ถ้ายิ่งเป็นถิรสัญญาด้วยแล้ว ยิ่งจะถูกปฏิเสธยิ่งกว่าสัญญาขันธ์เสียอีกเพราะอะไร?
ยิ่งจิตจดจำสัญญาอารมณ์เหล่านั้นได้อย่างแม่นยำด้วยแล้ว ยิ่งเป็นการสร้างความคุ้นชินให้เกิดขึ้นต่ออารมณ์ความรู้สึกนึกคิดต่างๆ เหล่านั้น เมื่อจิตจดจำอารมณ์ได้อย่างแม่นยำ(คุ้นชิน)แล้ว ก็สามารถเก็บอาการไว้ ไม่ให้แสดงอาการของจิตออกไปทางกาย วาจาได้ แต่ใจยังรับอารมณ์(มโนวิญญาณ)อยู่ เพราะจิตคุ้นชินกับอารมณ์ความรู้สึกนึกคิดเหล่านั้นนั่นเอง ยังเป็นเพียงปัญญาทางโลกที่เกิดจากถิรสัญญาเท่านั้น ยังปล่อยวางไม่เป็น ย่อมแตกต่างจาก สัญญา ๑๐ ประการ ที่มีมาในอาพาธสูตร อันได้แก่
อนิจจสัญญา ๑ อนัตตสัญญา ๑ อสุภสัญญา ๑ อาทีนวสัญญา ๑
ปหานสัญญา ๑
วิราคสัญญา ๑ นิโรธสัญญา ๑
สัพพโลเกอนภิรตสัญญา ๑ สัพพสังขาเรสุอนิจจสัญญา ๑ อานาปานัสสติ ๑
ที่พระองค์ท่านทรงให้ท่านพระอานนท์นำไปสาธยายให้ ท่านพระคิริมานนท์ซึ่งป่วยหนัก เพื่อแก้ทุกขเวทนา อันเป็นเหตุให้ทุกขเวทนาสงบระงับลงโดยเร็วได้ฟัง
ซึ่งล้วนเป็นสัญญา ในอันเป็นเหตุที่จะปล่อยวางอารมณ์ความรู้สึกนึกคิดต่างๆทั้งหลายออกไปจากจิต ด้วยการพิจารณาเห็นว่า จะวางจิตให้ถ่ายถอนความยึดมั่นถือมั่นออกไป ได้ตามกำลังของสัมมาสมาธิในองค์มรรค ที่ได้ปฏิบัติไว้อย่างไร จิตจึงจะปล่อยวางอารมณ์ความรู้สึกนึกคิดทั้งหลายออกไปได้ โดยอาศัยอานาปานสติหรือพิจารณากายในกาย(สัมมาสมาธิ) เป็นบาทฐานนั่นเอง
เริ่มต้นด้วยสัญญาก็จริง แต่การดำเนินการต่อไป ที่จะปล่อยวางอุปกิเลสทั้งหลายออกไปให้ได้นั้น เกิดจากการสร้างสติให้เกิดขึ้น เพื่อระลึกรู้ในสัญญาเหล่านั้นอย่างต่อเนื่องเนืองๆอยู่ จนกระทั่งจิตเกิดนิพพิทาญาณ ย่อมเห็นความเกิดดับของสรรพสังขารทั้งหลาย ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เกิดความเบื่อหน่ายในอุปาทานขันธ์ทั้งหลายเหล่านั้น เมื่อเบื่อหน่าย จิตก็คลายกำหนัด เมื่อจิตคลายกำหนัด จิตก็หลุดพ้นโดยลำดับ แม้จากกามาสวะ แม้จากภวาสวะ แม้จากอวิชชาสวะ ไม่ใช่การจำได้หมายรู้อย่างแม่นยำ(ถิรสัญญา) แต่ประการใดเลย เป็นการระลึกรู้(สัมมาสติ) ถึงสัญญา ๑๐ ประการเหล่านั้นได้อย่างชำนาญจนเป็นวสี กระทั่งจิตเกิดญาณปัญญา รู้เห็นตามความเป็นจริงในข้อธรรมทั้งหลาย(อุปาทาน) เหล่านั้นนั่นเอง
ส่วนที่มีการสอนว่า ถิรสัญญานั้นให้จำได้อย่างแม่นยำลงที่กายและใจนั้น ปุถุชนคนทั่วไปที่มีทั้งคนดีและคนชั่วทุกคน เมื่อเผลอไปและมีการระลึก(จำ)ได้นั้น ล้วนระลึกได้ลงที่กายและใจหรือรูปนามของตนเองด้วยกันทั้งสิ้น ไม่อาจที่จะระลึกได้ในที่อื่นไปนอกจากกายและใจของตนเองได้เลย
อย่างเช่นพวกที่ชอบสร้างอกุศลธรรม-กรรมชั่วทั้งหลาย ที่ทำจนเป็นนิสัยสันดาน ล้วนมีถิรสัญญาในเรื่องอกุศลกรรมทั้งหลายเหล่านั้นเช่นกัน จนคุ้นชินไม่สะดุ้งสะเทือนต่อบาปอกุศลทั้งหลายเหล่านั้นเลย ขณะเมื่อทำการอกุศลกรรมอยู่นั้น แม้ระลึกได้ว่ายังมีพลเมืองดีและตำรวจคอยสอดส่องอยู่ ก็ระลึกได้ลงที่กายและที่ใจของตนเองทั้งสิ้น ไม่เห็นว่าถิรสัญญาที่ว่านี้ จะช่วยให้เกิดปัญญาในการละวางอกุศลกรรมที่กำลังทำอยู่นั้นได้เลย
ส่วนถ้าเป็นถิรสัญญาในฝ่ายกุศลนั้น ล้วนเป็นเรื่องดี ช่วยให้เป็นคนดีศรีสังคมได้ ซึ่งไม่แตกต่างไปจากทุกๆ ศาสนา ที่ล้วนสอนให้ทำถิรสัญญาให้เกิดขึ้นเช่นนี้เหมือนกัน แต่ก็ไม่ใช่หนทางที่จะทำให้พ้นทุกข์ หรือจิตหลุดพ้นจากกิเลสและอุปกิเลสทั้งหลายได้เลย
เราชาวพุทธจำเป็น ต้องลงมือปฏิบัติสมาธิกรรมฐานภาวนา เพื่อให้จิตมีกำลังสติคอยระลึกรู้อยู่ที่สัญญา ๑๐ ประการข้างต้น ด้วยความชำนาญจนเป็นวสี จึงจะทำจิตให้หลุดพ้นจากทุกข์ได้ครับ.....
ธรรมภูต
