วัตถุปุเรชาตินทริยปัจจัย
วจนัตกะของวัตถุปุเรชาตินทริยปัจจัย
ปุเรชาโต หุตฺวา อินฺทฺริยภาเวน อุปการโก ธมฺโม = ปุเรชา
ตินทฺริย ปจฺจโย (ธรรมที่เกิดก่อนแล้วเป็นปัจจัยช่วยอุดหนุน โดยความเป็น
ใหญ่ชื่อว่า ปุเรซาตินทริยปัจจัย)
วัตถุปุเรชาตินทริยปัจจัย หมายความว่า ปัจจัยธรรมนั้นเป็นวัตถุ
ที่เกิดก่อน และเป็นอินทรีย์ด้วยซึ่งได้แก่ปสาทรูป ๕ มีจักขุนทรีย์เป็นต้น
ซึ่งเป็นวัตถุที่เกิดก่อนปัจจยุบบันธรม คือจักขุวิญญาณ เป็นต้น
องค์ธรรมวัตถุปุเรชาตินทริยปัจจัย
ปัจจัย
มัชฌิมายุกปวาทรูป ๕ ที่เกิดพร้อมกับอุปาทขณะของ
อดีตภวังค์แล้วตั้งอยู่เป็นฐีติขณะ
ปัจจยุบบัน
ทวิปัญจวิญญาณ ๑๐ เจตสิก ๗
ปัจจนิก
จิต ๗๙ (เว้นทวิ. ๑๐) เจ.๕๒ รูป ๗ หมวด
ความเป็นไปของวัตถุปุเรชาตินทริยปัจจัยนี้ คล้ายกับวัตถุปุเร
ซาตปัจจัย ต่างกันแต่วัตถุปุเรชาตปัจจัยนั้น ปัจจัยได้วัตถุทั้ง ๖ คือปสาท
รูป ๕ และหทยวัตถุ ส่วนวัตถุปุเรชาตินทริยปัจจัยนั้น เอาเฉพาะวัตถุที่
เป็นอินทรีย์เท่านั้น ซึ่งได้แก่ปสาทรูป ๕ ส่วนหทยวัตถุไม่เป็นอินทรีย์ เพราะ
ไม่เป็นใหญ่ในหน้าที่ของตนคือ หทยวัตถุไม่ได้เป็นใหญ่ให้เกิดจิตเสมอไป
เพราะจิตไม่ได้อาศัยหทยวัตถุก็เกิดได้ เช่น อรูปวิบาก ๔ และหทยวัตถุก็
ไม่มีลักษณะกล้าและอ่อนด้วย จึงเป็นอินทรีย์ไม่ได้
ปสาทรูป ๕ ที่เป็นปัจจัยธรรมนั้น เกิดก่อนปัจจยุบบันธรรมและยัง
ไม่ได้ดับไป คือยังตั้งอยู่ในระหว่างฐิติขณะ
เช่นในจักขุทวารวิถี เป็น
อติมหันตารมณ์ จักขุปสาทที่เกิดพร้อมตั้งแต่อุปาทขณะของอตีตภวังค์ เมื่อ
ถึงฐิติขณะ ก็เป็นปัจจัยให้เกิดจักขุวิญญาณ จักขุปสาทที่ตั้งอยู่ในฐติปัตตะ
นี้จะมีฐติปัตตะรูปจำนวน ๔๙ อนุขณะ ซึ่งมี มัชฌิมายุกปสาทรูป ถึงจะ
| ไฟล์แนป: |
|
PhotoRoom-20230415_114608.png [ 82.79 KiB | เปิดดู 1744 ครั้ง ] |