ส า มั ค คี
บุคคล ผู้เกิดมาในโลกนี้ จะอยู่คนเดียวเสียไม่ได้เลย
จำเป็นจะต้องอยู่รวมกันเป็นหมู่เป็นคณะ
การอยู่รวมกันเป็นหมู่ เป็นคณะเป็นครอบครัว เป็นสังคม เป็นประเทศชาตินั้น
ในบางครั้งจะต้องมีความเห็นไม่ตรงกันบ้างเป็นเรื่องธรรมดาของมนุษย์โลก
ดังนั้นพออยู่รวมกันเป็นหมู่เป็นคณะจึงจำเป็นจะต้องมี ความสามัคคี
ความ สามัคคี ก็คือความพร้อมเพรียงพร้อมใจกัน
กลมเกลียวเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน
ไม่ทะเลาะเบาะแว้ง แก่งแย่งชิงดีชิงเด่นกัน รู้จักตกลงกันด้วยไมตรีจิต
ใน ทางพระพุทธศาสนา สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัส
หลักธรรมอันจะเป็นแนวทางในการเสริมสร้างความสามัคคีให้เกิดขึ้นในสังคม
เอา ไว้ ๖ ประการด้วยกันคือ
๑. เ ม ต ต า ม โ น ก ร ร ม
หมายถึง การคิดดี การมองกันในแง่ดี
มีความหวังดีและปรารถนาดีต่อกัน รักและเมตตาต่อกัน คิดดีต่อกัน
ไม่อิจฉาริษยา ไม่คิดอคติ ไม่พยาบาท ไม่โกรธแค้นเคืองกัน
รู้จักให้โอกาสและให้อภัยต่อกันและกันอยู่เสมอ
๒. เ ม ต ต า ว จี ก ร ร ม
หมายถึง การพูดแต่สิ่งที่ดีงาม พูดกันด้วยความรักความปรารถนาดีต่อกัน
รู้จักการพูดให้กำลังใจซึ่งกันและกัน ไม่นินทาว่าร้ายทั้งต่อหน้าและลับหลัง
พูดแนะนำในสิ่งที่ดีและมีประโยชน์
๓. เ ม ต ต า ก า ย ก ร ร ม
หมาย ถึง การทำความดีต่อกัน สนับสนุนช่วยเหลือกันทางด้านกำลังกาย
มีความอ่อนน้อมถ่อมตน รู้จักสัมมาคารวะ ไม่เบียดเบียนหรือรังแกกัน
ไม่ทำร้ายกัน ให้ได้รับความทุกขเวทนา ทำแต่ในสิ่งที่ถูกต้องต่อกันอยู่เสมอ
๔. ส า ธ า ร ณ โ ภ คี
หมายถึง การช่วยเหลือกัน ไม่เห็นแก่ตัว ไม่เห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน
ไม่เอารัดเอาเปรียบ และมีความเสมอภาคต่อกัน เอื้อเฟื้อซึ่งกันและกันอยู่เสมอ
๕. สีลสามัญญตา
หมายถึง การปฏิบัติตามกฎระเบียบข้อบังคับหรือวินัยต่างๆ อย่างเดียวกัน
เคารพในสิทธิเสรีภาพของบุคคล
๖. ทิ ฏ ฐิ ส า มั ญ ญ ต า
หมายถึง มีความคิดเห็นเป็นอย่างเดียวกัน คิดในสิ่งที่ตรงกัน ปรับมุมมองให้ตรงกัน
ไม่ยึดถือความคิดของตนเป็นใหญ่ รู้จักยอมรับฟังความคิดเห็นของคนอื่นอยู่เสมอ
หลักธรรมทั้ง ๖ ประการข้างต้น
เป็นหลักธรรมสำหรับการเสริมสร้างความสามัคคีและความเป็นปึกแผ่นให้เกิดขึ้น ในสังคม
อันจะนำ มาซึ่งความสุข ความสันติ ความมั่นคง และความเจริญก้าวหน้า
ดั่งพุทธภาษิตที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า
"สุขา สงฺฆสฺส สามคฺคี ความสามัคคีของหมู่คณะเป็นเหตุนำความสุขมาให้"
เพราะฉะนั้นบุคคลผู้อยู่ร่วมกันเป็นส่วนรวม
เช่น เป็นหมู่ เป็นคณะ เป็นครอบครัว เป็นสังคม เป็นประเทศชาติ
หากขาดความปรองดองพร้อมเพรียงกันแล้ว
การทำกิจการงานเพื่อส่วนรวมก็สำเร็จลงได้น้อย หรืออาจไม่สำเร็จเลยก็เป็นได้
ชนใด หมู่ใด คณะใด ครอบครัวใด ประเทศใด มีความพร้อมเพรียงกันทั้งทางกายทางใจ
ชนนั้น หมู่นั้น คณะนั้น ครอบครัวนั้น ประเทศนั้น ก็เจริญงอกงาม ไม่มีความเสื่อมเลย
(ที่มา : คอลัมน์ ธรรมะวันหยุด ใน นสพ.ข่าวสดรายวัน
ประจำวันที่ ๒๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ปีที่ ๑๙ ฉบับที่ ๗๐๕๑, หน้า ๓๑)