ลานธรรมจักร http://www.dhammajak.net/forums/ |
|
รูปสมุฏฐาน...เหตุที่ทำให้รูปเกิด : พระนิติเกษตรสุนทร http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=66&t=22169 |
หน้า 1 จากทั้งหมด 1 |
เจ้าของ: | แมวขาวมณี [ 08 พ.ค. 2009, 16:03 ] |
หัวข้อกระทู้: | รูปสมุฏฐาน...เหตุที่ทำให้รูปเกิด : พระนิติเกษตรสุนทร |
รูปสมุฏฐาน รูปสมุฏฐาน คือ เหตุหรือปัจจัยที่ทำให้รูปเกิด มี ๔ อย่าง ได้แก่ กรรม จิต อุตุ อาหาร แต่อย่างใดอย่างหนึ่ง เป็นเหตุให้เกิดรูป กรรม การกระทำทางกาย วาจา ใจ เป็นกุศลหรือ อกุศลที่ได้ทำมาแล้ว ย่อมทำให้เกิดกรรมชรูปอยู่ทุกขณะจิต นับตั้งแต่ปฏิสนธิขณะเป็นต้นมา กรรม หมายถึงเจตนากรรมในจิต ๒๕ ดวง คือเจตนาในอกุศลจิต ๑๒ มหากุศลจิต ๘ และรูปาวจรกุศลจิต ๕ รูปที่เกิดจากกรรมสร้างนั้น เรียกว่า กรรมชรูป มี ๑๘ รูป ได้แก่ปสาทรูป ๕ หทยรูป ๑ ภาวรูป ๒ ชีวิตรูป ๑ อวินิพโภครูป ๘ และปริจเฉทรูป ๑ (ตา หู จมูก ลิ้น กาย หัวใจ ชาย หญิง ชีวิต ดิน น้ำ ไฟ ลม สี กลิ่น รส อาหารและอากาศ) กรรมชรูปนี้ เกิดพร้อมร่วมมากับปฏิสนธิจิตตั้งแต่ขณะแรก และจะดับไม่เกิดก่อนหน้าตาย (จุติ) ๑๗ ขณะ คือก่อนสัตว์ตาย ๑๗ ขณะจิต กรรมชรูปหยุดสร้างรูป แท้จริงกรรมคือเจตนาทั้งหมดมี ๓๓ ได้แก่อกุศล ๑๒ มหากุศล ๘ รูปาวจรกุศล ๕ อรูปาวจรกุศล ๔ และโลกุตรกุศล ๔ แต่เมื่อกล่าวถึงรูปก็ต้องเข้าใจว่าเป็นรูปขันธ์ในปัญจโวการภูมิ หรือเอกโวการภูมิ อรูปาวจรกุศล ๔ เป็นจิตที่ปราศจากความต้องการรูปด้วยอำนาจแห่งวิราคภาวนา จึงไม่ทำให้กรรมชรูปเกิด ส่วนโลกุตรกุศล ๔ หรือมรรค ๔ นั้นเป็นจิตที่ทำลายภพชาติ กรรมชรูปคือตัวภพชาติ โลกุตรกุศล ๔ จึงไม่ทำให้กรรมชรูปเกิด ดังนั้นจึงเหลือจิตพียง ๒๕ ดวง ที่ทำให้กรรมชรูปเกิดเป็นชาติภพ |
เจ้าของ: | แมวขาวมณี [ 08 พ.ค. 2009, 16:12 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: รูปสมุฏฐาน...เหตุที่ทำให้รูปเกิด... |
จิต เป็นสมุฏฐานให้รูปเกิดมี ๗๕ ดวงคือ อกุศล ๑๒ อเหตุก ๘ (เว้นทวิปัญจวิญญาณ ๑๐) กามโสภณ ๒๔ รูปาวจร ๑๕ อรูปาวจรกุศล ๔ อรูปาวจรกิริยา ๔ และโลกุตร ๘ รูปที่เกิดจากจิต เรียกว่า จิตตชรูป มี ๑๕ รูป คือ วิญญัติรูป ๒ วิการรูป ๓ สัททรูป ๑ อวินิพโภครูป ๘ และปริจเฉทรูป ๑ เช่นการประนมมือไหว้ วาจาที่พูด การเดิน การยืน อิริยาบถต่างๆ ฯลฯ เกิดขึ้นจากจิตบงการและเป็นจิตตชรูป จิตตชรูปนี้ เกิดขึ้นมาตั้งแต่อุปาทะขณะของปฐมภวังค์ ตลอดเรื่อยไปจนถึงจุติจิต(ตาย) เหตุที่เว้นทวิปัญจวิญญาณ ๑๐ และอรูปาวจรวิบาก ๔ ว่าไม่เป็นสมุฏฐานให้จิตตชรูปเกิด ก็เพราะทวิปัญจวิญญาณ ๑๐ เป็นวิบากจิตที่มีกำลังอ่อน ส่วนอรูปาวจรวิบาก ๔ เป็นตัวอรูปภพที่ปราศจากรูป จึงไม่สามารถทำให้จิตตชรูปเกิดได้ |
