การสิ้นอาสวะกิเลส ถึงสันติลักษณะนั้น มีผู้เจริญกระทำให้บรรลุได้ 2 จำพวกคือ
1. สมถยานิกะ ผู้ถือเอาความสงบเป้นเครื่องจำพวกหนึ่ง ถ้าเป็น พระอรหันต์ เรียกว่า ณานภีบุคคล พ้นด้วยเจโตวิมุติ
2. วิปัสสนายานิกะ ผู้ถือความเห็นแจ้งเป็นเครื่องนำจำพวกหนึ่ง ถ้าเป็น พระอรหันต์ เรยกว่า สุกขวิปัสสก พ้นด้วยปัญญาวิมุติ สมถยานิกะ นั้น ต้องทำจิตให้สงบด้วยอำนาจแห่งณานเสียก่อน แล้วยกณานขึ้นสู่วิปัสสนาภายหลัง โดยนำเอากรรมฐาน 40 มาเป็นอารมณ์กรรมฐานอันใดอันหนึ่ง พระพุทธองค์ทรงมุ่งหมายให้ เหมาะแก่จริตเพราะเมื่อเหมาะแก่จริตแล้ว ก็สำเร็จได้ง่ายและเ
ร็ว
[/size]จริต คือความประพฤติของสัตว์โลกมี 6 ประการด้วยกัน อาสัยหลักสังเกต 5 อย่างคือ
1 สังเกตกิริยา คือ กิริยามรรยาท
2 สังเกตกิจ คือ ธุระ การงานที่ทำ
3 สังเกตโภชนะ คือ รสอาหารที่ชอบ
4 สังเกตทัสสนะ คือ ความคิดเห็น
5 สังเกตธรรมปวัตติ คือ ความประพฤติเป็นไปในธรรม
ด้วยการประชุมพร้อมแห่งหลักสังเกตนี้ จึงสามารถจะอ่านจริตของบุคคล ได้ดังต่อไปนี้
1 ราคจริต มีอิริยาบถ เรียบร้อย มีกิจสำรวมในการปรุงแต่ง ทำอะไรไม่แน่นอน หยิบโน่น หยิบนี่
มีโภชนะ ชอบอาหารรสหอมหวานชวนรับประทาน มีทัสสนะ ชอบดูสิ่งที่ละมุมละไม มีธัมมปวัติ
ละเอียดละออ กระเหม็ดกระแหม่ มีมารยาสาไถย มีโลภมาก
2 โทสจริต มีอิริยาบถ รวดเร็ว กระด้างไปพรวดพราด มีกิจ มุ่ง แต่ในสิ่งปรารถนาไม่ต้องการสำรวม มีโภชนะ ชอบอาหารเปรี้ยวๆ มีทัสสนะ ชอบดูการผจญภัยชกต่อย มีธัมมปวัตติ ใช้เท่าไรเท่ากัน หมดเท่าไรไม่ว่า โกรธง่าย ผูกอาฆาต ผู้ใหญ่สอนยาก
3 โมหจริต มีอิริยาบถ เชื่องช้า เซื่องซึม มีกิจ ทำให้แล้ว ก็ไม่รู้ ว่าทำไปอย่างไร หรือไปวางไว้ที่ไหน กระต้วมกระเตรี้ยม นัด 3 โมงไป 5 โมง มีโภชนะ อาหารอย่างไหนไม่ว่า ชอบรับประทานทั้งหมด มีทัสสนะ ใครเห็นดี ดีด้วย ใครเห็นไม่ดี ไม่ดีด้วย มีธัมมปวัตติ คือ ถีนมิทธะ ง่วงเหงาหาวนอน ไม่เป็นเรื่องเป็นราวอะไร
4 ศรัทธาจริต มีอิริยาบถ สุขุม นิ่มนวล มีกิจ ขวานขวายในการบุญการกุศล มีโภชนะ ชอบอาหาร
มีรสหวานมันและหอม มีทัสสนะ ชอบใน อารมณ์ที่ดีงาม มีธัมมปวัตติ ร่าเริง เบิกบาน บรรเทิงอยู่ในการบุญ มุ่งอยู่ในศรัทธา เชื่อเลื่อมใส มีเจตนาดี
5 วิตกจริต มีอิริยาบถ ไม่เรียบร้อย มีกิจการงานไม่เป็นหลักเป็นฐานมั่นคง มีโภชนะ รสอาหารไม่แน่นอน มีทัสสนะ เห็นตามหมู่มาก มีธัมมปวัตติ ความคิดฟุ้งซ่าน
6 พุทธิจริต มีอิริยาบถ ว่องไว มีกิจการงานเข้าใจง่าย มีโภชนะ ชอบรสเปรี้ยว เค็ม เผ็ด ขม และอาหารที่ไม่มีโทษ มีทัสสนะ ชอบดูด้วยใช้ปัญญาพิจารณา มีธัมมปวัตติ ชอบแสวงหาความรู้ ใช้ขันติความอดทน ด้วยปัญญาหาเหตุผลเข้าประกอบในการกุศล
เมื่อบุคคลใดมีจริตอย่างไรตามหลักสังเกตนี้แล้ว ก็ทรงประทาน กรรมฐาน 40 ชนิดใดชนิดหนึ่งให้เหมาะแก่จริต เพื่อทำความเพียรให้เกิดสมาธิ มีความสงบจิตแล้วยกขึ้นสู่วิปัสสนาต่อไป ดังจะแสดงตัวอย่างต่อไปนี้
ขอท่านทั้งหลายพึงเจริญในธรรมเถิด 
เทพบุตร
| ไฟล์แนป: |
|
คำอธิบาย: นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ %BE%C3%D0%C8%C3%D5%CD%D2%C3%D4%C2%E0%C1%B5%E4%B5%C3%C2.jpg [ 56.98 KiB | เปิดดู 4134 ครั้ง ] |
