อานิสงส์การเลี้ยงดูมารดาบิดา
พระธรรมสิงหบุราจารย์ (หลวงพ่อจรัญ ฐิตธมฺโม)
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
พฺรหฺมาติ มาตาปิตโร ปุพฺพาจริยาติ อุจฺจเร
อาหุเนยฺยา จ ปุตฺตานํ ปชาย อนุกมฺปกาติ.
บัดนี้จักแสดงพระธรรมเทศนา
พรรณนาอานิสง์ที่บุตรธิดาจะพึงได้จากการเลี้ยงมารดาบิดา
เพื่อเตือนใจท่านผู้ฟัง ให้เกิดสำนึกในเรื่องนี้สืบต่อไป
คำว่า มารดา
แปลว่า ผู้นับถือบุตร คือ นับถือว่าเป็นลูกของตน
แปลว่า ผู้รักษาบุตร คือ รักษาลูกของตนให้มีความสุขกายสุขใจ
แปลว่า ผู้ยังลูกให้ดื่ม คือ ดื่มน้ำนม ดื่มเครื่องดื่มและดื่มรสอื่น ๆ
แปลว่า ผุ้อันบุตรพึงนับถือ
คือลูกๆ ทุกคนต้องนับถือมารดาของตนยิ่งกว่าคนอื่น
คำว่า บิดา
แปลว่า เป็นที่ตั้งแห่งความยินดีของสัตว์โลกทั้งหมด
หมายความว่า สัตว์โลกคือผู้เกิดมา ทุก ๆ คนต้องมีพ่อ
เมื่อเห็นพ่อก็ต้องดีใจชื่นใจด้วยกันทั้งนั้น
แปลว่า ผู้รักษาสัตว์โลกทั้งปวง
หมายความว่า พ่อของลูกทุก ๆ คน
ต้องรักษาคุ้มครองป้องกันลูกของตนทุกวิถีทาง
เพื่อให้ปลอดภัยมีความสุขทุกประการ
แปลว่า ผู้รักใคร่บุตร หมายความว่า พ่อทุกคนต้องรักใคร่นับถือ เอ็นดู
สงสารลูกของตน
มารดาบิดามีพระคุณแก่บุตรธิดามาก ดังพุทธภาษิตที่ยกขึ้นเป็นหัวข้อ
เทศนาว่า พฺรหฺมาติ มาตาปิตโร เป็นต้น
แปลว่า มารดาบิดาท่านว่าเป็นพรหม เป็นบุรพาจารย์
เป็นผู้ควรบูชาของบุตร
และเป็นผู้อนุเคราะห์หมู่สัตว์ฯ ซึ่งจะได้วิสัชนาต่อไป
คำว่า มารดาบิดาเป็นพรหมของบุตร
หมายความว่า มารดา บิดาย่อมประกอบด้วยพรหมวิหารธรรม
หรือธรรม ๔ ประการคือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ในบุตร
คือ ท่านปรารถนาให้บุตรธิดามีความสุข
จึงอุตส่าห์ทะนุถนอมเลี้ยงดูเป็นอย่างดี
ตั้งใจคอยสอดส่องหาอุบายที่จะให้บุตรธิดาประสบสุขทุกเมื่อ
เมื่อได้ทราบว่ากิจการใดจักเป็นไปเพื่อประโยชน์และสุขแก่บุตรธิดา
แม้จะต้องพร่าประโยชน์และสุขส่วนตน
ก็ยอมมุ่งความสุขสำราญแก่บุตรธิดาเป็นเบื้องหน้านี้
คือ ท่านมีความเมตตาความรัก ท่านปรารถนาให้บุตรธิดาพ้นทุกข์
คอยสอดส่องถึงเหตุการณ์อันเป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อมเสีย
อันจะพึงมีแก่บุตรธิดาเสมอ
เมื่อทราบว่ามีทุกข์ขึ้นก็รีบขวนขวายแก้ไขป้องกันจนสุดความสามารถ
