เรื่อง ผื่นลมพิษ
ผื่นลมพิษเกิดจากปฏิกิริยาที่สารฮีสตามีนออกมามีฤทธิ์ต่อผิวหนังทั่วร่างกาย ทำให้หลอดเลือดขยายตัว และมีของเหลวรั่วซึมออกมานอกหลอดเลือด ส่วนใหญ่มักหาสาเหตุไม่พบ แนะนำให้ใช้ยาต้านฮีสตามีน รักษาลมพิษเฉียบพลันพบบ่อยแค่ไหน
ผื่นลมพิษ (urticaria) เป็นโรคที่พบได้บ่อย โดยร้อยละ 10 – 15 ของประชากร จะเคยเป็นผื่นลมพิษอย่างน้อย 1 ครั้งในชีวิต ผื่นลมพิษเกิดจากปฏิกิริยาที่สารฮีสตามีนออกมามีฤทธิ์ต่อผิวหนังทั่วร่างกาย ทำให้หลอดเลือดขยายตัว และมีของเหลวรั่วซึมออกมานอกหลอดเลือด ทำให้เกิดการบวมน้ำของชั้นผิวหนังและใต้ผิวหนัง มองเห็นเป็นลักษณะผื่น เป็นวงๆ ขอบกลมบ้างหยักบ้าง ใหญ่บ้างเล็กบ้าง เป็นปื้นนูนแดง และมีอาการคันมาก อาการดังกล่าวมักเกิดขึ้นค่อนข้างเร็วและมีอาการบวมของหนังตา ปาก แก้ม ใบหู หนังศีรษะ หรือผิวหนังบวมเป็นตุ่มนูน ๆ ร่วมด้วย ซึ่งผื่นลมพิษแต่ละจุดมักหายได้เองภายใน 2–3 ชั่วโมง หรือมักอยู่ไม่เกิน 24 ชั่วโมง แล้วย้ายที่เกิดผื่นใหม่
สาเหตุเกิดจากอะไร
ผื่นลมพิษที่เป็นอยู่ไม่กี่วันแล้วก็หาย หรือมีอาการเป็น ๆ หาย ๆ ไม่เกิน 6 สัปดาห์ เรียกว่า ‘ลมพิษเฉียบพลัน’ ส่วนใหญ่มักหาสาเหตุไม่พบ โดยบางรายเกิดจากการแพ้ยา อาหาร หรือแมลง บางรายเกิดจากโรคติดเชื้อ แต่ถ้าเป็นผื่นลมพิษติดต่อกันแทบทุกวันเป็นระยะเวลานานกว่า 6 สัปดาห์ขึ้นไป จะเรียกว่า ‘ลมพิษเรื้อรัง’ ซึ่งประเภทนี้จำเป็นต้องหาสาเหตุว่าเกิดจากอะไร จากโรคร้ายที่ซ่อนอยู่ภายใน
หรือไม่ เช่น โรคแพ้ภูมิตัวเอง (autoimmune disease) หรือ โรคมะเร็ง เป็นต้น
สาเหตุของผื่นลมพิษที่พบบ่อย ได้แก่
1. การติดเชื้อ เป็นสาเหตุซึ่งพบบ่อยที่สุดของกลุ่มลมพิษเฉียบพลัน เช่น การติดเชื้อไวรัส ผิวหนังอักเสบจากแบคทีเรีย ส่วนโรคไซนัสอักเสบ ฟันผุ พยาธิในลำไส้ อาจเป็นสาเหตุของลมพิษชนิด
เรื้อรัง
2. อาหาร พบว่าเป็นสาเหตุของลมพิษเฉียบพลันได้บ่อย ๆ โดยเฉพาะในเด็กเล็ก ซึ่งอาหารที่พบการแพ้บ่อย ได้แก่ นม ไข่ ถั่วเหลือง แป้งข้าวสาลี อาหารทะเล โดยอาการผื่นมักเกิดภายใน 1 – 2 ชั่วโมง หลังรับประทานอาหารที่แพ้
3. ยา การแพ้ยาบางชนิดทำให้เกิดผื่นลมพิษได้ เช่น ยาปฏิชีวนะ โดยเฉพาะกลุ่มเพนนิซิลิน ยาแก้ปวดลดไข้ แอสไพริน วัคซีน เป็นต้น
4. แมลงสัตว์กัดต่อย เช่น ยุง มด ผึ้ง ตัวต่อ ปฏิกิริยาโดยทั่วไปหลังถูกกัด
ต่อย คือ เกิดเป็นตุ่ม มีอาการเจ็บและคัน มีอาการอยู่ 3 – 4 วัน ก็หาย แต่สำหรับคนที่มีอาการแพ้จะมีปฏิกิริยากับพิษของแมลงจนเกิดผื่นลมพิษเฉียบพลันทั่วตัวภายใน 1 – 2 ชั่วโมง บางรายมีอาการแพ้รุนแรง (anaphylaxis) จนอาจถึงแก่ชีวิตได้
5. สิ่งกระตุ้นทางกายภาพ เช่น ความเย็น การออกกำลังกาย แสงแดดหรือการขีดกดทับบน
ผิวหนัง ก็เป็นสาเหตุให้เกิดลมพิษได้ โดยเฉพาะลมพิษเรื้อรัง
6. โรคร้ายต่าง ๆ ได้แก่ โรคแพ้ภูมิตัวเอง มะเร็ง ต่อมไทรอยด์อักเสบ ตับอักเสบเรื้อรัง ก็เป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิดลมพิษได้เช่นกัน
7. ไม่ทราบสาเหตุ ยังมีผู้ป่วยจำนวนหนึ่งที่ไม่สามารถหาสาเหตุได้ว่าเกิดจากอะไร แต่เป็นลมพิษชนิดเรื้อรังและมีอาการอยู่สักระยะหนึ่งจะหายไปเองได้ลมพิษรักษาอย่างไรเนื่องจากลมพิษเกิดจากหลายสาเหตุ จึงมีความจำเป็นต้องหาสาเหตุด้วยการซักประวัติและตรวจร่างกายอย่างละเอียด เพื่อการรักษาที่ถูกต้อง เช่น ถ้าแพ้อาหาร ต้องหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แพ้ ถ้าเป็นจากโรคร้ายต่าง ๆ ก็ต้องทำการรักษาโรคที่เป็นสาเหตุด้วย
การรักษาผื่นลมพิษ แนะนำให้ใช้ยาต้านฮีสตามีน ซึ่งมีผลข้างเคียงทำให้ง่วงซึม และเหมาะกับลมพิษเฉียบพลัน แต่ในกรณีลมพิษเรื้อรัง ต้องใช้ยาต้านฮีสตามีนเป็นระยะเวลานานและควรเลือกใช้ยาที่ไม่ง่วง
สำหรับยาสเตียรอยด์และยากดภูมิคุ้มกัน เป็นยาที่มีผลข้างเคียงมาก ไม่มีความจำเป็นต้องใช้ในทุก
รายและมักใช้ในรายที่ไม่ตอบสนองต่อยาต่าง ๆ สำหรับกรณีที่มีอาการรุนแรง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อใช้ยาให้ถูกต้องเหมาะสมทั้งขนาดและ
ระยะเวลาในการใช้ยา
ที่มา : ไทยรัฐออนไลน์
โดย รศ.นพ.สุวัฒน์ เบญจพลพิทักษ์ คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี
ภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต
| ไฟล์แนป: |
|
images.jpg [ 4.08 KiB | เปิดดู 2050 ครั้ง ] |
