ค ว า ม เ ข้ า ใ จ พ ร ะ วิ นั ย มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย (มมร.)
๑. จุ ด เ ริ่ ม ต้ น พ ร ะ วิ นั ย
เกิดจากการปรารถความดำรงอยู่ยาวนาน
แห่งพระพุทธศาสนาของพระพุทธเจ้า
ในพรรษาที่ ๑๒ ณ เมืองเวรัญชรา
พระสารีบุตรทูลอาราธนาให้บัญญัติในสิกขาบท โดยกราบทูลว่า
ถึงเวลาแล้วพระพุทธเจ้าข้า
ที่พระผู้มีพระภาคจะทรงบัญญัติสิกขาบท
ทรงยกปาติโมกข์ขึ้นแสดงแก่พระสาวก
อันจะเป็นเหตุให้พรหมจรรย์ดำรงอยู่ได้ยืนนาน
พระพุทธเจ้าทรงตรัสตอบแก่พระสารีบุตรว่า
จงรอไปก่อนเถิดสารีบุตร
ตถาคตรู้เวลาในเรื่องที่จะบัญญัติสิกขาบทนั้น
ศาสดาจะยังไม่บัญญัตสิกขาบทแก่สาวก ไม่ยกปาติโมกข์ขึ้นแสดง
ตลอดเวลาที่ยังไม่เกิดอาสวัฏฐานิยธรรมในหมู่สงฆ์
เมื่ออาสวัฏฐานิยธรรมบางอย่างขึ้นในหมู่สงฆ์
ตถาคตจึงจะบัญญัติสิกขาบท
และจักปาติโมกข์ขึ้นแสดงแก่สาวก
เพื่อขจัดธรรมเหล่านั้น
อาสวัฏฐานิยธรรม ในที่นี้คือ
การกระทำผิดอันเป็นต้นกำเนิดของพระภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง
แต่หลังจากออกพรรษานั้นแล้ว
พระพุทธเจ้าก็ทรงบัญญัติสิกขาบทบทแรก
คือ ปาราชิก ข้อห้ามที่ภิกษุเสพเมถุน
ผู้ที่ประพฤติคนแรกนั้นเรียกว่า อาทิกัมมิกะ เป็นต้นบัญญัติ
ไม่ต้องรับตามบัญญัติแห่งสิกขาบทนั้น
หมายเอาที่สิกขาบทปาราชิกถึงอนิยต
ในการจำบัญญัติสิกขาบทแต่ละข้อนั้น จะมีลำดับดังนี้
๑. เกิดเรื่องมัวหมองขึ้นภายในคณะสงฆ์
๒. พระพุทธเจ้าตรัสประชุมสงฆ์ แล้วตรัสถามพระภิกษุผู้ก่อเหตุ
๓. พระภิกษุรูปหรือคณะนั้นๆ รับในการกระทำความผิด
๔. พระพุทธเจ้าทรงตรัสโทษของการประพฤติผิดเช่นนั้น แลอานิสงส์ของการสำรวมระวัง
๕. ทรงบัญญัติสิกขาบทเพื่อห้ามกระทำต่อไป
๖. ผู้ฝ่าฝืนหรือละเมิดสิกขาบทนั้นเรียกว่า “ปรับอาบัติ”
(มีต่อ : วัตถุประสงค์การบัญญัติพระวินัย)
ประโยชน์หรืออานิสงส์แห่งพระวินัยนั้น มีดังนี้