นี้คือท่านมีกรุณาความสงสาร
เมื่อท่านได้ทราบว่าบุตรธิดาของตนมีความสุขสำราญ
ได้รับผลสำเร็จจากการงาน ได้ตำแหน่งหน้าที่
ท่านไม่อิจฉาริษยา มีแต่พลอยยินดีด้วยความจริงใจ
ต้องการให้บุตรธิดาเจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไป นี้ท่านมีมุฑิตาความยินดีตาม
เมื่อได้ทราบว่าบุตรธิดามีความสุขความเจริญตามสมควรแก่ฐานะแล้ว
ก็ไม่จัดการแก้ไข หรือทำสิ่งหนึ่งสิ่งใด
ให้เกิดความเดือดร้อนรำคาญใจแก่บุตร ธิดา
แต่คอยเพ่งดูอยู่ว่าจะเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างใด
ถ้าเปลี่ยนแปลงไปในทางไม่ดีจะได้ป้องกันและแก้ไข
หาใช่วางเฉยโดยมิได้ทำอะไรก็หาไม่
นี้ท่านมี อุเบกขาคือความวางเฉย
บิดามารดามีคุณธรรมคือ เมตตา กรุณา มุฑิตา อุเบกขา ทั้ง ๔ นี้ประจำใจ
จึงเรียกว่าท่านเป็นพรหมของบุตร
คำว่า เป็นบุรพาจารย์
หมายความว่า ท่านเป็นอาจารย์คนแรกของบุตรก่อนอาจารย์อื่นทุกคน
ท่านสอนให้นั่ง ให้เดิน ให้กิน ให้เรียกพ่อเรียกแม่
สอนให้รู้ว่าคนไหนเป็นพ่อ เป็นแม่ เป็นปู่ย่า เป็นตายาย
เป็นลุง ป้า น้า อา สอนให้รู้จักสิ่งที่ควรทำไม่ควรทำ
รู้จักบาปบุญคุณโทษ ประโยชน์มิใช่ประโยชน์
ส่วนอาจารย์อื่น ๆ เป็นอาจารย์ทีหลัง สอนทีหลังพ่อแม่ทั้งนั้น
คำว่า เป็นผู้ควรบูชาของบุตร
หมายความว่า มารดาบิดาเป็นเขตแห่งอุปการคุณ
เหมือนพระสงฆ์เป็นเขตแห่งบุญ
คือ ท่านมีพรหมวิหารธรรมต่อบุตรธิดาหาประมาณมิได้
จึงสมควรอย่างยิ่งที่จะรับซึ่งสิ่งของ มีเสื้อผ้าอาหาร
เงินทองที่บุตรธิดานำมา แลผู้ให้ย่อมได้รับผลคุ้มค่าไม่เสียเปล่า
คำว่า เป็นผู้อนุเคราะห์หมู่สัตว์
หมายความว่า สงเคราะห์บุตรธิดาให้รู้ให้เห็นทั้งสิ่งที่น่าต้องการ
ไม่น่าต้องการ เลี้ยงดูบุตรธิดาให้เจริญเติบโต ขึ้นมาได้
เพราะฉะนั้นท่านจึงกล่าวว่ามารดาบิดาเป็นผู้อนุเคราะห์แก่หมู่สัตว์
คุณของบิดามารดาซึ่งมีต่อบุตร
เมื่อจะกล่าวให้สั้นพอจำง่ายมีดังนี้คือปลอบโยนลูกผู้ร้องไห้ด้วยน้ำนม
ด้วยเพลงขับ และด้วยเครื่องกก คืออ้อมกอดของท่าน
ให้ลูกได้รับความอบอุ่น การสัมผัสอ้อมกอดของแม่
แล้วนอนหลับไปอย่างเป็นสุข ไม่ให้ลมและแดดถูกลูก
พยายามปกปักรักษาไว้เป็นอย่างดี
คุ้มครองป้องกันทรัพย์สมบัติของตนไว้เพื่อลูก
