ไหว้พระประธาน ๗๗ จังหวัด
หลวงพ่อโต
พระประธานในพระวิหารหลวง วัดเสาธงทอง
พระอารามหลวง ต.ท่าหิน อ.เมือง จ.ลพบุรี
วัดเสาธงทอง พระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ เป็นวัดเก่าแก่แห่งหนึ่งของจังหวัดลพบุรี ตั้งอยู่ติดถนนฝรั่งเศส (Rule de France) ตำบลท่าหิน อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี ตรงข้ามตลาดสดเทศบาลเมืองลพบุรี ด้านหลังใกล้กับท่าขุนนางริมแม่น้ำลพบุรี ทิศเหนือใกล้กับบ้านหลวงรับราชทูต ทิศใต้ใกล้กับพระนารายณ์ราชนิเวศน์ เดิมแยกเป็น 2 วัด คือ วัดรวก และวัดเสาธงทอง พระยาโบราณราชธานินทร์ (พร เตชะคุปต์) สมุหเทศาภิบาลมณฑลอยุธยา ได้รายงานกราบทูลเสนอความเห็นต่อ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เมื่อคราวเสด็จตรวจการคณะสงฆ์ในมณฑลอยุธยาว่า วัดรวกมีโบสถ์ ส่วนวัดเสาธงทองมีวิหารสมควรจะรวมเป็นวัดเดียวกัน ทรงดำริเห็นชอบให้รวมกันและให้เรียกชื่อว่า วัดเสาธงทอง เป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่ครั้งโบราณซึ่ง กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงสันนิษฐานว่า พระวิหารหลวงและพระประธานเป็นฝีมือช่างแบบสมัยกรุงศรีอยุธยา อย่างน้อยคงสร้างมาตั้งแต่สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช วัดเสาธงทองตั้งอยู่บนเนินดินที่สูงกว่าที่อื่นๆ และตั้งอยู่ใจกลางเมืองลพบุรี มีเนื้อที่ประมาณ 15 ไร่ 1 งาน โดยรอบวัดมีถนนเข้าวัดทั้งสี่ด้าน
พระวิหารหลวงพระวิหารหลวง วัดเสาธงทอง แต่เดิมคงสร้างขึ้นเพื่อเป็นศาสนสถานของศาสนาอื่น เพราะจากแผนที่ของช่างชาวฝรั่งเศสทำไว้ ระบุว่า พื้นที่บริเวณนั้นเป็นที่พำนักอาศัยของราชทูตชาวเปอร์เซีย และอาจเป็นที่ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาอิสลามของชาวเปอร์เซียก็เป็นได้ พระวิหารหลวงหลังนี้สร้างขึ้นมาตั้งแต่ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช แห่งกรุงศรีอยุธยา เป็นพระวิหารที่มีขนาดใหญ่ศิลปะอยุธยา เป็นที่ประดิษฐาน “หลวงพ่อโต” พระพุทธรูปปางมารวิชัย ฝีมือช่างสมัยอยุธยาตอนต้น มีขนาดหน้าตักกว้าง 3 วา สูง 4 วา 2 ศอก ถือเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธ์คู่บ้านคู่เมืองลพบุรีมาช้านาน บริเวณผนังของพระวิหารหลวงเจาะเป็นช่องซุ้มโค้ง เพื่อประดิษฐานองค์พระพุทธรูปลักษณะต่างๆ
พระเจดีย์พระเจดีย์ ตั้งอยู่ระหว่างพระวิหารหลวงกับศาลาการเปรียญ มีมาตั้งแต่ครั้งโบราณ เป็นพระเจดีย์ก่ออิฐถือปูน ฐาน 8 เหลี่ยม กว้าง 9 วา สูง 17 วา ตรงกลางเหนือฐานขึ้นไปมีซุ้มสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูป ซุ้มละองค์ รวมทั้งหมด 8 ซุ้ม เหนือขึ้นไปเป็นทรงลังกา
