ธรรมอะไร เป็นความเศร้าหมองของบารมีทั้งหลาย
การบำเพ็ญกุศล มีทาน ศีล ภาวนา ที่เจือปนด้วยตัณหาทิฏฐิเป็นต้น
เป็นความเศร้าหมองของบารมีทั้งหลาย
แสดงความเศร้าหมองของบารมี ๑๐ แต่ละข้อมีดังนี้
๑. การกำหนดและเจาะจงวัตถุทาน
เช่น เมื่อมีวัตถุทานที่ประณีตก็ให้วัตถุทานที่เศร้าหมอง
มีวัตถุทานมากมายแต่ให้ทานด้วยวัตถุทานเล็กน้อย
กำหนดเจาะจงปฏิคาหก ผู้รับให้ทาน
เฉพาะแต่ผู้ที่ตนรักชอบใจเท่านั้น
เหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของทานบารมี
๒. การกำหนดและรักษาศีลเจาะจงเฉพาะที่ตนรัก
ว่าเราจักไม่ลักขโมย หรือไม่ประพฤติผิด
ในบุตรภรรยาผู้ที่เป็นญาติของเรา
หรือกำหนดเวลารักษาศีลเฉพาะเวลาวันหนึ่งคืนหนึ่งเท่านั้น
โดยที่แท้ผู้มีศีลบารมีต้องสมาทานรักษาศีลตลอดเนืองนิตย์
เหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของศีลบารมี
๓. การที่มีความกำหนัดยินดีในเมถุนสังโยชน์
เช่นว่า หลีกออกจากกามบวชอยู่ แต่มีใจยินดีในเสียงของมาตุคาม
หรือยินดีในทรัพย์สมบัติของคหบดี ผู้มั่งคั่ง
บำรุงบำเรอตนด้วยกามคุณ มีรูป เสียง เป็นต้น
และความไม่เป็นผู้ไม่ยินดีในธรรมที่สงบระงับ
กิเลสทั้งหลายเหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของเนกขัมมบารมี
๔. การมีความเห็นผิดว่าอัตภาพร่างกายนี้ว่าเป็นเรา
หรือเห็นทรัพย์สมบัติต่างๆ มีแก้วแหวนเงินทอง เป็นต้น
เป็นของเที่ยงสำหรับเราเนืองนิตย์
เหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของปัญญาบารมี
๕. ความหดหู่ท้อถอยต่อการบำเพ็ญเพียร
มีจิตฟุ้งซ่านไปในอารมณ์ต่างๆ
มีกามวิตกตึกนึกถึงอารมณ์ให้เกิดความกำหนัดอยู่เนืองๆ เป็นต้น
เหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของวิริยบารมี
๖. การไม่สามารถอดกลั้นต่อความโกรธตนได้
หรือการไม่สามารถอดกลั้นต่อการที่ผู้อื่นทำให้โกรธตอบ
เหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของขันติบารมี
๗. การพูดเท็จทั้งๆ ที่รู้ความจริง
เช่น สิ่งที่ตนเห็น กล่าวว่าไม่เห็น สิ่งที่ตนได้ยิน กล่าวว่าไม่ได้ยิน
สิ่งที่ตนได้พบ กล่าวว่าไม่พบ (รู้กลิ่น รู้รส รู้สัมผัส) สิ่งที่ตนรู้ กล่าวว่าไม่รู้
สิ่งที่ตนไม่เห็น กล่าวว่าเห็น สิ่งที่ตนไม่ได้ยิน กล่าวว่าได้ยิน
สิ่งที่ตนไม่ได้พบ กล่าวว่าได้พบ สิ่งที่ตนไม่รู้ กล่าวว่ารู้
เหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของบารมีทั้งหลาย
๘. การที่จิตเศร้าหมองหรือเสียหาย
เพราะเสียดายวัตถุทานที่ตนให้ทานอยู่เป็นต้น
ซึ่งเป็นปฏิปักษ์ธรรมต่อโพธิสมภาร
ไม่ได้พิจารณาถึงคุณของโพธิสมภารหรือบารมี
เหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของอธิษฐานบารมี
๙. การมีจิตเมตตามุ่งเฉพาะต่อสัตว์ทั้งหลาย
ผู้ที่ทำประโยชน์เกื้อกูลให้ตน
ส่วนผู้ที่มิได้ทำประโยชน์เกื้อกูลให้
กลับมีจิตคิดขุ่นเคืองต่อบุคคลเหล่านั้น
โดยที่แท้ความเมตตาต้องไม่มีประมาณในสัตว์ทั้งหลาย
เหล่านี้เป็นความเศร้าหมองของเมตตาบารมี
๑๐. การเป็นผู้มีใจไม่เป็นกลาง
คือ เอนเอียงไปในอารมณ์ที่เป็นอิฏฐารมณ์ที่ดีน่าปรารถนา
และอนิฏฐารมณ์ไม่ดี ไม่น่าปรารถนาทั้งหลาย
เหล่านี้เป็นของเศร้าหมองของอุเบกขาบารมี
พึงทราบการจำแนกความเศร้าหมองบารมีธรรม
ดังได้กล่าวมาโดยย่อนี้เถิด
(คัดลอกบางตอนมาจาก : บารมีธรรมสู่ความสำเร็จ (จากพุทธการกธรรมทีปนี)
จัดพิมพ์ถวายเพื่อเป็นพุทธบูชาโดย ชมรมกัลยาณธรรม, พิมพ์ครั้งที่ ๒ พ.ค. ๒๕๕๐, หน้า ๓๗-๔๑)
ขออนุโมทนา สาธุๆๆ ค่ะ