คนที่มีสติ มีโอกาสที่จะเรียนรู้ธรรมได้ดีที่สุด แต่คนที่จะประหารกิเลสได้คือคนที่ถึงพร้อมด้วยมรรค

คนที่มีสติ มีโอกาสที่จะเรียนรู้ธรรมได้ดีที่สุด แต่คนที่จะประหารกิเลสได้คือคนที่ถึงพร้อมด้วยมรรค

จะสร้าง..สติ..หรือกรัชกาย..

คือ เราพูดกันมามากพอสมควรแล้ว ต่อไปมาว่าถึงวิธีทำหรือปฏิบัติกันบ้าง ตามสะเตบ นี้ (ปริยัติ => ปฏิบัติ => ปฏิเวธ) student มีวิธีทำยังไงเพื่อให้มีสติครับ

จะใช้ สร้าง เจริญ พัฒนา ภาวนา หรืออะไรก็ได้เลือกเอา ให้สติมันมีมันเป็นขึ้นมา กบล่ะทำยังไง

คนที่มีสติเป็นคนที่เรียนรู้ธรรมได้ดีและเร็ว และเป็นคนที่จะประหารกิเลศเข้าถึง มรรค ผล ได้เร็ว เพราะคนที่มีสติถึงจะเป็นผุ้มีปัญญา เคยได้ยินคำนี้มั้ยค่ะสติมาปัญญาเกิด แล้วถ้ามีปัญญาควบคู่กับสติก็ต้องเป็นไปโดนใช้สติคอลโทรลปัญญา หรือพูดง่ายๆ สตินำปัญญาตาม
สติ หมายถึง ความพินิจไตร่ตรอง ความนึกขึ้นได้ไม่หลงลืม สตินี้เป็นสิ่งจำเป็นที่สุด ในการดำเนินชีวิต คนเราต้องมีสติอยู่เสมอ คนที่เผลอสติหรือขาดสติ จะทำอะไรพูดอะไรก็มักจะผิดพลาดเผลอไผล ลืมโน่นลืมนี่ เมื่อขาดสติ ก็ทำให้เสียหายร่ำไป ต้องมาเสียเวลาแก้ตัว หรือแก้ปัญหาภายหลัง ทำให้ยุ่งยากมากขึ้น การมีสติ เท่ากับ มีเครื่องป้องกัน ความผิดพลาด และความเสียหายไว้ชั้นต้น

สตินั้น จะต้องนำปัญญา คือ ความรู้ความสามารถ ปัญญาจะต้องมีสติคอยควบคุมอีกชั้นหนึ่ง สติต้องเป็นตัวนำ ปัญญา เป็นตัวตาม คนที่มีปัญญาฉลาดรอบรู้สารพัดแต่ขาดสติ ก็มักจะทำอะไรผลีผลาม ไม่ทันคิด หรือไม่ได้คิด ดันทุรังไปข้างหน้า เรื่อยไป พอเกิดเหตุผิดพลาดหรือเสียหายขึ้นมา ก็มักจะบ่นเสียใจภายหลังว่ารู้อย่างนี้ไม่ทำเสียดีกว่า อะไรทำนองนี้ ประเภทนี้เรียกว่า มีปัญญานำ สติตาม ถ้ามีสตินำ ปัญญาตาม ทุกอย่างก็จะไม่เกิดความยุ่งยากเสียหาย จะสำเร็จเรียบร้อยด้วยดี ดังนั้น จึงกล่าวได้ว่า สติ กับ ปัญญา เป็นสิ่งที่มีอุปการะมาก ในการทำงานทุกอย่าง และจะต้องให้มีคู่กันไป มีสติแต่ขาดปัญญา หรือ มีปัญญาแต่ขาดสติ ก็เอาดีได้ยาก

มันมี...ของมันอยู่แล้ว...สติ..นะ
แต่...มันชอบไประลึก..ในอะไร..นี้ซิ...แล้วอะไร...ทำให้มันชอบระลึกของอย่างนั้น....นี้ซิ

