ศีลห้าแก้ปัญหาสังคมได้ทุกอย่าง
โดย พระเทพวรมุนี เจ้าคณะจังหวัดศรีสะเกษ
ข้อความเบื้องต้น –
ความเข้าใจของคนทั่วไปมักเข้าใจว่า ศีลห้า เป็นของพระพุทธศาสนา ความเข้าใจดังกล่าวนี้ก็ไม่ถือว่าผิด เพราะเข้าใจและยอมรับกันมานานแล้ว แต่จากศึกษาค้นความหลักฐานทางลัทธิศาสนา มีนักปราชญ์ทางศาสนาหลายท่านให้ความเห็นว่า ศีลห้า มีมาก่อนหรือมีอยู่ก่อนพระพุทธเจ้าตรัสรู้ หมายความว่าเป็นหลักการหรือกฎของสังคม ที่สังคมก่อนพระพุทธเจ้าอุบัตินำมาใช้กันอยู่แล้ว
เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสรู้แล้ว พระองค์ทรงเห็นว่า หลักศีลห้า เป็นหลักการสังคมที่ดีและมีประโยชน์ จึงทรงรับไว้หรือรับเข้าเป็นหลักคำสั่งสอนในพระพุทธศาสนา จนคนทั่วไปเห็นว่าเป็นของพระพุทธศาสนาดังกล่าวแล้ว
จะต้องเข้าใจด้วยว่า ในการประกาศหรือเผยแผ่หลักธรรมคำสั่งสอนนั้น พระพุทธเจ้าทรงใช้หลักการอยู่ ๓ ประการ คือ –
๑. หลักการปฏิวัติ (REVOLUTION) คือถ้าทรงเห็นแล้วว่าสิ่งใดสิ่งหนึ่งไม่มีเหตุผล ขัดต่อข้อเท็จจริง และไม่เป็นประโยชน์สุข่อสังคม พระพุทธเจ้าจะทรงยกเลิกหรือล้มเลิกเสียเลยทันทีเช่น สังคมของคนอินเดียหรือชมพูทวีปสมัยโน้น เขาจัดแบ่งสังคมออกเป็นชนชั้น เรียกว่า วรรณะ มี วรรณกษัตริย์ วรรณพราหมณ์ วรรณแพศย์ และวรรณศูทร วรรณะเหล่านี้มีการดูถูกเหยียดหยามและเอารัดเอาเปรียบกันอย่างที่สุด วรรณกษัตริย์กับวรรณพราหมณ์ ถือตัวเองว่าเป็นวรรณสูง มีอิทธิพลหรือมีอภิสิทธิ์มาก รังเกียจเดียดฉันท์กันอย่างที่สุด อย่าว่าแต่จะคบหาสมาคมกันเลย จะเดินทางร่วมถนนหนทางสายเดียวกันก็ไม่ได้ จะดื่มน้ำบ่เดียวกันก็ไม่ได้ โดยเฉพาะวรรณศูทรได้รับการดูถูกเหยียดหยามมากที่สุด
พระพุทธเจ้าทรงเห็นว่า การจัดแบ่งชนชั้นอย่างนี้ มันไม่ยุติธรรมและมันไม่เป็นประโยชน์ต่อส่งคม เพราะคนจะดีหรือชั่วไม่ได้อยู่ที่ชาติกำเนิดหรือชาติตระกูล แต่อยู่ที่การกระทำเป็นสำคัญ คนที่เกิดในตระกูลสูง ถ้าเขาทำบาปหรือทำชั่ว เขาก็ต้องเป็นคนชั่วอย่างแน่นอน คนที่เกิดในตระกูลต่ำ ถ้าเขาทำแต่กรรมดี เขาต้องเป็นคนดีเหมือนกัน ดังธรรมสุภาษิตที่ว่า
น ชจฺจา วสโล โหติ น ชจฺจา โหติ พราหฺมโณ
กมฺมุนา วสโล โหติ กมฺมุนา โหติ พราหฺมโณ.
