ในสมัยหนึ่ง เมื่อท่านอนาถบิณฑิกะเศรษฐีจนลง เพราะเคราะห์กรรมบางอย่างทำลายท่าน เงินที่เขากู้ไปก็ถูกโกง คนที่อยู่ภายในบ้านก็ขโมยของ ทรัพย์ที่ฝังไว้ชายทะเล ชายแม่น้ำแผ่นดินก็พังทรัพย์จมไปหมด ท่านจนขนาดข้าวเป็นเม็ดแทบไม่มีกิน ต้องกินปลายข้าว แต่ว่าศรัทธาท่านยังไม่ถอย ท่านนิมนต์พระพุทธเจ้าพร้อมด้วยพระสงฆ์ ไปฉันภัตตาหารที่บ้าน ท่านเอาปลายข้าวละเอียด เรียกว่าข้าวปลายเกรียนต้ม แล้วก็เอาน้ำผักดองเปรี้ยวๆ เค็มๆ ทำเป็นกับมาถวาย พระพุทธเจ้าก็เสวยแบบนี้เหมือนกัน เวลาที่พระพุทธเจ้าเสวยอยู่ ท่านก็นั่งอยู่ใกล้ๆ กราบทูลพระพุทธเจ้าว่า
“เวลานี้ทานของข้าพระพุทธเจ้าเศร้าหมอง พระพุทธเจ้าข้า”
พระพุทธเจ้าถามว่า “เธอมีเจตนายังไง...ก่อนจะให้เธอมีความรู้สึกยังไง...”
ท่านจึงบอกว่า “ก่อนจะให้เต็มใจพร้อมเสมอ เตรียมใจไว้ก่อนแล้ว”
พระพุทธเจ้าก็ถามว่า “ในขณะที่ให้เธอมีความรู้สึกยังไง”
ท่านก็บอกว่า “ในขณะที่ให้ก็มีความรู้สึกปลื้มใจพระพุทธเจ้าข้า”
พระพุทธเจ้าก็ถามว่า “เมื่อให้แล้ว เป็นยังไง...”
ท่านก็บอกว่า “ให้แล้วเกิดความเลื่อมใส ดีใจว่าให้แล้ว”
พระพุทธเจ้าจึงได้ทรงตรัสว่า “ดูก่อนมหาเศรษฐี ทานนั้นจะเลวหรือปราณีตก็ตาม”
๑. ก่อนจะให้ก็ตั้งใจว่าจะให้
๒. ขณะที่ให้ก็ดีใจ
๓. เมื่อให้แล้วเกิดความเลื่อมใส
เจตนาพร้อมเพียงทั้ง ๓ ทานนั้นจะเลวหรือปราณีตก็ตาม
ทานนั้นย่อมมีผลมากอานิสงส์มาก ผู้ใดก่อนที่จะให้ทานเกิดความดีใจ (ปุพพเจตนาบริสุทธิ์) อานิสงส์แห่งบุญย่อมส่งผลในภพชาติหน้า ให้ชีวิตในปฐมวัย ของผู้นั้นพบแต่ความสมบูรณ์พูนสุขเพียบพร้อมไปด้วยสิ่งดีงาม
ผู้ใดขณะที่ให้ทาน เกิดความเลื่อมใส (มุญจนเจตนาบริสุทธิ์) อานิสงส์แห่งบุญย่อมส่งผลในภพชาติ หน้า ให้ชีวิตในมัชฌิมวัย ของผู้นั้น พบกับความสุข ความสบาย บริบูรณ์ด้วยโภคทรัพย์สมบัติ
ผู้ใดหลังจากที่ให้ทานแล้ว เกิดความเบิกบานใจ ไม่เสียดายทรัพย์ (อปราปรเจตนาบริสุทธิ์) อานิสงส์แห่งบุญย่อมส่งผลในภพชาติหน้า ให้ชีวิตในปัจฉิมวัยของผู้นั้น ถึงพร้อมด้วย ความสุข สมหวังในสิ่งอันพึงปรารถนาทุกประการ สามารถใช้ทรัพย์ได้อย่างเบิกบานใจ ไม่เป็นเศรษฐีที่มีความตระหนี่ถี่เหนียว
และเมื่อผู้ใดสามารถรักษาเจตนาให้บริสุทธิ์ครบทั้ง 3 กาลอย่างนี้ได้ ก็ย่อมได้บุญมาก และมีความสุขสมบูรณ์ไปจนตลอดชีวิต
บุคคลไม่ควรดูหมิ่นบุญว่า บุญมีประมาณน้อย จักไม่มาถึง
แม้หม้อน้ำยังเต็มด้วยหยาดน้ำที่ตกลงมา ทีละหยาดๆได้ฉันใด,
ธีรชน (ชนผู้มีปัญญา) สั่งสมบุญแม้ทีละน้อยๆ ย่อมเต็มด้วยบุญได้ฉันนั้น.
บางคนให้ทานด้วยตน แต่ไม่ชักชวนผู้อื่น, เขาย่อมได้โภคสมบัติแต่ไม่ได้บริวารสมบัติ.
บางคนไม่ให้ทานด้วยตน แต่ชักชวนคนอื่น, เขาย่อมได้บริวารสมบัติแต่ไม่ได้โภคสมบัติ.
บางคนไม่ให้ทานด้วยตนด้วย ไม่ชักชวนคนอื่นด้วย, เขาย่อมไม่ได้โภคสมบัติและไม่ได้บริวารสมบัติ.
บางคนให้ทานด้วยตนด้วย ชักชวนคนอื่นด้วย, เขาย่อมได้ทั้งโภคสมบัติและบริวารสมบัติ."
