อะไรคือ กิเลส
....กิเลส คือ ความเศร้าหมองทางจิต (ที่มีผลถึงทางกายด้วย) เป็นกงล้อของวัฏฏะ เกิดมาจากความเห็นแก่ตัว ตามใจตัว ก่อให้เกิดการปรุงแต่งอารมณ์ต่างๆ ขึ้นมา รบกวนความปกติ,ความแจ่มใสของจิต
....ตามความเข้าใจของคนทั่วไปนั้น รู้สึกว่ากิเลสมีหลายร้อยหลายพันชนิด...แต่เพื่อความเข้าใจกิเลสตามความหมายในที่นี้..จะขอแบ่งเป็น ๓ ชนิด ตามมูลเหตุที่เกิดอาการ ซึ่งการแบ่งที่กล่าวนี้ แบ่งเพื่อการเข้าใจอาการและกิเลสที่เกิดขึ้น เพื่อการทำจิตให้ปลอดโปร่ง และเพื่อระงับกิเลสตามขั้นตอน หรือกำจัดอย่างสิ้นเชิง และสำหรับผู้เริ่มปฏิบัติสมาธิภาวนา, หรือแม้แต่การว่างเพื่อใช้ปัญญาทำการงานใดๆ ในทางโลก ก็หวังความสำเร็จได้ก่อนลงมือทำ
....คนทั่วไปรู้จักกิเลส ว่ามาจากอารมณ์ แต่แยกไม่ถูก และไม่รู้จักชนิดของอารมณ์ ไม่เข้าใจชัดเจนว่ากิเลสแตกต่างกันและต่อเนื่องกันอย่างไร? และไม่รู้ว่า เหตุใดจิตจึงเพาะเชื้อกิเลสไปตามลำดับ จนปรากฏผลให้เห็นเป็น "อาการ" เช่น คนบางคนมีอารมณ์ร้าย-ดีทุกชนิดได้เร็วมาก เกิดอารมณ์ง่ายทุกวินาที ไม่ว่าเหตุกระทบนั้นจะหนักหรือเบา ก็รุนแรง รักมากโกรธมากกับผู้อื่นได้ หรือในทางตรงกันข้าม เกิดอารมณ์หดหู่ ท้อแท้ มีอาการซึมเศร้าฉับพลัน จนถึงฆ่าตัวเองได้ ฉะนั้นเราควรรู้จักกิเลสเสียให้เพียงพอที่จะสามารถแยกอารมณ์และผลของมัน เพื่อริดรอนกิเลสลงตามลำดับ หรือกำจัดมันเสียโดยสิ้นเชิง
ชนิดของอารมณ์และผลของมัน