ลานธรรมจักร http://www.dhammajak.net/forums/ |
|
เภทนัย ๙ http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=66&t=51369 |
หน้า 1 จากทั้งหมด 1 |
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 03 พ.ย. 2015, 16:39 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | เภทนัย ๙ | ||
ซึ่งมีจำนวนโดยย่อ ๘๙ ดวงนั้น เมื่อจำแนกโดยชาติเภทนัยแล้วก็มี ๔ ชาติ คือชาติอกุสล ชาติกุสล ชาติวิบาก และชาติกิริยา ชาติอกุสล ได้แก่ จิต ๑๒ ดวง ล้วนแต่เป็นจิตที่มีโทษ และให้ผลเป็นทุกข์คือ อกุสลจิต๑๒ดวง ชาติกุสล ได้แก่ จิต ๒๑ ดวง ล้วนแต่เป็นจิตที่ปราศจากโทษและให้ผลเป็นสุข คือ มหากุสลจิต๘ มหัคคตกุสลจิต ๙ ดวง โลกุตตรกุสลจิต ๔ ดวง ชาติวิบาก ได้แก่ จิต ๓๖ ดวง ล้วนแต่เป็นจิตที่เป็นผลของบาปและผลของบุญ คือ อกุสลวิบาก๗ อเหตุกกุสลวิบาก ๘ ดวง มหาวิบาก ๘ ดวง มหัคคตวิบาก ๙ ดวง โลกุตตรวิบาก ๔ ดวง ชาติกิริยา ได้แก่ จิต ๒๐ ดวง ล้วนแต่เป็นจิตที่ไม่เป็นบุญและไม่เป็นบาป ทั้งไม่ใช่ผลของบาปหรือผลของบุญด้วย เป็นจิตที่สักแต่ว่ากระทำเท่านั้นเอง คือ อเหตุกกิริยา ๓ ดวง มหากิริยา ๘ ดวง มหัคคตจิต ๙ ดวง ชาติวิบากและชาติกิริยา นี้รวมเรียกว่า ชาติอพายากตะ หมายแต่เพียงว่าชาติของจิตเหล่านั้นไม่ใช่ กุสลและไม่ใช่อกุสลด้วยทั้ง ๒ อย่าง
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 03 พ.ย. 2015, 18:07 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จำแนกจิต ๘๙ โดยภูมิเภท จิตทั้งหมด ซึ่งมีจำนวนโดยย่อ ๘๙ ดวงนั้นเมื่อจำแนกโดยภูมิเภทนัยแล้ว ได้ดังนี้ กามาวจรจิต ๕๔ ดวง เป็นกามาวจรภูมิ รูปาวจรจิต ๑๕ ดวง เป็นรูปาวจรภูมิ อรูปาวจรจิต ๑๒ ดวง เป็นอรูปาวจรภูมิ โลกุตตรจิต ๘ ดวง เป็นโลกุตตรภูมิ คำว่า ภูมิ แปลว่า แผ่นดิน ที่ดิน ที่อยู่อาศัย ก็ได้ หรือแปลว่า ชั้น พื้นเพ ก็ได้ ในที่นี้แปลว่า ชั้น กามาวจรภูมิ หมายถึง จิตชั้นกามาวจร ชั้นกามโลก รูปาวจรภูมิ หมายถึง จิตชั้นรูปาวจร ชั้นรูปโลก อรูปาวจรภูมิ หมายถึง จิตชั้นอรูปาวจร ชั้นอรูปโลก โลกุตตรภูมิ หมายถึง จิตชั้นโลกุตตร คือจิตชั้นที่เหนือโลก ที่พ้น จากโลกทั้ง ๓ นั้น
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 04 พ.ย. 2015, 05:14 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จิตโดยย่อ ๘๙ ดวง นั้น จำแนกโดยประเภทแห่งเหตุแล้วได้ดังนี้ เป็น อเหตุก คือ เป็นจิตที่ไม่มีเหตุนั้น มี ๑๘ ดวง ได้แก่ อเหตุกจิต ๑๘ ดวง เท่านั้นเอง เป็น สเหตุก คือ เป็นจิตที่มีสัมปยุตตเหตุนั้น มี ๗๑ ดวง ดังรายละเอียดต่อไปนี้ เป็นสเหตุกจิต ที่มีเหตุเดียว เรียกว่า เอกเหตุกจิต นั้น มี ๒ ดวง คือ โมหมูลจิต ๒ โมหมูลจิตนี้เป็นจิตที่มีโมหเหตุเพียงเหตุเดียวเท่านั้น