เจ้าของ: | แมวขาวมณี [ 08 พ.ค. 2009, 16:27 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: รูปสมุฏฐาน...เหตุที่ทำให้รูปเกิด... |
อุตุ ความเย็นร้อน ทำให้ อุตุชรูป เกิดภายในสัตว์ทั้งหลาย อุตุชรูปเกิดอยู่ทุกขณะจิต นับตั้งแต่ฐีติขณะของปฏิสนธิจิตเป็นต้นมา อุตุชรูปภายนอกมีอยู่ในดินฟ้าอากาศ ภูเขา ต้นไม้ เป็นต้น ส่วนอุตุชรูปภายในได้แก่ ลักษณะเย็นร้อนอยู่ในขันธสันดานของสัตว์ รูปที่เกิดด้วยอุตุมี ๑๓ รูป คือ วิการรูป ๓ สัททรูป ๑ อวินิพโภครูป ๘ ปริจเฉทรูป ๑ อุตุชรูปภายในเกิดตลอดไปจนจุติจิตดับ แล้วอุตุภายนอกก็เกิดมีในซากศพนั้น อาหารโอชะที่เกิดจากอาหารที่กินเข้าไป เป็นเหตุให้เกิด อาหารรูป อาหารรูปคือ รูปที่เกิดจากอาหารมี ๑๒ รูปด้วยกัน ได้แก่ วิการรูป ๓ อวินิพโภครูป ๘ ปริจเฉทรูป ๑ เช่นวิการรูป ๓ อาการเบา อ่อนโยน คล่องแคล่ว ย่อมอาศัยอาหารรูปเป็นสมุฏฐาน มิฉะนั้นแล้วลักษณะเช่นนั้นจะไม่เกิดเป็นต้น อาหารรูปเกิดทำการเลี้ยงร่างกายอยู่ทุกฐีติขณะ |
เจ้าของ: | แมวขาวมณี [ 08 พ.ค. 2009, 17:11 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: รูปสมุฏฐาน...เหตุที่ทำให้รูปเกิด... |
กรรม จิต อุตุ อาหาร เป็นสมุฏฐานของรูปพอจะเห็นได้ดังนี้ ในขณะที่สัตว์ยังมีชีวิตอยู่ ไม่ว่าจะนั่ง นอน ยืน เดิน พูดจา ทำการงานประการใด สมุฏฐานทั้ง ๔ ย่อมเป็นปัจจัยอยู่เสมอ กล่าวคือ กรรมก็กำลังสร้างกรรมชรูปไปตามวิบากของกุศลและอกุศลที่ได้ทำไว้ จิตก็กำลังสร้างจิตตชรูปให้นั่ง ให้ยืน หรือทำการงาน อุตุก็กำลังสร้างอุตุชรูปให้เกิดความร้อน อบอุ่น ทำให้ร่างกายเบาว่องไว อ่อนโยน และอาหารก็กำลังสร้างอาหารรูปให้เกิดพละกำลังทำให้รูปเบาว่องไว อ่อนโยน เหมาะสมที่จะประกอบกิจการงาน รวมความว่าสมุฏฐานทั้ง ๔ ประชุมรวมกัน เป็นปัจจัยแก่รูปอยู่ในทุกขณะจิต รูปยังมีกล่าวต่อไปอีกหลายอย่าง เกินความหมายที่จะนำลงในที่นี้เพื่อความเข้าใจในเบื้องต่ำ ถ้ามีความประสงค์จะทราบโดยละเอียดถี่ถ้วน ขอได้โปรดศึกษาจากตำราพระอภิธรรมปริทเฉทที่ ๖ ที่มา : พระอภิธรรมสังเขปฯ : พระนิติเกษตรสุนทร : ๒๕๐๕ : ๘๓-๘๖ |
เจ้าของ: | กุหลาบสีชา [ 13 พ.ค. 2009, 21:07 ] |
หัวข้อกระทู้: | Re: รูปสมุฏฐาน...เหตุที่ทำให้รูปเกิด... |
อนุโมทนาด้วยนะคะคุณ แมวขาวมณี |
หน้า 1 จากทั้งหมด 1 | เขตเวลา GMT + 7 ชั่วโมง |
Powered by phpBB © 2000, 2002, 2005, 2007 phpBB Group http://www.phpbb.com/ |