แปลว่า คนจะเป็นคนเลวเพราะชาติตระกูลหามิได้ คนจะเป็นคนประเสริฐเพราะชาติตระกูลมิได้ แต่คนจะเป็นคนเลวทรามเพราะกรรม คนจะเป็นคนประเสริฐก็เพราะกรรม
ดังนั้น พระพุทธเจ้าจึงทรง ปฏิวัติ คือเลิกล้มระบบชนชั้นนั้นเสีย เช่น ใครก็ตามออกมาบวชในพระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้าทรงให้ความเคารพนับถือกันตามลำดับอาวุโส ผู้ที่บวชทีหลังต้องเคารพนับถือกราบไหว้ผู้ที่บวชก่อน โดยไม่ต้องคำนึงว่าผู้ที่บวชก่อนออกมา มาจากตระกูลไหนหรือวรรณะไหน
๒. หลักปฏิรูป (REFOEMATION) หลักการนี้ไม่ได้ทรงล้มล้างหรือยกเลิกไปเลยทีเดียว แต่จะทรงนำมาปรับปรุงแก้ไขให้ถูกต้องและมีเหตุผลยิ่งขึ้น หรือให้มันตรงกับความเป็นจริงมากขึ้น เช่น ในศาสนาพราหมณ์กล่าวถึงหรือสอนเรื่อง พระพรหมเป็นเจ้า ว่าพระพรหมเป็นผู้สร้างโลกและสรรพสิ่งในโลก แล้วพรรณนาว่าพระพรหมมีรูปร่างหน้าตาอย่างนั้นอย่างนี้ อยู่บนสรวงสวรรค์ชั้นนั้นชั้นนี้ เช่น ที่เข้าใจกันว่ามีรูปร่างเขียวๆ มีสี่หน้าแปดตา มีอะไรต่อมิอะไรหลายอย่าง ตลอดจนสอนให้เชื่อว่า คนจะดีหรือชั่วขึ้นอยู่กับอำนาจของพระพรหมเป็นเจ้าดลบันดาล ดังที่พูดว่า พรหมลิขิต ซึ่งเป็นความเชื่อถือมาตั้งแต่ดั้งเดิม
พระพุทธเจ้าจะไม่ทรงปฏิเสธเด็ดขาดเกี่ยวกับเรื่องพระพรหม แต่จะนำมาปรับปรุงแก้ไขหรือเปลี่ยนแปลงเสียใหม่ เช่น ถ้ามีใครก็ตามไปทูลถามว่า ในศาสนาของพระศาสนโคดมมีหลักคำสอนเกี่ยวกับเรื่องพระพรหมหรือไม่ ? พระพุทธเจ้าทรงตรัสตอบว่า มี แต่จะทรงอธิบายให้เขาฟังทันทีว่า คำว่าพระพรหมในศาสนาของเราตถาคตนี้ มันไม่เหมือนคำว่าพระพรหมในศาสนาของพราหมณ์ดอกนะ คือ เรากล่าวว่าเป็นพระพรหมโดยธรรม ผู้ใดประกอบด้วยคุณธรรมหรือเป็นอยู่ด้วยพรหมวิหารธรรม คือ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ผู้นั้นชื่อว่าเป็นพรหมหรือเป็นพระพรหม กรณีอื่นๆ ก็ทรงใช้หลักการปฏิรูปเหมือนกัน ซึ่งปรากฏเห็นอยู่มากในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา
การประกาศหรือเผยแผ่พระพุทธศาสนา โดยการใช้หลักการนี้เอง ทำให้พระพุทธเจ้ามีศัตรูมาก สามารถผสมผสานดูดกลืนคำสอนลัทธิศาสนาอื่นโดยไม่รู้สึกตัว และสามารถประกาศพระพุทธศาสนาได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งนักเผยแผ่พระพุทธศาสนาต้องตระหนักเรื่องนี้ด้วย