เป็นสเหตุกจิต ที่มีเหตุ ๒ เรียกว่า ทวิเหตุกจิต นั้นมีอยู่ ๒๒ ดวงคือ โลภมูลจิต ๘ มี โลภเหตุกับโมหเหตุ โทสมูลจิต ๒ มี โทสเหตุกับโมหเหตุ กามาวจรโสภณจิตที่เป็นญาณวิปปยุตต ๑๒ ดวง มีอโลภเหตุกับอโทสเหตุ เป็นสเหตุกจิต ที่มีเหตุ ๓ เหตุ เรียกว่า ติเหตุกจิต คือมีทั้ง อโลภเหตุ อโทสเหตุ และอโมหเหตุ นั้นมี ๔๗ ดวง คือ กามาวจรโสภณจิตที่เป็น ญาณสัมปยุตต ๑๒ ดวง มหัคคตจิต ๒๗ ดวง โลกุตตรจิต ๘ ดวง
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 04 พ.ย. 2015, 05:29 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จิตโดยย่อ ๘๙ ดวง จำแนกโดยประเภทแห่งเวทนาแล้ว ได้ดังนี้ สุขเวทนา มี ๑ คือ สุขกาย ทุกขเวทนา มี ๑ คือ ทุกข์กาย โสมนัสเวทนา มี ๓๐ คือ กามโสมนัส ๑๘ ฌานโสมนัส ๑๒ (กามโสมนัส ๑๘ ได้แก่ โสมนัสโลภมูลจิต ๔, โสมนัส สันตีรณะ ๑, โสมนัส หสิตุปปาทะ ๑ , โสมนัส มหากุสล ๔ ,โสมนัสมหาวิบาก ๔ ,โสมนัสมหากิริยา ๔ ส่วนฌานโสมนัส ๑๒ นั้นได้แก่ รูปาวจรปฐมฌาน ๓ , รูปาวจรทุติยฌาน ๓ รูปาวจรตติยฌาน ๓, และรูปาวจรจตุตถฌาน ๓) โทมนัสเวทนา มี ๒ คือ โทสมูลจิตทั้ง ๒ ดวง อุเบกขาเวทนามี ๕๕ คือ อุเบกขาโลภมูลจิต ๔, อุเบกขาโมห มูลจิต ๒, อุเบกขาอเหตุกจิต ๑๔ ,อุเบกขามหากุสล ๔, อุเบกขามหาวิบาก ๔,อุเบกขามหากิริยา ๔, รูปาวจรปัญจมฌาน ๓,อรูปาวจรจิต ๑๒ และโลกุตตร จิต ๘ เฉพาะโลกุตตรจิตนั้น ถ้ามหากุสลญาณสัมปยุตตจิตที่เจริญวิปัสสนาภาวนานั้น เกิดพร้อมกับโสมนัสเวทนาจนเกิดโลกุตตรจิต โลกุตตรจิตที่เกิดขึ้นนั้นก็เป็นโสมนัสเวทนา หากว่ามหากุสลญาณสัมปยุตตจิตที่เจริญวิปัสสนาภาวนานั้นเกิดพร้อมกับอุเบกขาเวทนา จนเกิดโลกุตตรจิตแล้ว โลกุตตรจิตที่เกิดขึ้นนั้นก็เป็นอุเบกขาเวทนาแต่ตามปกติ ที่จำแนกจิตโดยเวทนาแล้วส่วนมากมักจัดโลกุตตรจิต๘ดวงไว้ในอุเบกขาเวทนา ดังนั้นในที่นี้จึงจัดโลกุตตรจิต ๘ ดวง อยู่ในอุเบกขาเวทนาเช่นเดียวกัน อนึ่ง ถ้าจำแนกจิตอย่างพิสดาร ๑๒๑ ดวงโดยประเภทแห่งเวทนาแล้ว ก็ได้ดังนี้ สุขเวทนา มี ๑ คือ สุขกาย ทุกขเวทนา มี ๑ คือ ทุกข์กาย โสมนัสเวทนามี ๖๒ คือ กามโสมนัส ๑๘, รูปฌานโสมนัส ๑๒ และโลกุตตรที่ประกอบด้วย ปฐมฌาน ๘,โลกุตตรที่ประกอบด้วยทุติยฌาน ๘, โลกุตตรที่ประกอบด้วยตติยฌาน ๘ , โลกุตตรที่ประกอบด้วยจตุตถฌาน ๘ โทมนัสเวทนา มี ๒ คือ โทสมูลจิต ๒ ดวง อุเบกขาเวทนามี ๕๕ คือ กามอุเบกขา ๓๒, รูปาวจรปัญจมฌาน ๓, อรูปาวจรจิต ๑๒ และโลกุตตรจิตที่ประกอบด้วยปัญจมฌาน ๘ (กามอุเบกขา ๓๒ ได้แก่ อุเบกขาในอกุสลจิต ๖ , อุเบกขาในอเหตุกจิต ๑๔ และ อุเบกขาในกามาวจรโสภณจิต ๑๒)
