นมตฺถุ สุคตสฺส
หลักสูตรคนดี
โดยมติมีว่า คนดีในโลกมี ๓ จำพวก คือ ผู้น้อย ๑
ผู้ใหญ่ ๑ และผู้เฒ่า ๑
ก็ ผู้น้อย หมายผู้อยู่ใต้ร่มเงาของผู้ใหญ่ ส่วน ผู้ใหญ่
หมายผู้คุ้มครองป้องปกผู้น้อย ฝ่าย ผู้เฒ่า หมาย
ผู้มีองคาพยพเก่าเกินการณ์
ผู้น้อยดี นั้นคือ อ่านผู้
ใหญ่ที่คุ้มครองป้องปกของตัวออกทุกอย่าง มีจงรักภักดี
การประพฤติตัวต้องด้วยความประสงค์ที่ชอบของผู้
ใหญ่ทั้งสิ้น เป็นเหตุให้ผู้ใหญ่ไว้เนื้อเชื่อใจ มีหนักแน่น
ในกิจอันเป็นหน้าที่ ทำงานมากเห็นเป็นเกียรติ
เห็นงานสุจริตมีศักดิ์สูง เห็นส่วนทุจริตเป็นเตี้ยต่ำ
มีนิสัยไม่ตื่นเต้น คือไม่ฟุ้งเพราะได้คำชม ไม่ฝ่อ
เพราะถูกติ ด้วยเห็นว่าคำติมีค่าสูงกว่าคำชม มีปกติตั้ง
อยู่ในคารวธรรมและกตัญญูเวทิตาธรรมเนืองนิตย์ นี้
เป็นหลักสูตรสำหรับผู้น้อย
ผู้ใหญ่ดี นั้นคือ อ่านผู้น้อยที่อยู่
ใต้ร่มเงาของตัวออกทุกอย่าง มีเอื้ออารี ความประพฤติ
ต้องด้วยความประสงค์ ที่ชอบของผู้น้อยทั้งมวล
เป็นเหตุให้ผู้น้อยเชื่อถ้อยฟังคำยำเกรงขาม
เพราะมีธรรมเป็นอำนาจ คราวร้อนก็เท่าแสงอาทิตย์
คราวเย็นก็เท่าแสงจันทร์ คือร้อนไม่ถึงแก่ไหม้ เย็นไม่
ถึงแก่หนาว ถึงคราวข่มขู่ก็ข่มขู่
ถึงคราวควรประคองก็ประคอง มีความสม่ำเสมอไม่หนุน
ให้ฟุ้งไม่กดให้ฝ่อ มีปกติตั้งอยู่ในพรหมวิหารธรรม
และสังคหวัตถุธรรมเนืองนิตย์ นี้เป็นหลักสูตรสำหรับผู้
ใหญ่
ผู้เฒ่าดี นั้น คือ อ่านจิตอันเป็นดวงธาตุรู้ออก
และอ่านสรรพสิ่งทั้งปวงอันเป็นเครื่องรับรู้ คือ
อารมณ์ทุกอย่างออกอีก และยังอ่านอุบายเครื่องปันแดน
ให้ธาตุรู้กับเครื่องรับรู้จากกันอยู่คนละฝั่งออกอีกด้วย
เมื่อเป็นดังนี้ จิตก็เด่นอยู่ดวงเดียว รู้เห็น
เป็นธรรมทุกเมื่อ เป็นสันติไม่เกี่ยวเกาะโลกามิสทั้งสิ้น
ก็เมื่อผู้ที่ได้ทรงคุณเช่นนั้นนับว่าคงที่ในเมื่อติดต่อ
กับบุคคลทั่วไปมีลักษณาการไม่ยืดไม่หด
ถึงคราวควรพึ่งโง่ก็พึ่งโง่
ถึงคราวควรพึ่งฉลาดก็พึ่งฉลาดโดยควรแก่ความเป็น
ผู้อ่านโลกอ่านโลกอ่านธรรมออกจึงเป็นที่ตั้งแห่ง
ความเลื่อมใสและสักการบูชาของพลโลกเป็นอย่างดี นี้
เป็นหลักสูตรสำหรับผู้เฒ่า
...................................