ไหว้พระประธาน ๗๗ จังหวัด
พระเจ้านั่งดิน
พระประธานในวิหาร วัดศรีดอก
ต.หัวฝาย อ.สูงเม่น จ.แพร่
“วัดศรีดอก” ตั้งอยู่ในท้องที่หมู่ที่ ๓ ต.หัวฝาย อ.สูงเม่น จ.แพร่
ถือว่าเป็นวัดที่เก่าแก่อีกวัดหนึ่งของจังหวัดแพร่
ปัจจุบันนี้มี พระอธิการสมบูรณ์ ประภากโร เป็นเจ้าอาวาส
เจ้าอาวาสวัดศรีดอกได้เล่าถึงความเป็นมาของวัดศรีดอกและพระเจ้านั่งดิน ดังนี้
วัดศรีดอก ไม่ได้มีการบันทึกประวัติไว้แต่มีการเล่าสืบกันต่อมา
จนถึงวันนี้ก็ไม่สามารถหาหลักฐานพบได้ แต่มีตำนานเล่ากันมาว่า
ณ กาลครั้งหนึ่ง พระพุทธเจ้าได้เสด็จมาทางทิศใต้
พระพุทธองค์ได้ทรงเสด็จประทับใต้ต้นโพธิ์
ในขณะนั้นก็ได้มีพวกลัวะพวกแจ๊ะได้มาหาปลาตามหนองแห่งนี้
จึงได้มาพบพระพุทธเจ้า เข้าใจว่าและสงสัยว่าเป็นยักษ์
เพราะไม่เคยเห็นพระพุทธเจ้ามาก่อน
ก็พากันแตกตื่นวิ่งหนีกันไปคนละทิศละทาง
พระพุทธเจ้าก็ตรัสเรียกให้กลับคืนมาว่า เราไม่ใช่ยักษ์เราเป็นพระตถาคต
พวกลัวะพวกแจ๊ะบางพวกก็เชื่อ บางพวกก็ไม่เชื่อ
พวกที่เชื่อก็กลับมา พวกที่ไม่เชื่อก็ไม่กลับ บ้างก็กล้าๆ กลัวๆ
พวกที่ยังไม่เชื่อ พระพุทธเจ้าจึงได้แสดงอิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์ให้ดู
โดยทำให้ต้นโพธิ์ (ต้นศรี) บานดอกมีกลิ่นหอมตลบไปทั่ว มีสีที่สวยงามมาก
พวกลัวะพวกแจ๊ะได้เห็นแล้วก็พากันไปบอกพวกที่ยังอยู่บ้านให้ทราบ
ก็พากันมาดูพระพุทธเจ้าและดอกโพธิ์ (ดอกศรี) บาน
พากันหมดทั้งบ้าน เลยละทิ้งฆ้อง (ละฆ้อง) ไว้ที่บ้าน
สถานแห่งนี้จึงได้ชื่อว่า ร่องละฆ้อง จนตราบเท่าทุกวันนี้
พวกลัวะพวกแจ๊ะได้รู้ว่าเป็นพระพุทธเจ้าคนวิเศษ ก็เกิดศรัทธาเลื่อมใส
พระพุทธองค์ก็ตรัสว่า สถานแห่งนี้ต่อไปในภาคหน้าจะมีผู้มาสร้างรูปพระตถาคตไว้
ณ ที่นี่ ซึ่งเป็นป่าดงดิบหนาทึบ มีสัตว์ร้ายต่างๆ มากมาย
เวลาต่อมาก็มีพวกม่านพวกเงี้ยวได้มาสร้าง พระพุทธรูปขึ้นมาองค์หนึ่ง
ไว้ในป่าแห่งนี้ และได้สร้าง วิหาร ขึ้นหลังหนึ่งเล็กๆ
ซึ่งทำด้วยไม้ซาง (ไม่ไผ่) ทำเป็นฝาและเพดาน หลังคามุงด้วยหญ้าคา
พอได้อาศัยทำพิธีกรรมทางศาสนาในสมัยนั้นทิ้งไว้ในป่า
บางครั้งก็มีเสือได้มาอาศัยอยู่หลับนอนในวิหารหลังนี้เป็นประจำ
ลำดับต่อมาก็มีผู้คนมาสร้างบ้านเรือนอยู่เป็นปึกแผ่นแน่นหนา
จึงได้มี ประเพณีจุดบ้องไฟเพื่อบูชาพระพุทธเจ้า