๓. หลักการสร้างขึ้นใหม่ (CONSTRUCTION) หลักการนี้เป็นสิ่งที่พระพุทธเจ้าทรงคิดค้นหรือค้นพบด้วยพระองค์เอง คือ การตรัสรู้อริยสัจสี่ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค หลักการตรัสรู้อริยสัจสี่นี้ ไม่เคยมีอยู่ในหลักคำสอนของลัทธิศาสนาอื่นก่อนเลย แต่เป็นหลักการที่พระพุทธเจ้าทรงค้นพบด้วยพระองค์เอง จึงได้ทรงพระนามว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้า แปลว่า ตรัสรู้ชอบด้วยพระองค์เอง
ต้องเข้าใจด้วยว่า การตรัสรู้อริยสัจสี่ของพระพุทธเจ้านั้น ไม่ใช่หลักการของปรัชญาหรือตรรกวิทยา (อนุมาน – ประมาณ) คือคาดเดาเอาแต่อย่างใด เพราะอริยสัจสี่เป็นวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ (PURE SCIENCE OR ABSOLUTE SCIENCE) จึงใช้วิธีการพิสูจน์ทดลองเหมือนวิทยาศาสตร์ทั่วไป เครื่องมือที่พระพุทธเจ้าทรงใช้พิสูจน์ทดลองอริยสัจสี่ เรียกว่า ญาณ หรือ ญาณะ ได้แก่ สัจจญาณ กิจจญาณ และ กตญาณ อริยสัจแต่ละข้อเอาญาณทั้งสามนี้แหละเข้าไปจับ เมื่อพิสูจน์ทดลองแล้วทดลองอีก ผลมันก็ออกมาอย่างเดิม พระพุทธเจ้าจึงทรงนำมาวางเป็นกฎเกณฑ์ขึ้น แล้วนำมาประกาศเผยแผ่ สรุปว่า การตรัสรู้อริยสัจสี่เกิดพระปัญญาอันแจ่มแจ้ง (วิปัสสนาญาณ) ของพระพุทธเจ้าโดยแท้
หลักอริยสัจสี่จึงเป็นหลักที่ว่าด้วยเหตุผล เป็นหลักของสัจธรรมที่สามารถพิสูจน์ทดลองได้เหมือนกับหลักวิทยาศาสตร์ทั่วไป ยอมรับกันว่าสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน และในการทำงานทุกประเภท ปัจจุบันในวงการศึกษาหรือการเรียนการสอน ก็ได้นำเอาอริยสัจสี่มาใช้ทั่วไปแล้ว
หลักการของศีลห้า –
ถ้าจะว่าตามหลักของสังคมศาสตร์ ศีลห้าก็คือ หลักประกันสังคม อย่างหนึ่งนั้นเองและตามหลักของสังคมวิทยากล่าวว่า สังคมเกิดมาจาก ปัจเจกชน คือ นับเอาบุคคลแต่ละคนมารวมกัน จุดเริ่มต้นของสังคมคือ ครอบครัว อันประกอบด้วยสามีภรรยาและลูก หลายๆ ครอบครัวรวมกันเป็นหมู่บ้านหรือชุมชน หลายๆ หมู่บ้านเป็นตำบล หลายๆ ตำบลเป็นอำเภอ หลายๆ อำเภอเป็นจังหวัด หลายๆ จังหวัดรวมกันเป็นประเทศ หลายประเทศรวมกันเป็นสังคมพลโลก
ปัญหาสังคมคืออะไร ?
