อธิบาย สัจฉิกิริยากิจ
สัจฉิกิริยา (การทำให้แจ้ง เป็นกิจในนิโรธ ตามหลักว่า ทุกฺขนิโรโธ อริยสจฺจํ สจฺฉิกาตพฺพํ นิโรธควรทำให้แจ้ง คือ เข้าถึง หรือบรรลุ ได้แก่การเข้าถึงสภาวะที่ปราศจากปัญหา บรรลุจุดหมายที่ต้องการ
[๘๕๒] ข้อว่า แม้สัจฉิกิริยา มีความว่า สัจฉิกิริยาแม้จำแนกเป็น ๒ ส่วน คือ
๑.โลกียสัจฉิกิริยา ๒. โลกุตตรสัจฉิกิริยา
แต่สำหรับโลกุตตรสัจจิกิริยามี ๓ อย่าง โดยจำแนกเป็นทัสสนะและภาวนา
ในสัจฉิกริยา ๒ อย่างนั้น การสัมผัสฌานมีปฐมฌานเป็นต้น อันมาแล้วโดยนัยมี
อาทิว่า "เราเป็นผู้ได้ปฐมฌาน เราเป็นผู้ชำนาญในปฐมถาน ปฐมฌานเราได้กระทำให้
แจ้งแล้ว ดังนี้ ชื่อว่า โลกียสัจฉิกิริยา
คำว่า การสัมผัส คือ ได้บรรลุแล้ว ได้ถูกต้องแล้ว โดยญาณผัสสะอย่างประจักษ์
ว่า "สิ่งนี้เราได้บรรลุแล้ว" ก็หมายถึงความข้อนี้ ท่านพระธรรมเสนาบดีสารีบุตรจึงได้ยก
ขึ้นแสดงว่า "สัจฉิกิริยาเป็นญาณ ในอรรถว่า ถูกต้องด้วยปัญญา" แล้วได้กล่าวการแสดง
ขยายความสัจฉิกิริยาว่า "ธรรมทั้งหลายใด ๆ ย่อมเป็นอันโยคาวจรได้กระทำให้แจ้งแล้ว
ธรรมทั้งหลายนั้น ๆ ก็เป็นอันเธอได้ถูกต้องแล้ว" ดังนี้.
อีกประการหนึ่ง ธรรมทั้งหลายเหล่าใด แม้โยคาวจรมิได้ทำให้เกิดขึ้นในสันดานของ
ตน อันธอรู้แล้วด้วยญาณ มิได้มีผู้อื่นเป็นปัจจัยอย่างเดียว ธรรมทั้งหลายเหล่านั้นก็ย่อม
เป็นอันเธอกระทำให้แจ้งแล้ว ก็ด้วยเหตุนั้นแหละ พระผู้มีพระภาคจึงได้ตรัสไว้ได้มีอาทิว่า
ดูกรภิกษุทั้งหลาย สิ่งทั้งปวงอันภิกษุพึงกระทำให้แจ้ง ดูกรภิกษุทั้งหลาย สิ่งทั้งปวง
อันภิกษุพึงกระทำให้แจ้งคืออะไร ? ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักขุอันภิกษุพึงกระทำให้แจ้งดีงนี้
แม้พระบาลีอื่นอีก ท่านพระธรรมเสนาบดีสารีบุตรก็กล่าวไว้ว่า "ภิกษุเห็นหมู่ย่อม
กระทำให้แจ้งซึ่งรูป ภิกษุเห็นอยู่ย่อมกระทำให้แจ้งซึ่งเวทนา ฯลฯ ภิกษุเห็นอยู่ย่อมกระทำ
ให้แจ้งซึ่งวิญญาณ ภิกษุเห็นอยู่ย่อมทำให้แจ้งซึ่งจักขุ ฯลฯ ซึ่งชรามรณะ ภิกษุเห็นอยู่ย่อม
ทำให้แจ้งซึ่งนิพพานอันหยั่งลงสู่อมตะ ว่า "ธรรมทั้งหลายใด ๆ ย่อมเป็นอันโยคาวจรกระทำ
ให้แจ้งแล้ว ธรรมทั้งหลายนั้น ๆ ก็ย่อมเป็นอันอันเธอถูกต้องแล้ว" ดังนี้.
ก็การเห็นพระนิพพานในขณะแห่งปฐมมรรค ชื่อว่า ทัสสนสัจฉิกิริยา การเห็น
นิพพานในขณะแห่งมรรคที่เหลือ ชื่อว่า ภาวนาสัจฉิกิริยา สัจฉิกิริยาทั้ง ๒ อย่างนั้น ท่าน
ประสงค์เอาในสัจฉิกิริยากิจนี้ เพราะเหตุนั้น พึงทราบว่า การทำให้แจ้งซึ่งซึ่งพิพานด้วย
อำนาจทัสสนะและภาวนา เป็นกิจแห่งญาณนี้.
| ไฟล์แนป: |
|
33050322_IMG_captureImage.png [ 540.54 KiB | เปิดดู 1257 ครั้ง ] |