สูตรเศรษฐี ได้แก่ วิธีสร้างความร่ำรวย หรือกำจัดความยากจน
เพื่อให้มีโภคทรัพย์พอจับจ่ายใช้สอยนั้น มีความจำเป็นในการครองเรือนมาก
เพราะความยากจน เป็นที่มาของความทุกข์
หรือเป็นอุปสรรคของความสุขประการหนึ่ง
พระพุทธเจ้าได้ตรัสกะทีฆะชาณุสูตร (๒๓/๒๕๖)
ที่ชาวพุทธเอามาใช้เรียกว่า "หัวใจเศรษฐี"
และเรียกย่อว่า อุ อา กะ สะ มีคำเต็มและความหมายดังนี้
๑. อุ – อุฏฐานสัมปทา คือ ถึงพร้อมด้วยความหมั่น
ได้แก่ ขยันหมั่นเพียรประกอบการงาน หาเลี้ยงชีพในทางสุจริต
หลักเอาเบาสู้ ไม่เกียจคร้านสันหลังยาว เอาแต่นอนแต่เที่ยวเล่น
ไม่ปล่อยเวลาให้ล่วงไปเปล่า เป็นต้น
๒. อา – อารักขสัมปทา คือ ถึงพร้อมด้วยการรักษา
ได้แก่ การรู้จักคุ้มครอง และรักษาโภคทรัพย์
ที่หามาได้ด้วยความหมั่นเพียร โดยชอบธรรม ด้วยความสุจริตนั้น
ไม่ให้เป็นอันตรายสูญหายไป โดยทางไม่สมควรเป็นต้น
๓. กะ – กัลยาณมิตตตา คือ การคบหาคนดีเป็นมิตร
ได้แก่ การรู้จักเลือกคบคนดี ไม่เอาอย่างในทางเสื่อมเสียของเพื่อน
เมื่อเพื่อนชักจูงไปในทางเสื่อมเสีย ก็ไม่ใจอ่อนคล้อยตาม
เป็นตัวของตัวเองในทางที่ถูกต้อง เป็นต้น
๔. สะ – สมชีวิตา คือ การเลี้ยงชีวิตแต่พอดี
ได้แก่ การรู้ประมาณรายรับ และรายจ่ายของตน
ไม่ให้ฝืดเคืองจนลำบาก ไม่จ่ายมากจนเป็นหนี้
ดำเนินตามหลัก "มัชฌิมา"
คือไม่ตึงจนเดือดร้อน และไม่หย่อนจนตกเป็นทาส
ทุกวันนี้ สินค้า "ส่วนเกินของชีวิต" มีมาก
ต้องมีปัญญาประกบความคิดด้วย
ต้องแยกให้ออกด้วยว่า อะไรเป็นสิ่งบำรุง ? อะไรเป็นสิ่งบำเรอ ?
อะไรจำเป็นหรือไม่จำเป็นแก่ชีวิต ? เป็นต้น
ถ้ามีแต่ความคิด มีแต่ความขยันหาเงินเก่ง แต่ขาดปัญญา
ที่จะช่วยวินิจฉัยว่า สิ่งใดควรหรือสิ่งใดไม่ควร ?
ชีวิตนี้ก็จะ "ถมไม่รู้จักเต็ม" หาเงินกันจนตาย ก็ไม่พบความสุข
หรือมีเงินมากมายเท่าไร ก็ไม่พบความสุข !
ผู้ที่รู้จักการครองเรือนที่ถูกต้อง แม้มีรายได้น้อย
มีความรู้น้อยก็มีความสุขได้ ตรงกันข้าม ผู้ที่ครองเรือนไม่เป็น
หรือครองเรือนไม่ถูกต้อง มีความรู้สูงมีเงินมาก
เงินนั่นแหละมันจะกลายเป็น "เพชฌฆาตความสุข" เสียเอง
ดังที่มหาเศรษฐี ต้องกลายเป็นโรคประสาทและฆ่าตัวตายเพราะเงินมามากแล้ว
ที่มา...สู่ความสุข (ท่านธรรมรักษา)