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 04 พ.ย. 2015, 05:39 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จิตโดยย่อ ๘๙ ดวงนั้น จำแนกโดยประเภทแห่งสังขารแล้ว ได้ดังนี้ เป็น อสังขาริก มี ๓๗ ดวง คือ อกุสลจิตที่เป็นอสังขาริก ๗, อเหตุกจิต ซึ่งจัดเป็นอสังขาริกทั้ง ๑๘ และกามโสภณจิตที่เป็น อสังขาริก ๑๒ เป็น สสังขาริก มี ๕๒ ดวง คือ อกุสลจิตที่เป็นสสังขาริก ๕, กามโสภณจิต ที่เป็น สสังขาริก ๑๒ มหัคคตจิต ๒๗ และโลกุตตรจิต ๘
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 04 พ.ย. 2015, 05:45 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จำแนกจิต ๘๙ โดยสัมปยุตตเภท จิตโดยย่อ ๘๙ ดวงนั้น จำแนกโดยประเภทแห่งสัมปยุตตแล้ว ได้ดังนี้ เป็น ทิฏฐิสัมปยุตต มี ๔ คือ โลภมูลจิตที่เป็นทิฏฐิคตสัมปยุตต ๔ ดวง เป็น ปฏิฆสัมปยุตต มี ๒ คือ โทสมูลจิตทั้ง ๒ ดวง เป็นวิจิกิจฉาสัมปยุตต มี ๑ คือ โมหมูลจิตดวงที่ ๑ เป็น อุทธัจจสัมปยุตต มี ๑ คือ โมหมูลจิตดวงที่ ๒ เป็น ญาณสัมปยุตต มี ๔๗ คือ กามโสภณญาณสัมปยุตตจิต ๑๒ ,มหัคคตจิต ๒๗, โลกุตตรจิต ๘ เป็น ทิฏฐิวิปปยุตต มี ๔ คือ โลภมูลจิตที่เป็นทิฏฐิคตวิปปยุตต ๔ ดวง เป็น ญาณวิปปยุตต มี ๑๒ คือ กามโสภณญาณวิปปยุตตจิต ๑๒ ดวง เป็น วิปปยุตตจิต มี ๑๘ คือ อเหตุกจิต ๑๘ ซึ่งไม่มีทิฏฐิ ปฏิฆะ วิจิกิจฉา อุทธัจจะ หรือ ญาณ(ปัญญา) มาสัมปยุตตด้วยเลยแม้แต่อย่างเดียว
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 04 พ.ย. 2015, 05:50 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จำแนกจิต ๘๙ โดยโสภณเภท จิตโดยย่อ ๘๙ ดวงนั้น จำแนกโดยประเภทแห่งโสภณะแล้ว ได้ดังนี้ เป็นโสภณะ ๕๙ ดวง คือ กามโสภณจิต ๒๔, มหัคคตจิต ๒๗ , และโลกุตตรจิต ๘ เป็นอโสภณะ๓๐ดวง คือ อกุสลจิต ๑๒ และอเหตุกจิต ๑๘
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 04 พ.ย. 2015, 06:04 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จำแนกจิต ๘๙ โดยโลกเภท จิตโดยย่อ ๘๙ ดวง นั้น จำแนกโดยประเภทแห่งโลกแล้ว ได้ดังนี้ เป็นโลกียะ ๘๑ ดวง คือ กามจิต ๕๔ และมหัคคตจิต ๒๗ เป็นโลกุตตระ ๘ดวง คือ โลกุตตรจิต ๘
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 04 พ.ย. 2015, 06:24 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จำแนกจิต ๘๙ โดยฌานเภท จิตโดยย่อ ๘๙ ดวงนั้น จำแนกโดยประเภทแห่งฌานแล้ว ได้ดังนี้ เป็น ฌานจิต ๖๗ คือ มหัคคตจิต ๒๗ โลกุตตรจิต ๘ - ๔๐ เป็น อฌานจิต ๕๔ คือ อกุสลจิต ๑๒, อเหตุกจิต ๑๘, กามโสภณจิต ๒๔
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 04 พ.ย. 2015, 07:00 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