ขอน้ำฟ้าน้ำฝนในเดือน ๙ เหนือ แรม ๑๔ ค่ำ (เดือน ๙ ดับ)
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปุ่น ปุณฺณสิริ)
ในครั้งหนึ่ง สมเด็จพระวันรัตน (ปุ่น ปุณฺณสิริ)
(ซึ่งต่อมาได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาขึ้นเป็น
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑๗ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์)
ได้มีโอกาสเดินทางมาเยี่ยมเยือนวัดศรีดอก จ.แพร่
เมื่อวันที่ ๑๔ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๑๔
สมเด็จพระวันรัตน (ปุ่น ปุณฺณสิริ) เห็นว่า
พระพุทธรูปองค์นี้แปลกกว่าพระพุทธรูปองค์ใดในประเทศไทย
เพราะว่าประดิษฐานต่ำ นั่งกับพื้นดิน
สมเด็จพระวันรัตน จึงให้นามพระพุทธรูปองค์นี้ว่า
“พระพุทธรูปนั่งดิน” ตั้งแต่บัดนั้นจนกระทั่งถึงปัจจุบัน
ทั้งนี้ สมเด็จพระวันรัตน ได้กำชับกับคณะศรัทธาวัดศรีดอก
ห้ามโยกย้ายและยกฐานสูงกว่าเดิมเป็นอันขาด
จนถึงปัจจุบันนี้ยังอยู่ในลักษณะเดิมไม่มีการเปลี่ยนแปลง
“พระเจ้านั่งดิน” วัดศรีดอก เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปิดทองสัมฤทธิ์
มีขนาดหน้าตักกว้าง ๖๐ นิ้ว สูง ๒ เมตร ปางสมาธิ
ถือว่าเป็นพระพุทธรูปที่สวยงามมากอีกองค์หนึ่งในจังหวัดแพร่
ภายในบริเวณวัดศรีดอกนอกจากจะมีของดีๆ และวิเศษมายมาย
อาทิเช่น มี พระธาตุวิหาร หลังปัจจุบัน เป็นต้นแล้ว
ยังมีบ่อน้ำซึ่งภายในมีฆ้องทองคำลูกหนึ่งเสียงไพเราะมาก
และมีลูกแก้ววิเศษอีกลูกหนึ่ง วันดีคืนดี ยามดีจะออกมาปรากฏให้เห็น
มีแสงสีคล้ายกับหลอดนีออนสวยงามมาก
นอกจากนี้บริเวณรอบๆ วัดศรีดอกทั้ง ๔ ด้านมีต้นตาล โดย ครูบามหาเถร
หรือครูบากัญจนอรัญวาสีมหาเถร วัดสูงเม่น อ.สูงเม่น จ.แพร่ ได้นำมาปลูกไว้
และมีต้นลั่นทม (จำปาลาว) ที่มีอายุนับ ๑๐๐ กว่าปี
ซึ่งพ่อเจ้าคำลือ พ่อของแม่เจ้าคำป้อ ได้นำใส่หลังช้างมาจากตัวเมืองแพร่มาปลูก
ต้นไม้เหล่านี้ไม่มีใครที่จะกล้าตัด เนื่องจากผู้ปลูกได้สาปแช่งเอาไว้
จึงพบว่าภายในวัดศรีดอก มีต้นไม้ใหญ่ต้นโพธิ์ (ต้นศรี) และต้นไม้ใหญ่
ดำรงคงอยู่คู่กับวัด คอยให้ร่มเงาแก่ผู้มาเยี่ยมเยือนวัดไปตราบนานเท่านาน
หนังสือไหว้พระประธาน ๗๗ จังหวัด
กองบรรณาธิการข่าวสด สำนักพิมพ์มติชน