ธรรมที่จัดว่าเป็นองค์ฌาน คือ
๑. วิตก ได้แก่ วิตกเจตสิกในจิต ๕๕
(คือ กามจิต ๔๔ (เว้นทวิปัญจ.๑๐) ปฐมฌาน ๑๑)
๒. วิจาร ได้แก่ วิจารเจตลิกในจิต ๖๖
(คือ กามจิต ๔๔ ปฐมฌาน ๑๑ ทุติยฌาน ๑๑)
๓. ปีติ ได้แก่ ปีติเจตสิกใน ปีติสหคตจิต ๕๑
(คือกามโสมนัส ๑๘ ปฐมฌาน ๑๑ ทุติยฌาน ๑๑ ตติยฌาน ๑๑)
๔. โสมนัส ได้แก่ โสมนัสเวทนาเจตสิกในโสมนัสสหดตจิต ๖๒
(คือกามโสมนัส ๑๘ ปฐมฌาน ๑๑ ทุติยฌาน ๑๑ ตติยฌาน ๑๑
จตุตถฌาน ๑๑)
๕. โทมนัส ได้แก่ โทมนัสเวทนาเจตสิกที่ในโทสมูลจิต ๒
๖. อุเบกขา ได้แก่ อุเบกขาเวทนาเจตสิกที่ในอุเบกขาสหคตจิต ๔๗
(เว้นจักขุวิญญาณ ๒ โสตวิญญาณ ๒ ฆานวิญญาณ ๒ ชิวหาวิญญาณ ๒)
๗. เอกัคคตา ได้แก่ เอกัคคตาเจตสิกที่ในจิต ๗๙ (เว้นทวิปัญจ.๑๐)
ธรรมที่เป็นปฏิปักษ์ต่อองค์ฌาน คือ
๑. วิตก
เป็นปฏิปักษ์ต่อ ถีนมิทธนิวรณ์
๒. วิจาร
เป็นปฏิปักษ์ต่อ วิจิกิจฉานิวรณ์
๓. ปีติ
เป็นปฏิปักษ์ต่อ พยาปาทนิวรณ์
๔. โสมนัส
เป็นปฏิปักษ์ต่อ อุทธัจจกุกกุจจนิวรณ์
๕. โทมนัส
เป็นปฏิปักษ์ต่อ ปีติและโสมนัสเวทนา
๖. อุเบกขา
เป็นปฏิปักษ์ต่อ อุทธัจจกุกกุจจะและโทมนัสเวทนา
๗. เอกัคคตา เป็นปฏิปักษ์ต่อ กามฉันทนิวรณ์
| ไฟล์แนป: |
|
ei_1701116378437-removebg-preview (1).png [ 132.82 KiB | เปิดดู 1319 ครั้ง ] |
เปรียบนิวรณ์ ด้วยธรรม ๕ อย่าง