วิธีการเจริญอนุปทธัมมวิปัสสนา
พระสารีบุตรเถระนั้น ท่านได้เข้าฌานมีปฐมฌานเป็นต้นไปตามลำดับซึ่งทันที
ทีท่านออกจาฌานแต่ละขั้นนั้น ท่านได้ทำการพิจารณารู้ซึ้งถึงสภาวลักษณะของ
องค์ฌานมีวิตกเป็นต้น ก็วิธีการพิจารณารู้ของท่านนั้น พึงทราบดังนี้
เมื่อพิจารณาวิตก ก็จะรู้ซึ้งถึงสภาวลักษณะของวิตกนั้นว่าวิตกนี้มีลักษณะเป็น
ธรรมที่นำจิตเจตสิกที่สัมปยุตกับตนขึ้นสู่อารมณ์ หรือที่ภาษาชาวบ้านนิยมเรียกว่า
การตรึก ฉีดคิดนั้นเอง ซึ่งเป็นลักษณะที่พระอรรถกถาจารย์ท่านได้อธิบายไว้โดย
นัยเป็นตันว่า อภินิโรปนกฺขโณ วิตกฺโก ตตีติ ชานาติ. "โยคีย่อมรู้วิตกดังนี้ว่า
วิตกย่อมเกิดขึ้นในลักษณะเป็นธรรมที่นำจิตเจตสิกขึ้นสู่อารมณ์"
การที่โยคีรู้ว่า "การตรึกนึกคิดเกิด" เช่นนี้แล ได้ชื่อว่า "เป็นการกำหนดรู้
สภาวลักษณะของวิตก" แม้ในเรื่องของการกำหนดรู้สภาวลักษณะขององค์ฌานมี
วิจารเป็นต้น ก็พึงทราบโดยทำนองเดียวกันนี้ ตัวอย่างเช่น เมื่อโยคีกำหนดพิจารณา
วิจารก็ย่อมรู้ซึ้งถึงสภาวลักษณะของวิจารนั้นว่า "วิจารนี้เป็นธรรมที่พิจารณใคร่ครวญ
อารมณ์" เมื่อกำหนดพิจารณาปีติ ก็ย่อมรู้ปีตินั้นว่า "ปีตินี้เป็นธรรมที่ยินดีพึงพอใจ
ในอารมณ์" หรือเป็นธรรมที่มีสภาพที่อิ่มเอิบไปทั่วสรรพางค์กาย" เมื่อพิจารณาสุข
ก็ย่อมรู้สุขนั้นว่า "สุขนี้เป็นธรรมที่เบาสบายผ่อนคลายไม่เครียด" เมื่อพิจารณา
เอกัคคตา ก็ย่อมรู้เอกัคคตานั้นว่า "เอกัคคตานี้เป็นธรรมที่ตั้งมั่นแน่วแน่ไม่ฟุ้งซ่าน"
เมื่อพิจารณาผัสสะ ก็ย่อมรู้ผัสสะนั้นว่า "ผัสสะนี้เป็นธรรมที่กระทบกับอารมณ์"
เมื่อพิจารณาเวทนา ก็ย่อมรู้เวทนานั้นว่า "เวทนานี้เป็นธรรมที่รู้สึกต่ออารมณ์หรือ
ที่เรียกกันว่าเป็นธรรมที่เสวยอารมณ์" เมื่อพิจารณาสัญญา ก็ย่อมรู้สัญญานั้นว่า
"สัญญานี้เป็นธรรมที่จดจำอารมณ์" เมื่อพิจารณาเจตนา ก็ย่อมรู้เจตนานั้นว่า "เจตนา
นี้เป็นธรรมที่จับจิตให้มุ่งตรงต่ออารมณ์" (จงใจในอารมณ์) เมื่อพิจารณาจิต ก็ย่อม
| ไฟล์แนป: |
|
images.jpeg [ 76.34 KiB | เปิดดู 869 ครั้ง ] |