ความเห็นตามสัญญากับความเห็นด้วยปัญญา
ต่างกันอยู่มากราวฟ้ากับดิน
ความเห็นด้วยสัญญาพาให้ผู้เห็นมีอารมณ์มาก
มักเสกสรรตัวว่ามีความรู้มาก ทั้งที่กำลังหลงมาก
จึงมีทิฏฐิมานะมาก ไม่ยอมลงให้ใครง่ายๆ...
ส่วนความเห็นด้วยปัญญาเป็นความเห็นซึ่งพร้อมที่จะถอดถอน
ความสำคัญมั่นหมายต่างๆ อันเป็นตัวกิเลสทิฏฐิมานะน้อยใหญ่
ออกไปโดยลำดับที่ปัญญาหยั่งถึง
ถ้าปัญญาหยั่งลงโดยทั่วถึงจริงๆ กิเลสทั้งมวลก็พังทลายไปหมด
ผู้ปฏิบัติทางจิตภาวนา
จึงควรระวังเจ้าสัญญาจะแอบเข้ามาทำหน้าที่แทนปัญญา
โดยรู้เอาหมายเองเฉยๆ
แต่กิเลสแม้ตัวเดียวก็ไม่ถอดออกจากใจบ้างเลย
และอาจกลายเป็นทำนองว่า “ความรู้ท่วมหัวแต่เอาตัวไม่รอด” ก็ได้
เวลาสติปัญญาละเอียด ธรรมละเอียด
ส่วนกิเลสที่จะทำให้หลงก็ละเอียดไปตามๆ กัน
จึงเป็นความลำบากอยู่ไม่น้อยในธรรมแต่ละขึ้นกว่าจะผ่านไปได้
การทำสมาธิภาวนาจึงเป็นวิธีปฏิบัติต่อใจได้ดีและถูกทาง
ยิ่งเวลาหัวเลี้ยวหัวต่อด้วยแล้ว
สติปัญญายิ่งมีความสำคัญมากในการตามรู้และรักษาจิต
ตลอดจนการต้านทานทุกขเวทนา
ไม่ให้มาทับจิตในเวลาจวนตัว
ซึ่งเป็นเวลาเอาแพ้เอาชนะกันจริงๆ
ถ้าพลาดท่าขณะนั้น
ก็เท่ากับพลาดไปอย่างน้อยภพหนึ่งชาติหนึ่ง
เช่น ไปเกิดเป็นสัตว์ชนิดใด
ก็ต้องเสียเวลานานเท่าชีวิตของสัตว์ในภพภูมินั้นๆ
ขณะที่เสียเวลายังต้องเสวยกรรมในกำเนิดนั้นไปด้วย
ถ้าจิตดีมีสติพอประคองตัวได้ อย่างน้อยก็มาเกิดเป็นมนุษย์
มากกว่านั้น ก็ไปเกิดในเทวสถาน
ชมวิมานและเสวยทิพย์สมบัติอยู่นานปี
ถึงจะกลับมาเกิดเป็นมนุษย์อีก
เวลามาเกิดเป็นมนุษย์ก็ไม่ลืมศีลธรรม
ที่ตนเคยบำเพ็ญรักษามาแต่บุพเพชาติ
ทำให้เพิ่มอำนาจวาสนาบุญญาภิสมภารขึ้นโดยลำดับ
จนจิตมีกำลังแก่กล้าสามารถรักษาตัวได้
การตายก็เป็นเพียงการเปลี่ยนร่างจากต่ำขึ้นไปสูง
จากสั้นไปหายาว จากหยาบไปหาละเอียด
จากวัฏฏจักรไปเป็นวิวัฏฏจักร
: หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน วัดป่าบ้านตาด อุดรธานี