ได้รับความทุกข์ยากลำบากในการเลี้ยงดูลูก ด้วยประการต่าง ๆ
เป็นพระพรหมของลูก เพราะเต็มเปี่ยมด้วย เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา
เป็นเทวดาของลูก เป็นอาจารย์คนแรกของลูก เป็นพระของลูก
เป็นผู้อนุเคราะห์ลูกด้วยปัจจัย ๔ ห้ามลูกไม่ให้ทำความชั่ว
ให้ลูกตั้งอยู่ในความดี ให้ลูกศึกษาศิลปวิทยาต่าง ๆ
หาสามีภรรยาที่สมควรให้มอบทรัพย์สมบัติให้ในสมัย
ในมาตาปิตุคุณสูตร พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า
แม้ลูกจะให้แม่นั่งบนบ่าขวา ให้พ่อนั่งบนบ่าซ้าย
ถ่ายอุจจาระลงไปบนบ่าลูก ลูกเป็นผู้เช็ดให้ หาอาหารมาป้อนให้
จนลูกตายหรือพ่อแม่ตาย ก็ไม่สามารถจะตอบแทนพระคุณค่าข้าว
ป้อนน้ำนม ที่ได้ถนอมกล่อมเกลี้ยงบำรุงเลี้ยงมาเป็นอย่างดี
การบำรุงมารดาบิดา มี ๒ อย่าง คือ บำรุงภายนอกและบำรุงภายใน
บำรุงภายนอก ได้แก่ นอบน้อมด้วยกาย
แสดงความเคารพด้วยวาจา สักการะด้วยอาหาร เครื่องดื่ม เครื่องนุ่งห่ม
ที่อยู่อาศัย เฝ้ารักษาพยาบาลในเวลาไม่สบาย เลี้ยงท่าน
ทำการงานของท่าน บำรุงภายใน ได้แก่ ดำรงวงศ์ตระกูล
ประพฤติตนให้สมควรที่จะรับทรัพย์มรดก รักษาน้ำใจท่าน
ชักนำให้ท่านตั้งอยู่ในศรัทธา ในศีล ในการฟังธรรม
ลูกอกตัญญูไม่รู้จักคุณพ่อแม่
ต้องเสื่อมจากประโยชน์ที่ควรได้ควรถึงดังเรื่องตัวอย่างต่อไปนี้
มิตตวินทกุมารเป็นลูกเศรษฐีมีทรัพย์มาก
ในสมัยของพระพุทธเจ้าพระนามว่ากัสสป
แม่ห้ามไม่ให้ไปค้าขายทางเรือ แต่ไม่เชื่อฟัง แม่จับไว้ก็ไม่ยอมฟัง
สลัดแม่ให้ล้มลง ทำให้แม่ลำบาก พอไปถึงกลางทะเลถูกจับลอยแพ
ว่ายไปที่เกาะแห่งหนึ่ง เห็นกงจักรเป็นดอกบัว
ถูกกงจักรหมุนหัวอยู่ในแดนของเปรต
ได้รับทุกข์ทรมานแสนสาหัส
ท่านสาธุชนทั้งหลาย ถ้าพ่อและแม่ของท่านยังมีชีวิตอยู่
ก็ควรเลี้ยงดู บำรุงท่านทั้งภายนอกและภายในดังกล่าวมานั้น
ถ้าท่านหาชีวิตไม่แล้วควรทำบุญอุทิศส่วนกุศลเครื่องเสริมสุขสมบัติ
ส่งไปให้ท่านตามควรแก่ฐานะ
ก็จะมีความเจริญงอกงามในหน้าที่การงาน และเจริญด้วยยศศักดิ์
เพราะผลแห่งความกตัญญูรู้คุณและกตเวทีตอบสนอง
ดังวิสัชนามาด้วยประการฉะนี้
ที่มา...หนังสือกฎแห่งกรรม ธรรมปฏิบัติ เล่มที่ ๒๐
http://jarun.org
ขอบคุณธรรมะที่นำมาฝากเช่นกันค่ะ...คุณบัวไฉน