(๑) ปทปรมะ คือ ผู้มีบทเป็นอย่างยิ่ง

(๒) บุคคลผู้ปทปรมะ เป็นไฉน

บุคคลใดฟังพุทธพจน์ก็มาก กล่าวก็มาก จำทรงไว้ก็มาก บอก
สอนก็มาก แต่ไม่มีการบรรลุมรรคผลในชาตินั้น บุคคลนี้
เรียกว่า บุคคลผู้ปทปรมะ

ปทปรมะ อาจจะเป็นเรา ๆ นี้แหละ แม้พวกฟังมามาก ศึกษามามาก ทรงจำมามาก แต่ก็ไม่ก้าว
เข้าสู่โลกุตตระธรรมได้ในชาตินี้ แต่ก็เป็นการสะสมปัญญา เพื่อเป็นการบรรลุธรรมในชาติต่อ ๆ ไปได้

ผู้ที่เกิดเป็นมนุษย์ที่ไม่พิการแต่กำเนิดนั้น ล้วนเกิดมาต่างๆ กันโดยสกุล ยศศักดิ์
บริวาร เพราะกุศลวิบากที่ทำกิจปฏิสนธินั้นต่างกันตามกำลังของกุศลกรรมซึ่งเป็นเหตุ
ถ้าปฏิสนธิจิตเป็นผลของกุศลกรรมที่ประกอบด้วยปัญญาเจตสิกอย่างอ่อนหรือ
ไม่มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วย

ปฏิสนธิจิตที่เป็นกุศลวิบากนั้น ก็เกิดร่วมกับโสภณเจตสิกและเหตุ ๒ คือ อโลภเจตสิก
และอโทสเจตสิก เป็นทวิเหตุกบุคคล คือ เป็นบุคคลที่ปฏิสนธิจิตไม่มีปัญญาเจตสิกเกิดร่วมด้วย
บุคคลนั้นจึงไม่สามารถบรรลุฌานหรือโลกุตตรธรรมในชาตินั้น


อ้างอิง:
(๑) ปุคคลวรรค พระไตรปิฎกฉบับหลวง เล่มที่ ๒๑ ข้อที่ ๑๓๓ หน้า ๑๓๕
https://84000.org/tipitaka/read/?21/133/183

(๒) ธาตุกถา-ปุคคลบัญญัติปกรณ์ พระไตรปิฎกฉบับหลวง
เล่มที่ ๓๖ ข้อที่ ๑๐๘ หน้า ๑๔๓-๑๔๔
https://84000.org/tipitaka/read/byitem. ... agebreak=0