เรื่องประเภทของปัญญา ๔ อย่าง จำแนกตามปัญญาในอริยสัจ ๔ คือ
๑. ปัญญาในทุกข์ ได้แก่ ปัญญาเกิดขึ้นจากการรับทุกขสัจเป็นอารมณ์ (ด้วยการ
ทำลายความหลงที่ปิคบังทุกขสัจนั้น"")
๒. ปัญญาในเหตุเกิดของทุกข์ ได้แก่ ปัญญาเกิดขึ้นจากการรับสมุทยสัจเป็นอารมณ์
(ด้วยการทำลายความหลงที่ปีดบังสมุทยสัจนั้น"*
๓. ปัญญาในความดับทุกข์ ได้แก่ ปัญญาเกิดขึ้นจากการรับนิโรธสัจเป็นอารมณ์
(ด้วยการทำลายความหลงที่ปิดบังนิโรธสัจนั้น"")
๔. ปัญญาในทางปฏิบัติเพื่อความดับทุกข์ ได้แก่ ปัญญาเกิดขึ้นจากการรับมรรคสัจ
อันเป็นทางปฏิบัติเพื่อบรรลุถึงความคับทุกข์เป็นอารมณ์ (ด้วยการทำลายความหลงที่ปิดบัง
มรรคสัจนั้น)
ที่จริงแล้วปัจจเวกขณญาณชื่อว่าปัญญาที่เกิดขึ้นโคยอาศัยสัจจะที่ ๔ [คือมรรค
สัจ] ส่วนญาณที่เกิดขึ้นโดยอาศัยสัจจะที่ ๓ (นิโรธสัจ] เป็นมรรคญาณ ญาณที่เกิดขึ้น
โดยอาศัยสัจจะอื่นนอกจากนี้ (ทุกขสัจและสมุทยสัจ] เป็นวิปัสสนาญาณ โดยเนื้อความ
ที่ปรากฎชัคเจนนี้
ในหมวดสี่ กลุ่มที่ ๒ ปัญญามี ๔ อย่าง คือ ปฏิสัมภิทาญาณ ๔ ที่ทำให้แตกฉานในผล
เป็นต้น ดังพระพุทธดำรัสว่า
อตฺเถ ญาณํ อตฺถปฏิสมฺภิทา. ธมฺเม ญาณํ ธมฺมปฏิสมฺภิทา. ตตฺร ธมฺม-
นิรุตฺตาภิลาเป ญาณํ นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา. ญาเณสุ ญาณํ ปฏิภานปฏิสมฺภิทา."
๑. ความรู้ในผล (ซึ่งสามารถกระทำการกำหนคในผลได้อย่างแจ่มแจ้ง และ
จำแนกแยกแยะได้ "**! ชื่อว่า อรรถปฏิสัมภิทา
๒. ความรู้ในเหตุ (ซึ่งสามารถกระทำการกำหนดในเหตุได้อย่างแจ่มแจ้ง
และจำแนกแยกแยะได้ ""! ชื่อว่า ธรรมปฏิสัมภิทา
๓. ความรู้ในการพูดภาษาคงที่นั้น(ซึ่งสาสารถกระทำการกำหนดในการใช้
ภาษาคงที่ได้อย่างดี ชัดเจน และจำแนกแยกแยะได้ ชื่อว่านิรุตติปฏิสัมภิทา
๔. ความรู้ในญาณทั้งหลาย (ซึ่งสามารถกำหนดในญาณทั้งหลายได้
เป็นอย่างดี ชัดเจน และจำแนกแยกแยะได้) ชื่อว่าปฏิภาณสัมภิทา
วิสุทธิ มหาฎีกา ๒๔๒๔/๘๙
อภิ.วิ ๓๕๗๑๔๓๕๔
วิสุทธิมหาฎีกา ๒/๔๒๔๙๐
น./447
| ไฟล์แนป: |
|
Image-7174.jpg [ 65.74 KiB | เปิดดู 953 ครั้ง ] |