ปัญหา ได้แก่เรื่องที่เกิดขึ้นแล้วจะต้องได้รับการแก้ไข เพราะเรื่องนั้นๆ มันนำมาซึ่งความทุกข์ความเดือดร้อนแก่สังคม ปัญหาอุปสรรคบางเรื่องสามารถแก้ไขได้ง่าย บางเรื่องอาจแก้ไขได้ยาก ทั้งนี้ มันขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัยหรือปัญหาสาเหตุ แต่มันจะยากหรือง่ายก็ตามในที่สุดต้องได้รับการแก้ไขอยู่ดี เพราะถ้าไม่ได้รับการแก้ไข สังคมโลกนี้คงอยู่กันไม่ได้
ปัญหาสาเหตุของสังคมที่แท้จริงคืออะไรบ้าง ? เรื่องนี้นักปกครองหรือผู้บริหารประเทศชาติ อาจจะมองไปคนละแง่คนละมุม บางคนก็ว่ามาจากปัญหาด้านการเมือง บางท่านก็บอกว่ามาจากปัญหาด้านการทหาร บางคนบอกว่ามาจากปัญหาด้านเศรษฐกิจ ฯ ซึ่งสามารถมองได้ทั้งนั้น และอาจถูกต้องทั้งนั้นด้วย ใครมองด้านไหนก็พยายามแก้ปัญหาไปทางด้านนั้น แต่ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมายาวนาน ปัญหาสังคมไม่เคยหมดไปสักที จนมีสงครามรบราฆ่าฟันกันตาย ทั้งในและนอกประเทศ สงครามโลกก็มีมาแล้ว ๒ ครั้ง มันอาจจะเกิดสงครามโลกครั้งที่ ๓ อีกเมื่อไรก็ได้
ถ้าจะมองในทรรศนะของพระพุทธศาสนา ปัญหาสาเหตุของสังคมที่แท้จริงนั้น สรุปลงไปให้สั้นๆ คือ อกุศลมูล ได้แก่มูลหรือรากเง้าของความชั่วต่างๆ อันได้แก่ โลภะ โทสะ และ โมหะ ถ้าจะพูดอีกอย่างหนึ่งคือ กิเลส ถ้าคนในสังคมพากันลดละเลิกหรือหมดกิเลสดังกล่าวเมื่อไร ปัญหาสังคมในด้านต่างๆ มันจะหมดไปอย่างแน่นอน จึงเป็นที่ยอมรับกันว่าในโลกหรือสังคมของพระอรหันต์ไม่มีปัญหา เพราะพระอรหันต์หมดกิเลสแล้วตัณหาแล้ว
อกุศลมูลหรือกิเลสตัณหา คือ โลภะ โทสะ โมหะ อันถือว่าเป็นปัญหาสาเหตุที่แท้จริงของสังคม มันมาจากไหน? คำตอบก็คือ การต่อสู้แย่งชิงในการแสวงหา ปัจจัยสี่ ได้แก่ อาหาร การกิน ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม และยารักษาโรค
ปัจจัยสี่ คือ สิ่งจำเป็นในการดำรงชีพและวิถีดำเนินชีวิตของมนุษย์ หมายความว่ามนุษย์ต้องอาศัยปัจจัยสี่ในความเป็นอยู่ ถ้าขาดหรือไม่มีปัจจัยสี่ก็ไม่สามารถจะดำรงชีพอยู่ได้ ในสมัยก่อนโน้นธรรมชาติต่างๆ ยังมีมากหรืออุดมสมบูรณ์ การแสวงหาปัจจัยสี่เพื่อดำรงชีพมันก็หาได้ง่าย กิเลสตัณหาของคนในสมัยโน้นก็ไม่มากเหมือนทุกวันนี้
สมัยนี้เขาเรียกว่า ยุควัตถุนิยม และ สังคมบริโภคนิยม คือ มนุษย์พากันแสวงหาปัจจัยสี่อย่างไม่อั้น มีแต่พอกพูนกิเลส ไม่รู้จักคำว่า พอเพียง สมกับที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า “โลกคือหมู่มนุษย์พร่องอยู่เป็นนิตย์ ไม่รู้จักอิ่ม เป็นทาสของตัณหา” ตัณหาคือกิเลสหรืออกุศลมูลดังกล่าวข้างต้นนั้นเอง เมื่อโลภะ โทสะ โมหะ มันเพิ่มพูนมากขึ้น ปัญหาสังคมต่างๆ มันเกิดขึ้นดังที่เห็นๆ แล้ว
ศีลห้าแก้ปัญหาสังคมได้อย่างไร ?
