"ความยึดมั่นผูกพัน นำมนุษย์เกิดเป็นสัตว์ได้"
" .. "กรรมที่อาจทำให้มนุษย์ในชาติหนึ่งต้องเป็นสัตว์ในอีกชาติหนึ่ง หรือทำสัตว์ในชาติหนึ่งให้กลับเป็นมนุษย์ในอีกชาติหนึ่ง" มีผู้เขียนบ้างเล่าบ้างไว้หลายเรื่องเกี่ยวกับเรื่องนี้
รวมทั้งเรื่องที่มีปรากฏในพุทธกาล "จะเชื่อหรือไม่เชื่อก็ตามพึงไม่ประมาท" กรรมใดที่เคยมีแสดงไว้ว่า "ทำให้มนุษย์ต้องเกิดเป็นสัตว์" เชื่อหรือไม่เชื่อก็ไม่พึงทำ
กรรมสำคัญเกี่ยวกับเรื่องนี้ "เป็นกรรมทางใจคือความผูกพัน" ผู้ตายมีความผูกพันในภพภูมิของตน เช่น "ผูกพันในทรัพย์สมบัติของตน" ในภพภูมินั้น "ความผูกพันยึดมั่นอาจนำให้กลับมาเกิดในบ้านเรือนตนอีกได้ แต่จะมิใช่เป็นมนุษย์"
มีเรื่องเล่าว่า "เกิดเป็นเล็นก็มี เกิดเป็นสุนัขก็มี" ซึ่งน่าจะไม่มีผู้ใดปรารถนาจะเป็น "จึงน่าจะต้องระวังกรรมทางใจให้มาก" เช่นเดียวกับกรรม ทางกายทางวาจา "อย่ายึดมั่นห่วงใยในอะไรให้มากนัก" วางเสีย ปล่อยเสีย "ท่องพุทโธ ๆ ไว้เสมอ" นั่นแหละจะทำให้ถอนใจจากความยึดมั่นได้ .. "
"อำนาจอันยิ่งใหญ่แห่งกรรม"
สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ ๑๙