ฌานจิต ๖๗ ปฐมฌานถึงจตุตถฌานแต่ละฌานมี ๑๑ ดวง ปัญจมฌานมี ๒๓ ดวง จิตโดยพิสดารซึ่งมีจำนวน ๑๒๑ ดวงนั้น นับเฉพาะจิตที่เป็นฌาน จิตที่ถึงฌานแล้ว มีดังนี้ ปฐมฌาน ๑๑ ได้แก่ โลกียจิต ๓ โลกุตตรจิต ๘ ปฐมฌาน ๑๑ ได้แก่ โลกียจิต ๓ โลกุตตรจิต ๘ ทุติยฌาน ๑๑ ได้แก่ โลกียจิต ๓ โลกุตตรจิต ๘ ตติยฌาน ๑๑ ได้แก่ โลกียจิต ๓ โลกุตตรจิต ๘ จตุตถฌาน ๑๑ ได้แก่ โลกียจิต ๓ โลกุตตรจิต ๘ ปัญจมฌาน ๒๓ ได้แก่ โลกียจิต ๑๕ โลกุตตรจิต ๘ รวมฌานจิต ๖๗ ก็คือ มหัคคตจิต ๒๗ ดวง และโลกุตตรจิตพิสดาร ๔๐ ดวง ที่ว่าปฐมฌาน ๑๑ ได้แก่ โลกียจิต ๓ คือ รูปาวจรปฐมฌานกุสลจิต ๑ รูปาวจรปฐมฌานวิบากจิต ๑ รูปาวจรปฐมฌานกิริยาจิต ๑ และโลกุตตรจิต ๘ คือโสดาปัตติมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ สกทาคามิมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ อนาคามิมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ อรหัตตมัคคจิต ๑ ผลจิต ๑ ซึ่งได้ปฐมฌาน ๑๑ ทุติยฌาน ๑๑ ตติยฌาน ๑๑ จตุตถฌาน ๑๑ ก็มีนัยทำนองเดียวกันนี้ ส่วนปัญจมฌาน ๒๓ ได้แก่ โลกียจิต ๑๕ คือ รูปาวจรปัญจมฌานกุสลจิต ๑ รูปาวจรปัญจมฌานวิบากจิต ๑ รูปาวจรปัญจมฌานกิริยาจิต ๑ อรูปาวจรกุสลจิต ๔ อรูปาวจรวิบากจิต ๔ อรูปาวจรกิริยาจิต ๔ และโลกุตตรจิต ๘ ซึ่งได้ปัญจมฌาน กุสลจิต ๓๗ และวิบากจิต ๕๒ อย่างนี้ บัณฑิตพึงทราบว่าท่านกล่าวอย่างพิสดาร เป็นการจำแนกชาติของจิตโดยพิสดาร ๑๒๑ ดวง ดังนั้น กุสลจิต จึงมีถึง ๓๗ ดวง และวิบากจิตมี ๕๒ ดวง กุสลจิต ๓๗ ดวงนั้น ได้แก่ มหากุสล๘ มหัคคตกุสล๙ โลกุตตรกุสล๒๐ (ซึ่งโดยย่อมีเพียง ๔ ดวง) วิบากจิต ๕๒ ดวง ได้แก่ อกุสลวิบาก ๗ อเหตุกกุสลวิบาก ๘ มหาวิบาก ๘ มหัคคตวิบาก ๙ โลกุตตรวิบาก ๒๐ (ซึ่งโดยย่อมีเพียง ๔ ดวง)
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 09 พ.ย. 2015, 09:50 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
จิตที่ มีเหตุ โลภะ ๘ ดวง มี ๒ เหตุคือ โลภเหตุ, โมหเหตุ, โทสะ ๒ ดวง มี ๒ เหตุคือ โทสเหตุ, โมหเหตุ, โมหะ ๒ ดวง มีเหตุเดียวคือ โมหเหตุ, อเหตุกจิต ๑๘ ดวง ไม่มีเหตุ โสภณสาธารณะวิปปยุต ๑๒ มี ๒ เหตุคือ อโลภเหตุ, อโทสเหตุ, โสภณสาธารณะสัมปยุต ๑๒ มหัคคจิต ๒๗ โลกุตตร ๘ หรือ ๔๐ มี ๓ เหตุ คือ อโลภเหตุ, อโทสเหตุ, อโมหเหตุ,
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 09 พ.ย. 2015, 13:07 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
...............
|
เจ้าของ: | ลุงหมาน [ 07 ก.ย. 2016, 08:15 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: จิต ๘๙ หรือ ๑๒๑ แบ่งประเภท | ||
รวมเภทนัยทั้ง ๙
|
เจ้าของ: | sirinpho [ 23 ต.ค. 2023, 15:13 ] | ||
หัวข้อกระทู้: | Re: เภทนัย ๙ | ||
![]() ![]() ![]()
|
หน้า 1 จากทั้งหมด 1 | เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง |
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group http://www.phpbb.com/ |