เรียนถามว่า ปัญญาของสามัญชนทั่วไปกับวิปัสสนาปัญญา มีลักษณะต่างกันอย่างไรครับ
สาธุครับ

ปัญญาของสามัญชน รู้ออกไปนอกกายใจ ฝักใฝ่เรื่องวัตถุ รูปธรรม

ปัญญาวิปัสสนารู้เข้าไปในกายใจ ฝักใฝ่เรื่องจิตใจหรือนามธรรม

วิ=วิเศษ พิเศษ
ปัสสนา=ดู เห็น
ภาวนา=เจริญ

วิปัสสนาภาวนา=เจริญการเห็นหรือดูสิ่งวิเศษคือธรรมชาติทั้งหลายที่เป็นไปในกายและจิต

ปัญญา แปลได้หลายอย่าง เช่น ความรอบรู้เหตุผล รู้ชัด รู้ทัน รู้ประจักษ์ และรู้ถึงทั้งภายใน
และภายนอก รู้ผิด รู้ถูก ปัญญาแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท ได้แก่
๑. โลกิยปัญญา (ปัญญของโลกิยชน)
๒. โลกุตตรปัญญา (ปัญญาของพระอริยบุคคล)

๑. โลกียปัญญา เป็นปัญญาสามัญชนทั่วไป มากหรือน้อยต่างกัน เช่น ผู้เรียนหนังสือ
ได้เกรด A ก็เรียกว่าเป็นคนที่มีปัญญาดี คนได้เกรด B ก็เรียกว่าปัญญาปานกลาง
ถ้าได้เกรด C ก็เรียกว่าผู้มีปัญญาน้อย

ผู้มีปัญญาสามารถคิดสร้างเครื่องบิน สร้างคอมพิวเตอร์ โทรศัพท์ เครื่องใช้ไฟฟ้า
สร้างอาวุธ สร้างจรวด เหล่านี้ เป็นต้น ซึ่งล้วนแล้วเป็นปัญญาทางโลกๆ

สำหรับผู้มีปัญญาทางธรรม ได้แก่ผู้ที่เจริญสมถกรรมฐาน จนสามารถได้ ฌาน ๘ หรือ ๙
ได้อภิญญาแสดงฤทธิ์อภินิหาร แปลงกายหายตัวได้ เหล่านี้เป็นต้น ซึ่งก็นับว่าเป็นโลกียปัญญา
เป็นปัญญาที่ยังไม่สามารถทำล่วงพ้นจากทุกข์ได้จริง ยังต้องมีการเกิดแก่เจ็บตาย

๒. โลกุตตรปัญญา เป็นปัญญาในมรรคซึ่งเป็นปัญญาที่เกี่ยวกับการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน
จนรู้แจ้งเห็นจริงเป็นปัญญาที่ทำลายกิเลสให้หมดสิ้นไป เป็นปัญญาของพระอริยะเจ้าทั้งหลาย
เป็นปัญญาที่เป็นหนทางนำไปสู่ความพ้นทุกข์ โดยไม่ต้องกลับมาเกิดแก่เจ็บตายอีกต่อไป
เรียกว่าผู้มีปัญญาอันเลิศ นับตั้งแต่พระโสดาบันเป็นต้นไปจนถึงพระอรหันต์

ปัญญาของสามัญชนทั่วไป = ปัญญาทางโลก
= สัญญา (ความจำ) ทางธรรม

วิปัสสนาปัญญา = ปัญญาทางธรรม

วิปัสสนาปัญญา ทำให้ทุกข์ลดลงได้อย่างยั่งยืน แต่ปัญญาแบบอื่นๆลดทุกข์ได้แค่ชั่วคราว หรือไม่ได้เลยครับ

โดยลักษณะไม่ต่างกันเลยครับ
ปัญญา ทำความชัดแจ้ง แก่จิต

องค์ประกอบอื่นของจิต ที่ต่างกัน ปัญญาที่ประกอบเข้าไปกับจิตที่ต่างกันทำให้รู้สึกว่าปัญญาต่างกัน

เช่น สามัญชน มีศีล รักษาศีล กระทำศีลได้บริบูรณ์ ก็มีปัญญาระดับศีล
สามัญชน ฟังธรรม เข้าใจธรรม ก็มีสุตมยปัญญา
สามัญชนให้ทาน รู้จักให้ทาน ก็มีปัญญาในการให้ทาน
ถ้าสามัญชนเจริญสติสมาธิอบรมจิต ก็มีจินตามยปัญญา
ถ้าสามัญชน ละสักกายทิฏฐิ วิจิกิจฉา และสีลัพพตปรามาสได้ สามัญชนนั้นก็มีมัคคปัญญาระดับโสดาปัตติมรรค แต่เราเรียกเสียใหม่ ว่า โสดาบันบุคคลผู้ทวนกระแสโลก เป็นต้น
ดังนั้น
ถ้าเจริญวิปัสสนาอยู่ ก็อยู่ในระดับการอบรมจิตเช่นกัน เป็นระดับจินตามยปัญญา เรียกตามอาการของการใช้ความคิดนี้ว่า วิปัสสนา.....

ปุถุชนหรือ สามัญชนธรรมดา ผู้หนาแน่นด้วยกิเลส แต่สามารถ ฝึกจิต เจริญสติ ขึ้นสู่วิปัสสนาและมีปัญญาออกจากทุกข์ได้....ปัญญาที่มาจาก วิปัสสนาทางธรรม ต่างกับปัญญาทางโลกที่ได้มาด้วย การศึกษา แม้ถึงปริญญาเอก ก็ยังไม่สามารถออกจากทุกข์ ปัญญาที่ได้จาก เจริญวิปัสสนา ย่อม ต่างจาก ปัญญาที่ได้จากการศึกษาทางโลกแน่นอน
เจริญในธรรม

ปัญญาของสามัญชนทั่วไป คือ ..
ปัญญา ที่ต้องเรียนรู้ ศึกษา วิเคราะห์วิจารณ์

วิปัสสนาปัญญา คือ ..
ปัญญา เปรียบสำลีชุบน้ำมันเบนซิน จุดปุ๊บติดปับ

เหมือน เกวียนกับรถยนต์