รูปอาหารปัจจัย
รูปอาหารเป็นปัจจัยแก่รูปคือ กายนี้มี ๒ อย่าง ได้แก่รูปอาหาร
ภายนอกกับรูปอาหารภายใน รูปอาหารปัจจัยจึงแสตงได้เป็น ๒ นัย คือ
นัยที่ตรงกับพระบาลีนิทเทสอย่างหนึ่ง และนัยที่สามารถเป็นไปได้อีกอย่างหนึ่ง
รูปอาหารนัยที่ตรงกับพระบาลีนิทเทสปัจจัยได้แก่กพฬีการาหาร
หรือพหิทธโอชาซึ่งเป็นอาหารภายนอก คือโอซาที่อยู่ในอาหารต่าง ๆ ที่กลืน
กินเข้าไปเรียกว่ารูปอาหาร พอกินเข้าไปแล้วไปบำรุงเลี้ยงร่างกายเมื่อใด
อาหารนั้นก็เป็นปัจจัยให้เกิดรูป (รูปที่เกิดจากอาหาร) เรียกว่าอาหารซรูป
หรืออาหารสมุฏฐานิกรูป ซึ่งเกิดจากอาหารภายนอกเป็นปัจจัย
อาหารชรูปเป็นรูปที่เกิดจากอาหารภายนอกโดยตรงอย่างหนึ่ง ด้วย
อำนาจชนกสัตติ เพราะรูปอาหารทำให้เกิดอาหารซรูป และรูปที่เกิดจาก
อาหารภายนอกนี้ ยังมีอำนาจอุปถัมภ์รูปอื่น ๆ ทั้ง ๔ สมุฏฐานให้มีกำลังตั้ง
อยู่ได้ดีอีกด้วย เป็นอุปถัมภกสัตติ เช่น อาหารชรูปไปอุปถัมภ์รูปที่เกิดจาก
กรรม มีปสาทตาเป็นต้น ทำให้ตาแจ่มใสแลเห็นได้ขัดเจนเพราะได้อาหาร
สมบูรณ์ ถ้าปสาทตาขาดอาหารก็ทำให้เกิดโรคตา เป็นตามัวฝ้าฟาง เป็นต้น
อาหารรูปยังอุปถัมภ์รูปที่เกิดจากจิตได้อีก เช่นรูปอิริยาบถ ๔ ทำให้ลุก นั่ง
ยืน เดิน ได้สะดวกคล่องแคล่ว แต่ถ้าขาดอาหารรูปก็ไม่แข็งแรง
ผอมแห้ง อาหารซรูปยังไปอุปถัมภ์รูปที่เกิดจากอุตุ ทำให้รูปนั้นไม่เย็น ไม่
ร้อน เกินไป เพราะได้อาหารสมบูรณ์ก็ไม่เป็นโรคเกิดจากอุตุ อาหารชรูป
ยังอุปถัมภ์รูปที่เกิดจากอาหารด้วยกันให้มีกำลังเพิ่มขึ้นอีกด้วย
อาหารภายนอก คือโอชาในกพฬีการาหารที่ได้มาทีแรก เกิดจาก
อุตุก่อนเรียกว่าอาหารนั้นมีอุตุเป็นปัจจัย พอเอาอาหารนั้นมากินอาหารนั้นก็
ทำไห้เกิดรูปเป็นอาหารซรูปที่เรียกว่า อาหารสมุฎฐาน อาหารชรูปนั้นจึงมี
อุตุเป็นปัจจัยมีอาหารเป็นสมุฏฐาน คือมีอุตุเป็นปัจจัยโดยอ้อม มีอาหาร
เป็นปัจจัยโดยตรง
อาหารรูป
องค์ธรรมได้แก่ โอชารูป
อาหารชรูป
หรืออาหารสมุฏฐานิกรูปองค์ธรรมได้แก่
อวินิพโภครูป ๘ ปริจเฉทรูป ๑ วิการรูป ๓ อุปจยะ สันตติ ที่เรียกว่า
อาหารสมุฏฐานิกรูป ๑๒-๑๔
อาหารซรูปเป็นรูปที่กลั่นมาแล้วจากอาหารที่กินเข้าไป เปรียบเหมือน
วิตามิน เป็นโอชาที่หล่อเลี้ยงร่างกาย อาหารชรูปจึงเป็นรูปที่เกิดภายในสัตว์
ไม่ใช่เกิดภายนอก
รูปอาหารนัยที่สามารถเป็นไปได้ หมายถึงรูปอาหารภายใน เรียก
ว่า อัชฌัตตโอชา คือโอชารูปที่อยู่ในอวินิพโภครูปในรูปกลาปต่าง ๆ ที่
เกิดจากสมุฏฐานทั้ง ๔ เป็นปัจจัยแก่รูปที่เหลือในกลาปเดียวกับตนโดย
ชนกสัตติ และเป็นปัจจัยแก่รูปกลาปที่เหลือโดยอุปถัมภกสัตติ
เช่นเป็น ชนกสัตติ คือโอชาในกัมมชกลาป มีจักขุทสกกลาป
เป็นต้น
| ไฟล์แนป: |
|
ei_1699235533805-removebg-preview.png [ 170.6 KiB | เปิดดู 2128 ครั้ง ] |