สถานที่สำคัญภายในวัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร ๑. องค์พระธาตุพนม พระธาตุพนม เป็นปูชนียสถานสำคัญยิ่งของวัด
และของประชาชนทั้งสองฝั่งแม่น้ำโขง
องค์พระธาตุมีการบูรณะใหม่มาแล้วอย่างน้อย ๓ ครั้ง
จนถึงได้ล้มลงเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๘
มีการสมโภชใหญ่ประจำปีมาแต่โบราณ
คือ แต่เดือน ๓ ขึ้น ๑๐ ค่ำ ถึง แรม ๑ ค่ำ เป็นเวลา ๗ วัน ๗ คืน๒. พระอุโบสถและวิหารหลวง  พระประธานในพระวิหาร พระนามว่า “พระพุทธมารวิชัยศาสดา”
เข้าใจว่าสร้างแต่สมัยพระเจ้าโพธิสาลราช นครหลวงพระบาง
เสด็จมาสร้างพระวิหารหลวง เมื่อปี พ.ศ. ๒๐๗๓-๒๑๐๒
เมื่อสร้างวิหารใหญ่เข้าใจว่าได้หล่อพระประธานไว้ประจำเลย
เพราะสืบแต่ผู้เฒ่าผู้แก่ก็บอกว่า เห็นประจำอยู่ในพระวิหารหอพระแก้วตั้งแต่ก่อนเกิด
ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๖ เจ้าอาวาสได้ให้ช่างสร้างนาค ๗ เศียรแบบขอมประดับ
ดูสวยงามมาก แต่เวลานี้พระธาตุล้มทับพังแล้ว
คงเหลือแต่พระประธานไม่เป็นอันตราย
เวลานี้ทางศิลปากรได้ลงรักปิดทองและกั้นฉัตร ๕ ชั้นไว้กลางแจ้งบนฐานพระวิหาร
หลังคาและผนังพระวิหาร กรมศิลปากรรื้อจะสร้างใหม่
พระประธานในพระอุโบสถ เป็นพระปางมารวิชัยเหมือนกัน
แต่มีขนาดย่อมกว่าพระประทานในพระวิหาร
มีพระนามว่า “พระองค์แสนศาสดา”
เป็นพระประจำอุโบสถมานานแล้ว ที่ฐานมีจารึกเลขศักราชไว้ดังนี้
“ศักราชได้ ๘๖๔ ตัว” ตรงกับปี พ.ศ. ๒๐๓๕
ที่ฐานมีห่วงสำหรับหาม เข้าใจว่าแต่โบราณคงเอาออกแห่เวลาตรุษสงกรานต์
พระพักตร์นูน จมูกโด่งงาม พระองค์เกลี้ยงเกลา
ไม่ทราบประวัติว่าหล่อที่่ไหน ใครสร้าง
ดูพระพุทธลักษณะและฝีมือช่างเป็นนักปราชญ์ชั้นสูงสร้าง
ส่วนโรงอุโบสถนั้นสร้างมานานแล้ว ต่อมาปี พ.ศ. ๒๓๔๙-๒๓๕๖
คราวเจ้าผู้ครองเวียงจันทน์ลงมาบูรณะวัดพระธาตุพนม
ปรากฏตามจารึกว่า พระจันทสุริยวงศา เมืองมุกดาหาร
ได้ปฏิสังขรณ์สร้างอุโบสถไว้เป็นพุทธบูชาเป็นส่วนของท่านโดยเฉพาะด้วย
ต่อมาปี พ.ศ. ๒๔๖๙ ท่านพระครูศิลาภิรัต เจ้าอาวาส
พร้อมด้วยหลวงพิทักษ์พนมเขต (ท้าวสีกะทูมจันทรสาขา) นายอำเภอธาตุพนม
ลูกหลานเหลนของพระจันทสุริยวงศา ได้รื้อโรงอุโบสถเก่าที่ชำรุดสร้างใหม่
ถึงปี พ.ศ. ๒๕๐๐ พระเทพรัตนโมลี ขอทุนฉลอง ๒,๕๐๐ มาบูรณะโรงอุโบสถใหม่
คือ รื้อหลังคาแปลงเป็น ๓ ชั้น เพิ่มฝาผนังขึ้น
ขยายหน้าโบสถ์ออกอีก ๗ เมตร ทำช่องประตูหน้าต่างใหม่ทุกห้อง
ประตูหน้า ๓ ช่อ เป็นซุ้มกรอบประตูหน้าต่างประดับลวดลายดังที่เห็นอยู่ในปัจจุบันนี้(ข้อมูลจาก http://www.fisheries.go.th/)    พระพุทธรูปมีนาคปรกหน้าองค์พระธาตุ  พระธาตุพนมจำลองเพื่อให้ประชาชนได้ปิดทอง
และคล้องมาลัยบูชาพระธาตุ ตั้งอยู่ทั้งสี่ทิศรอบองค์พระธาตุ ๓. สถูปอิฐพระธาตุพนมองค์เดิมตั้งอยู่กลางสระน้ำในบริเวณวัดพระธาตุพนม    บางส่วนของพระธาตุองค์เดิม มีการสร้างหลังคาครอบไว้ให้เห็น  การบูชาองค์พระธาตุองค์เดิมตามประเพณีในเดือน ๓ ของทุกปี
(บันทึกภาพเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๕๗)
|