๑. สังคมมีปัญหาเกี่ยวกับการเบียดเบียน ประทุษร้ายร่างกายชีวิตของกันและกันเพิ่มขึ้นทุกวัน มีการทรมานและฆ่ากันตายในรูปแบบต่างๆ ทั้งประชาชนธรรมดา นักการเมืองท้องถิ่น และทั้งนักการเมืองระดับชาติ แม้แต่พระสงฆ์องค์เจ้าก็ไม่ยกเว้น ฆ่ากันตายอย่างทารุณโหดร้ายไม่เคยมีมาก่อน มองเห็นร่างกายและชีวิตของคนเหมือนผักปลา มีข่าวทางสื่อมวลชนทุกวันขึ้นดังที่เห็นๆ อยู่แล้ว
ทีนี้ ถ้าคนในสังคมทุกคนมีศีลห้าหรือถือศีลห้าข้อที่ ๑ ปาณาติปาตา เวระมะณี มีจิตเมตตาต่อกันและกัน เรารักหวงแหนร่างกายชีวิตฉันใด คนอื่นเขารักร่างกายชีวิตฉันนั้น คิดได้อย่างนี้ปัญหาเกี่ยวกับการเบียดเบียนหรือประทุษร้ายร่างการชีวิตของกันและกัน ก็จะไม่มีหรือหมดไป ที่ประมวลกฎหมายอาญาบัญญัติความผิดเกี่ยวกับเรื่องนี้หลายมาตรา ก็ไม่จำเป็นต้องไปจดจำ
๒. สังคมมีปัญหาเกี่ยวกับการละเมิดในทรัพย์สินของกันและกัน เช่น การลักขโมย การปล้นจี้ การฉกชิงวิ่งราว การหลอกลวงต้มตุ๋น การยักยอก การฉ้อราษฎร์บังหลวง การทุจริตคอรัปชั่นในวงราชการ เพิ่มมากขึ้น มีคดีความขึ้นโลงขึ้นศาลมากมาย
ทีนี้ ถ้าคนในสังคมทุกคนมีศีลหรือถือศีลข้อที่ ๒ อะทินนาทานา เวระมะณี เว้นจากการลักทรัพย์ เว้นจากการละเมิดทรัพย์สินของคนอื่น ประกอบสัมมาอาชีพ ปัญหาสังคมเกี่ยวกับเรื่องนี้ก็จะไม่มีหรือหมดไป ความผิดอาญาเกี่ยวกับการละเมิดต่อทรัพย์สินก็ไม่มีความหมาย
๓. สังคมมีปัญหาเกี่ยวกับการทำผิดทางเพศมากขึ้น เช่น การคบชู้สู่สาว การทำลามกอนาจาร การพรากผู้เยาว์ การข่มขืนแล้วฆ่า การค้าโสเภณีข้ามชาติ พ่อข่มขืนในไส้ ครูอาจารย์ข่มขืนลูกศิษย์ เป็นต้น
ทีนี้ ถ้าคนในสังคมทุกคนมีศีลหรือถือศีลข้อที่ ๓ กาเมสุ มิจฉาจารา เวระมะณี เว้นจากการประพฤติผิดในกามได้ การทำผิดเรื่องเพศจะไม่มีหรือหมดไป กามโรคและโรคเอดส์จะไม่ระบาด ความผิดอาญาเกี่ยวกับเรื่อเพศก็ไม่ต้องพูดถึง
๔. สังคมมีปัญหาเกี่ยวกับการไม่ซื่อสัตย์สุจริตต่อกัน การกล่าวหาโจมตีซึ่งกันและกัน การเขียนหนังสือหรือการออกข่าวเป็นเท็จ การทำหนังสือสัญญาแบบกลฉ้อฉล การต่อว่าด่ากันด้วยคำหยาบคาย การพูดเสียดสีนินทาซึ่งกันและกัน เป็นต้น
