เชื้อชีวิตในเม็ดขนุนในน้ำขุ่นมีน้ำใส
ท่านเขมานันทะ (อาจารย์โกวิท เอนกชัย)
ต่างว่ามีบุคคลหนึ่ง
อยากจะปลูกต้นไม้ชนิดนั้นไว้กินผลและให้ร่มเงา
แต่เขาไม่รู้จักเมล็ดพันธุ์ของต้นไม้ชนิดนั้น
เลยเอาก้อนกรวดก้อนหนึ่ง
หรือมีคนหลอกว่าก้อนกรวดนี่คือเมล็ดพันธุ์ของต้นไทร
เขาก็เอาไปปลูก
คนนั้นก็เพียรรดน้ำพรวนดินเติมปุ๋ยเท่าไร
ก็ยังไม่เป็นต้นอ่อน
เป็นสิ่งที่แน่นอนว่าเมล็ดนี้ไม่อาจกลายเป็นต้นไทร
หรือไม้ผลซึ่งให้ร่มเงาได้
เพราะมันเป็นเพียงเมล็ดกรวด
ไม่มีเชื้อชีวิตของต้นไทรอยู่ในนั้น
ความเพียรทั้งหมดนั้นเป็นหมันเปล่า
ยังมีผู้หนึ่งซึ่งมีความรู้ว่า
เมล็ดกรวดแตกต่างจากเมล็ดขนุนหรือเมล็ดไทรอย่างไร
เขาเอาเม็ดขนุนหรือเมล็ดไทรนั้นลงดิน
แล้วหมั่นรดน้ำสม่ำเสมอ
ในที่สุดเมื่อถึงเวลาอันควรต้นไม้อ่อนก็ปรากฏให้เห็น
เพราะว่าเมล็ดพันธุ์อันนั้นมีเชื้อชีวิตอยู่
และไม่ช้าไม่นาน
คนสวนผู้ฉลาดนั้นก็จะต้องหมดกิจที่จะต้องรดน้ำ
ต้นไม้ย่อมหยั่งรากลึกลงไปในดิน
แล้วก็เป็นอยู่พึ่งฤดูกาล
ไม่จำเป็นต้องพึ่งการช่วยเหลือของชาวสวนอีกต่อไป
ชาวสวนคนนั้นก็นั่งพักผ่อนสบาย
อยู่ภายใต้ร่มไม้ของต้นไม้ที่ตนเพาะเลี้ยงมาด้วยมือ
อุปมานี้ต้องการที่จะชี้แจงให้เห็นว่า
บุคคลที่ปฏิบัติโดยที่ไม่มีเชื้อรู้
ในการเดินจงกรม ในการนั่ง ในการเดินเคลื่อนไหว
เขาคือบุคคลแรกที่เอาเมล็ดกรวดไปเพาะ
เพียรอยู่เป็นปีปีไม่มีปัญญาเกิดขึ้น
ความไม่รู้ตัวเป็นบาป
ส่วนความรู้ตัวนั้นเป็นบุญ
บาปหรือบุญเช่นนี้ไม่ต้องถามใคร
ย่อมรู้ย่อมบอกอยู่ในตัวของตัว
อะไรคือบุญ อะไรคือบาป
เราก็ต้องดูมาที่ตัวเอง
ขณะใดที่เราลืมตัว ขณะนั้นเป็นบาป
บาปตรงลืมตัว ตรงที่ไม่รู้สึกตัว
แล้วก็ถามว่าขณะไหนเป็นบุญ
ขณะที่เรารู้สึกตัวและเคลื่อนไหวอยู่ตามธรรมชาติ
ดังนี้เรียกว่าเรากำลังทำบุญหรือกำลังเป็นบุญ
(คัดลอกบางตอนมาจาก “เชื้อชีวิตในเม็ดขนุนในน้ำขุ่นมีน้ำใส” ใน ดั่งสายน้ำไหล
โดย ท่านเขมานันทะ (อาจารย์โกวิท เอนกชัย); สำนักพิมพ์ Public Business Print จัดพิมพ์,
พิมพ์ครั้งแรก มีนาคม ๒๕๓๒, หน้า ๑๕๓-๑๕๔)
รวมคำสอน “ท่านเขมานันทะ (อาจารย์โกวิท เอนกชัย)”http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=72&t=44291