พระอุโบสถพระอุโบสถ มีใบเสมา 2 ชั้น เป็นหินทรายสลักลวดลายแบบสมัยกรุงศรีอยุธยา และเคยได้รับการบูรณะเมื่อปี พ.ศ. 2470 เพระถูกไฟไหม้ โดยได้เทคอนกรีตเสริมเหล็กบนทั้งหลัง พระประธานภายในพระอุโบสถเป็นพระพุทธรูปยืนทรงเครื่องปางห้ามสมุทร เนื้อในองค์พระเป็นศิลาทราย มีรูปปั้นหุ้มไว้ เป็นฝีมือช่างสมัยอยุธยา
หอระฆังหอระฆัง ก่ออิฐถือปูน มีฐานกว้าง 2 วา สูง 5 วา (แต่เดิมมี 3 หอลักษณะเหมือนกัน แต่ถูกรื้อไป 2 หอ คือ หอทิศเหนือพระวิหารหลวง และหอกลางวัด สำหรับระฆังได้นำไปแขวนที่หอระฆังใหม่ อยู่หน้าศาลาการเปรียญ 2 ใบ) ปัจจุบันคงเหลือหอระฆังอยู่เพียงหอเดียว เข้าใจว่าสร้างขึ้นรุ่นเดียวกันกับพระวิหารหลวง
ตึกปิจู และตึกโคโรซาน (ตึกคชสาร)ตึกปิจู และตึกโคโรซาน (ตึกคชสาร) เป็นตึกเก่าแก่สร้างขึ้นมาตั้งแต่ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช สันนิษฐานว่าใช้เป็นที่พำนักอาศัยของแขกเมืองและราชทูตต่างประเทศชาวเปอร์เซีย โดยชื่อ ตึกปิจู มาจากภาษาฝรั่งเศส แปลว่า เล็ก สันนิษฐานว่าอาจเป็นตึกที่พำนักอาศัยของชาวฝรั่งเศสที่มารับราชการ สำหรับชื่อ ตึกโคโรซาน (ตึกคชสาร) นั้น เป็นชื่อเมืองสำคัญเมืองหนึ่งของเปอร์เซีย สันนิษฐานว่าอาจเป็นตึกที่ใช้รับรองชาวเปอร์เซียที่มาพำนักอาศัย ปัจจุบัน กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนตึกเก่าแก่ทั้งสองเป็นโบราณสถาน ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 53 ตอนที่ 24 เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ. 2479
สิ่งของพระราชทาน1. ตู้พระไตรปิฎก และพระไตรปิฎกฉบับสยามรัฐ รัชกาลที่ 5 ทรงพระราชทาน
2. ธรรมาสน์ชั้นตรี รัชกาลที่ 6 ทรงพระราชทานในงานพิธีถวายพระเพลิงรัชกาลที่ 5
3. พระบรมรูปหล่อยืนในรัชกาลที่ 5 ทรงเครื่องจอมพลทหารบก
ลำดับเจ้าอาวาสเจ้าอาวาสวัดเสาธงทองทั้งในสมัยกรุงศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทร์ ไม่มีหลักฐานปรากฏแต่อย่างใด สำหรับเจ้าอาวาสตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 จนถึงปัจจุบัน มีดังนี้
1. ท่านเจ้าอยู่
2. พระครูสังฆภารวาหะ (ชื่น)
3. พระครูสังฆภารวาหะ (เล็ก)
4. พระสังฆภารวาหมุนี (เนียม ภุมมสโร) อดีตผู้กำกับการคณะสงฆ์จังหวัดลพบุรี (พ.ศ. 2457-2478)
5. พระธรรมารามมุนี (ขุน ขตฺตปญฺโญ) ป.ธ.6 อดีตเจ้าคณะจังหวัดลพบุรี (พ.ศ. 2478-2506)
6. พระราชวรรณเวที (คล้อย สิริวฑฺโฒ) ป.ธ.6 อดีตเจ้าคณะจังหวัดลพบุรี (พ.ศ. 2506-2513)
7. พระธรรมมหาวีรานุวัตร (สงวน โฆสโก) ป.ธ.7 อดีตที่ปรึกษาเจ้าคณะจังหวัดลพบุรี (พ.ศ. 2513-2554)
8. พระวิมลปัญญาภรณ์ (สมพร คนฺธาโร) ป.ธ.7 รองเจ้าคณะจังหวัดลพบุรี (พ.ศ. 2554-ปัจจุบัน)
“หลวงพ่อโต” พระประธานในพระวิหารหลวง
พระวิหารหลวง วัดเสาธงทอง จ.ลพบุรี
พระอุโบสถ วัดเสาธงทอง จ.ลพบุรี
พระประธานในพระอุโบสถ วัดเสาธงทอง จ.ลพบุรี