ทีนี้ ถ้าคนในสังคมทุกคนมีศีลหรือถือศีลข้อที่ ๔ มุสาวาทา เวระมะณี เว้นจากการกล่าวเท็จต่อกันและกัน ปัญหาดังกล่าวจะไม่มีหรือหมดไป ทุกคนจะมีความเชื่อถือไว้วางใจซึ่งกันและกัน
๕. สังคมมีปัญหาเกี่ยวกับอุบัติเหตุและก่อการทะเลาะวิวาททุกวัน คือ อุบัติเหตุทางรถยนต์ รถจักรยานยนต์ อันเกิดจากความประมาทเพราะดื่มเหล้าเมาสุรา การทะเลาะวิวาทถึงกับตีรันฟันแทงและฆ่ากันตาย ส่วนมากเกิดจากการดื่มน้ำเมาประเภทต่างๆ ทำให้ขาดสติสัมปชัญญะ ความยั้งคิด
ทีนี้ ถ้าคนในสังคมทุกคนมีศีลหรือถือศีลข้อที่ ๕ สุราเมระยะมัชฌะปะมาทัฏฐานา เวระมะณี เว้นจากการดื่มน้ำเมาคือสุราและเมรัย อุบัติเหตุต่างๆ การทะเลาะวิวาทกันจะไม่มีหรือหมดไป ปัญหาเรื่องการเสพติดยาให้โทษต่างๆ ก็จะหมดไปด้วย
ศีลห้าหญ้าปากคอก –
คนทั่วไปมักจะเข้าใจกันว่า ศีลห้าไม่มีความจำเป็นหรือสำคัญ เปรียบเสมือนหญ้าปากคอกที่วัวควายไม่ชอบกัดกิน แต่ความจริงนั้น ศีลห้าเป็น หลักประกันสังคม เพื่อให้มนุษย์เป็นอยู่กันด้วยความสงบสุข นอกจากที่กล่าวมาทั้งหมดข้างต้นแล้ว ศีลห้ายังจัดว่าเป็น –
๑. มนุษยธรรม แปลว่า ธรรมที่ทำให้คนเป็นมนุษย์ มนุษย์ แปลว่า ผู้มีจิตใจสูง คนที่มีศีลห้าหรือประพฤติปฏิบัติตามศีลห้าได้ จัดเป็นมนุษย์สมบูรณ์
๒. อภัยทาน แปลว่า การให้อภัยแก่ชีวิตทรัพย์สินแก่คนอื่น เช่น รักษาศีลข้อที่ ๑ ได้ เป็นการให้อภัยแก่ชีวิตร่างกายของคนอื่น สัตว์อื่น รักษาศีลข้อที่ ๒ ได้ เป็นการให้อภัยแก่ทรัพย์สินของผู้อื่น รักษาศีลข้อที่ ๓ ได้ เป็นการให้อภัยแก่ลูก เมีย สามี ของคนอื่น เป็นต้น
| ไฟล์แนป: |
|
Y8034244-15.jpg [ 156.01 KiB | เปิดดู 9403 ครั้ง ] |
ชอบมากๆเลย อยากได้ความรู้เกี่ยวกับศีล5เยอะๆมากเลยค่ะ จะได้จำไว้ ไม่ปฏิบัติ ที่ผ่านมาชอบเข้าใจว่า ข้อ1ไม่ฆ่าสัตว์ 2ไม่ลักทรัพย์ 3ไม่ผิดลูกผิดเมีย 4ไม่โกหก 5ไม่ดื่มสุรา เค้าสอนให้ท่องกันมางี้ก็จำว่าต้องเป็นอย่างงี้มาตลอดตอนเด็กๆ 
เทพบุตร 
