ก็จะเอา ไม่มีคำว่า ท้องเรามีท้องเดียว ปากชนิดตัณหาถือบังเหียนกระตุกเชือกนี้ มันไม่คำนึงถึงท้องและเหตุผลใดๆ ทั้งสิ้น มีแต่จะกินให้สมอยาก ปากด่าให้สมกับความเคียดแค้นโมโหท่าเดียว ใจก็มีใจเดียวนั่นแหละ แต่ความคิดความอยากมันผลักดันให้แตกแขนงออกไปเป็นหมื่นเป็นแสนใจ จนไม่สามารถคัดเลือกได้ว่าความคิดนี้เป็นดี ความคิดนี้เป็นชั่ว เพราะมันกลมกลืนกันจนมองหาตัวจริง ใจจริงไม่เจอโน่น จึงต้องนำธรรมสองข้อคือ ความสันโดษ ยินดีในสิ่งที่มีอยู่ของตน และความมักน้อยในอารมณ์แห่งราคะตัณหา มาปิดปาก ปิดใจ ไม่ให้มันดิ้นรนขนทุกข์มาเผาตนและครอบครัว เพราะไฟตัณหานี้ร้อนมากยิ่งกว่าไฟอื่นใด ร้อนเข้าถึงตับถึงปอดถึงขั้วหัวใจ เครื่องในพังทลายเพราะมันนี้ไม่อาจสงสัย
หลานๆ จงจำไว้ให้ถึงใจ ปฏิบัติให้ถึงความจริงของธรรมสองข้อนี้ จะพากันอยู่ด้วยความสงบสุขเย็นใจทั้งครอบครัวผัว-เมีย ลูกเล็กเด็กแดง สถานที่อยู่ สมบัติ เงินทอง สิ่งของใช้สอย จะเย็นไปตามๆ พ่อบ้านแม่เรือนที่เป็นคนดีมีธรรมประดับใจ
คัดมาจาก : หนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพหลวงปู่ขาว อนาลโย
วัดถ้ำกลองเพล จังหวัดหนองบัวลำภู วันเสาร์ที่ ๑๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗
เขียนโดย ท่านอาจารย์พระมหาบัว ญาณสมฺปนฺโน
• ประวัติและปฏิปทา “หลวงปู่ขาว อนาลโย”
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=13&t=22390
• รวมคำสอน “หลวงปู่ขาว อนาลโย”
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=43187
• ประมวลภาพ “หลวงปู่ขาว อนาลโย” วัดถ้ำกลองเพล
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=38&t=21449