ปั ญ ญ า จ ะ ขั้ น ไ ห น
จ ะ ส ม บู ร ณ์ ก็ อ ยู่ ที่ เ ห ตุ
อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์
มูลนิธิศึกษาและเผยแผ่พระพุทธศาสนา
ปัญญานั้น ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนก็รู้สภาพธรรมในขณะนั้น
ฉะนั้นการเจริญสติปัฏฐาน
ปัญญาจะขั้นไหนจะสมบูรณ์ก็อยู่ที่เหตุ
ไม่ใช่อยู่ที่ความปรารถนา
ไม่ใช่อยุ่ที่ความต้องการ
ไม่ใช่อยู่ที่กาลเวลาว่า
เจริญสติปัฏฐานมา ๗ วันแล้ว
๗ เดือนแล้ว หรือว่า ๗ ปีแล้ว
เมื่อเหตุมีสมควรแก่ผล
จะอบรมเจริญสติปัฏฐาน ๒๕ ปี ๕๕ ปี หรือเป็นกัป ๆ
ความสมบูรณ์ของปัญญาสักขั้นหนึ่งก็เกิดไม่ได้
และเมื่อปัญญาอบรมเจริญจนสมบูรณ์แล้ว
ย่อมมีปัจจัยเกิดขึ้นเมื่อไร ที่ไหน
ก็ไม่มีใครเป็นอัตตาบังคับได้ว่า
จะต้องเกิดสมบูรณ์ในป่า
หรือว่าเกิดในบ้าน
เกิดในขณะกล่าวธรรมเทศนา
สภาพธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา
แล้วแต่เหตุแล้วแต่ปัจจัย
การบรรลุธรรมก็ต้องแ้ล้วแต่เหตุแล้วแต่ปัจจัยด้วย
(คัดลอกบางตอนมาจาก : "แนวทางเจริญวิปัสสนา เล่ม ๒ ตอนที่ ๑๑-๒๐
บรรยายโดย อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ หน้า ๔๓,
พิมพ์ครั้งที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๒ โดย มูลนิธิศึกษาและเผยแผ่พระพุทธศาสนา)