องค์ที่ ๒ สังขาร
สังขาร เป็นปัจจัยแก่ วิญญาณ คือ วิญญาณ จะปรากฏเกิดขึ้นได้ก็
สังขารเป็นปัจจัย ลักขณาทิจตุกะของสังขารมีดังนี้
อภิสงฺขรณลกฺขณา > มีการปรุงแต่ง เป็นลักษณะ
อายูหนรสา > มีการพยายามให้ปฏิสนธิวิญญาณเกิดขึ้น หรือพยายามให้ผล
คือ รูปขันธ์นามขันธ์เกิดขึ้น เป็นกิจ
เจตนา ปจฺจุปฏฺฐานา > จงใจทำให้เกิดความสำเร็จ เป็นผล
อวิชฺชา ปทฎฺฐานา > มี อวิชชา เป็นเหตุใกลั
สังขารที่กล่าวแล้วในบทอวิชชานั้น เป็นสังขารที่เป็นปัจจยุบบันนธรรมของอวิชชา
ซึ่งได้แก่ เจตนา ๒๙ หรือ กรรม ๒๙
ส่วนสังขารที่กล่าวถึงในบทนี้ เป็นสังขารที่เป็นปัจจัยธธรรม อุปการะช่วยเหลือให้
เกิดวิญญาณนั้น ก็ได้แก่เจตนา ๒๙ หรือ กรรม ๒๙ เหมือนกัน
วิญญาณ ที่เป็นปัจจยุบบันนธรรมของสังขารนี้ มีแสดงเป็น ๒ นัย คือ อภิธัมม-
ภาชนิยนัย ตามนัยแห่งพระอภิธรรม ๑ และ ชุดสุตตันตภาชนิยนัย ตามนัยแห่งพระสูตร ๑
ตามนัยแห่งพระอภิธรรมนั้น วิญญาณที่เป็นปัจยุบบันนธรรมของสังขาร ได้แก่
จิตทั้งหมด (และเจตสิกที่ประกอบกับจิตนั้น ๆ ด้วย) เพราะจิตจะเกิดขึ้นได้ก็ต้องอาศัยมี
สังขารเป็นปัจจัย คือต้องมีสิ่งปรุงแต่ง
ตามนัยแห่งพระสูตรนั้น วิญญาณที่เป็นปัจจยุบบันธรรมของสังขารก็ได้แก่ โลกีย
วิปากวิญญาณ ๓๒ คือ อกุสลวิบากจิต ๗ อเหตุกกุลวิบากจิต ๘, มหาวิบากจิต ๘.
และ มหัคควิบากจิต ๙ เท่านั้น
โลกียวิบากวิญญาณ ๓๒ อันเป็นปัจจยุบบันนธรรมของสังขารนี้ ยังจำแนกได้เป็น
๒ จำพวก คือ
วิญญาณที่เกิดในปฏิสนธิกาล มีชื่อว่า ปฏิสนธิวิญญาณ ได้แก่ปฏิสนธิจิต ๑๙
ดวงนั้นพวกหนึ่ง ปฏิสนธิวิญญาณ ๑๙ ดวงนี้ก็อยู่ในจำนวนโลกียวิบากวิญญาณ ๓๓ นั้นเอง
วิญญาณที่เกิดในปวัตติกาล มีชื่อว่า ปวัตติวิญญาณ ได้แก่โลกียวิบากจิต ๓๒ อีกพวกหนึ่ง
ซึ่งไม่ได้ทำกิจปฏิสนธิ แต่ทำภวังคกิจ และกิจอื่จอื่น ๆ
| ไฟล์แนป: |
|
FB_IMG_1731373467998.jpg [ 91.35 KiB | เปิดดู 1598 ครั้ง ] |