พระมเหสีพระเจ้าสุตโสม
ในอดีตกาล พระโพธิสัตว์บังเกิดเป็น พระสุตโสมกุมาร โอรสพระเจ้าพรหมทัต แห่งสุทัสนนคร มีพระอนุชานามว่า โสมทัตกุมาร เมื่อพระสุตโสมเจริญวัยขึ้น พระเจ้าพรหมทัตก็ตั้งให้เป็นพระเจ้าสุตโสม ครองเมืองสุทัสนนครสืบมา
พระเจ้าสุตโสมมีพระชายา ๗๐๐ องค์ และมีสนมนารีอีก ๑๖,๐๐๐ นาง
ในครั้งนั้น พระนางพิมพามาเกิดเป็นพระอัครมเหสี พระนามว่า จันทาเทวี ทรงมีพระโอรส ๒ องค์
วันหนึ่ง พระเจ้าสุตโสมเห็นผมหงอกบนศีรษะเส้นหนึ่ง ทรงเห็นภัยของชราและมรณะ จึงตรัสเรียกเสนาอำมาตย์มาประชุมกันและประกาศสละราชสมบัติเพื่อออกผนวช
เสนาอำมาตย์ทูลคัดค้าน อ้างเหตุว่าพระชายาและพระสนมนารีทั้งหลายจะขาดที่พึ่ง พระเจ้าสุตโสมตรัสตอบว่า
"สนมนารีเหล่านี้ยังสาวยังสวยอยู่ เธอสามารถหาพระราชาอื่นเป็นที่พึ่งได้ ส่วนเราจะปฏิบัติธรรมเพราะต้องการสวรรค์"
อำมาตย์จึงไปกราบทูลพระราชบิดาและพระราชมารดาให้ทรงทราบ พระราชบิดาและพระราชมารดาก็ทัดทานว่า โอรสและธิดานั้นยังเล็ก จะมีความทุกข์ทั้งกายและใจที่ขาดบิดา รอให้โอรสธิดาเจริญวัยก่อนจึงค่อยบวช พระเจ้าสุตโสมยืนยันจะออกบวช กราบทูลว่า
"สรรพสังขารไม่ว่าจะดำรงอยู่สั้นหรือยืนยาวสิ้นกาลนาน ในที่สุดก็ต้องพลัดพรากจากกัน เพราะในโลกสันนิวาสนี้ สังขารขึ้นชื่อว่าเป็นของเที่ยงนั้นไม่มีเลย"
อำมาตย์จึงไปแจ้งพระชายาที่รักทั้ง ๗๐๐ ของพระเจ้าสุตโสม พระชายาเหล่านั้นจึงลงจากปราสาท ต่างยึดข้อพระบาท ร้องไห้คร่ำครวญ พระเจ้าสุตโสมก็ตรัสยืนยันจะออกบวช
"ใจเรานี้มีความกรุณาในเธอทั้งหลาย แต่เราปรารถนาสวรรค์ เพราะฉะนั้น เราจึงจะออกบวช"
อำมาตย์จึงไปทูลพระนางจันทาเทวีอัครมเหสีผู้กำลังทรงพระครรภ์อยู่ พระมเหสีทูลถามว่า เหตุใดพระองค์จึงไม่ทรงมีเยื่อใยทั้งแก่เราและทารกในครรภ์ ขอให้พระองค์รออยู่จนประสูติแล้วค่อยออกบวช พระเจ้าสุตโสมตรัสให้พรพระมเหสีและบุตรในพระครรภ์แล้วยืนยันว่าจะออกบวช
"ครรภ์ของเธอแก่แล้ว ขอเธอจงประสูติพระโอรสด้วยความสวัสดีเถิด ส่วนเราจะละโอรสและเธอไปบวช"
พระมเหสีจึงเสด็จกลับขึ้นบนปราสาทร้องไห้น่าเวทนา พระโอรสองค์โตก็ร้องไห้อยู่กับพระมารดาส่วนพระโอรสองค์รองชันษา ๗ ขวบ เสด็จไปหาพระบิดาทูลทัดทาน พระเจ้าสุตโสมจึงมอบแก้วมณีให้พี่เลี้ยง แล้วให้พี่เลี้ยงพาโอรสไปเล่นแก้วมณีที่อื่น
ฝ่ายอำมาตย์ เข้าใจว่าพระเจ้าสุตโสมคิดว่าราชทรัพย์มีน้อยจึงออกบวช จึงเปิดพระคลังให้ทอดพระเนตรราชทรัพย์ พระเจ้าสุตโสมก็ยืนยันในการบวช
"คลังน้อยของเราก็ไพบูลย์ คลังใหญ่ของเราก็บริบูรณ์ ปฐพีมณฑลเราก็ชนะแล้ว แต่เราจักละสิ่งนั้นออกบวช"
ฝ่าย กุลพันธนเศรษฐี ก็เข้ามากราบทูลคัดค้าน พร้อมถวายทรัพย์ของตระกูลตนให้ทั้งหมด
"ดูก่อนเศรษฐี เรารู้ว่าทรัพย์ของท่านมีมาก และท่านก็บูชาเรา แต่เราปรารถนาสวรรค์ เพราะฉะนั้น เราจึงต้องบวช"
พระเจ้าสุตโสมตรัสเรียก เจ้าชายโสมทัต อนุชามามอบราชสมบัติให้
"ดูกร โสมทัต พี่กระสันจักออกบวช เหมือนไก่ป่าถูกขังกระสันจะออกจากในกรง ความไม่ยินดีในฆราวาสครอบงำพี่ พี่จะบวชในวันนี้ เธอจงครอบครองราชสมบัตินี้เถิด"
เจ้าชายโสมทัตเห็นพระเจ้าสุตโสมจะออกบวชแน่ จึงขอออกบวชด้วย พระเจ้าสุตโสมตรัสห้ามไว้ เกรงว่าประชาราษฎร์จะขาดที่พึ่ง
เสนาอำมาตย์และประชาราษฎร์ เห็นว่าไม่อาจทัดทานพระราชาของตนได้ ต่างก็ร้องไห้เสียใจอยู่ พระเจ้าสุตโสมจึงแสดงธรรมว่า
"ท่านทั้งหลายอย่าเศร้าโศกกันไปเลย ถึงเราจะดำรงอยู่ได้นาน ก็จะต้องพลัดพรากจากท่านทั้งหลายในที่สุด เพราะสังขารทั้งหลายจะได้ชื่อว่าเที่ยงนั้นไม่มี
บัดนี้ ความชราได้ครอบงำเราแล้ว ชีวิตที่เหลือเป็นของน้อยดุจน้ำในโคลน บัณฑิตจึงไม่ควรประมาท คนพาลผู้ประมาทเพราะมีตัณหาผูกไว้แล้ว ย่อมไปบังเกิดในนรก สัตว์เดียรัจฉาน เปรต และอสุรกาย"
แสดงธรรมแล้ว พระเจ้าสุตโสมก็เสด็จขึ้นบนปราสาทชั้น ๗ เอาพระขรรค์ตัดพระเมาลี แล้วเปลี่ยนเครื่องทรงเป็นบรรพชิต เสด็จจาริกไปแต่ผู้เดียวยังป่าหิมพานต์ ประชาชนจำนวนมากก็ตามเสด็จไปบวชเป็นฤาษีจนเต็มพื้นที่กว้างถึง ๓๐ โยชน์
พระฤาษีทั้งหมดประพฤติธรรมตามที่พระสุตโสมฤาษีสั่งสอน สิ้นชีวิตแล้วก็ไปบังเกิดในพรหมโลก
พระราชบิดาพระราชมารดา มาเกิดเป็น ศากยมหาราชสกุล
พระเจ้าสุตโสม มาเกิดเป็น พระพุทธเจ้า
พระนางจันทาเทวี มาเกิดเป็น พระนางพิมพา
พระโอรสองค์โต มาเกิดเป็น พระสารีบุตร
พระโอรสองค์รอง มาเกิดเป็น พระราหุล
กุลพันธนเศรษฐี มาเกิดเป็น พระกัสสปะ
มหาเสนาบดี มาเกิดเป็น พระโมคคัลลานะ
โสมทัตอนุชา มาเกิดเป็น พระอานนท์
|