อิอิ..ว่ามัยกรัชกาย

สติปัฏฐานเป็นอาหารของโพชฌงค์



ความจริงนั้น สติไม่ใช่ตัววิปัสสนา ปัญญาหรือการใช้ปัญญาต่างหาก เป็นวิปัสสนา แต่ปัญญาจะได้โอกาส และจะทำงานได้อย่างปลอดโปร่งเต็มที่ ก็ต่อเมื่อมีสติคอยช่วยกำกับหนุนอยู่ด้วยเหตุผลดังกล่าวแล้วข้างต้น การฝึกสติจึงมีความสำคัญมากในวิปัสสนา

พูดอีกอย่างหนึ่งว่า การฝึกสติ ก็เพื่อใช้ปัญญาได้เต็มที่ ่ หรือเป็นการฝึกปัญญาไปด้วยนั่นเอง ในภาษาของการปฏิบัติธรรม เมื่อพูดถึงสติ ก็มักเล็งและรวมถึงสัมปชัญญะที่ควบอยู่ด้วย และสติจะมีกำลังกล้าแข็ง หรือชำนาญคล่องแคล่วขึ้นได้ ก็เพราะมีปัญญาร่วมทำงาน


ปัญญาที่ทำงานร่วมอยู่กับสติในกิจทั่วๆไป มักมีลักษณะอาการที่เรียกว่าสัมปชัญญะ ในขั้นนี้ ปัญญายังดูคล้ายเป็นตัวประกอบ คอยร่วมมือและประสานงานอยู่กับสติ การพูดจากล่าวขานมักเพ่งเล็งไปที่สติ เอาสติเป็นตัวหลักหรือตัวเด่น แต่ในขั้นที่ใช้ปัญญาพินิจพิจารณาอย่างจริงจัง ความเด่นจะไปอยู่ที่ปัญญา สติจะเป็นเหมือนตัวที่คอยรับใช้ปัญญา ปัญญาที่ทำงานในระดับนี้ เช่นที่เรียกว่า ธรรมวิจัย ในโพชฌงค์ ๗ ประการ เป็นต้น

ถึงตรงนี้ เห็นควรทบทวนหลักซึ่งได้แสดงไว้ตั้งแต่เริ่มมัชฌิมาปฏิปทา ที่ว่า สติปัฏฐาน ๔ เป็นอหารหล่อเลี้ยงโพชฌงค์ ๗ และโพชฌงค์ ๗ นั้น ก็หล่อเลี้ยงวิชชาและวิมุตติ โดยยกพุทธพจน์มาย้ำ ดังนี้


"ภิกษุทั้งหลาย เรากล่าววิชชาและวิมุตติว่ามีอาหาร มิใช่ไร้อาหาร ก็อะไรเป็นอาหารของวิชชาและวิมุตติ พึงกล่าวว่า คือ โพชฌงค์ ๗ แม้โพชฌงค์ ๗ เราก็กล่าวว่ามีอาหาร มิใช่ไร้อาหาร ก็อะไรเป็นอาหารของโพชฌงค์ ๗ พึงกล่าวว่า คือ สติปัฏฐาน ๔ ...


"สติปัฏฐาน ๔ ที่บริบูรณ์ ย่อมยังโพชฌงค์ ๗ ให้บริบูรณ์ โพชฌงค์ ๗ ที่บริบูรณ์ ย่อมยังวิชชาและวิมุตติให้บริบูรณ์ วิชชาและวิมุตตินี้ มีอาหารอย่างนี้ และบริบูรณ์อย่างนี้"


ตามพุทธพจน์นี้ ชัดว่า โพชฌงค์ ๗ เป็นธรรมที่ส่งผลแก่วิชชาวิมุตติ เท่ากับเป็นตัวที่ให้สำเร็จมรรคผล ส่วนสติปัฏฐานก็ช่วยโดยหล่อเลี้ยงโพชฌงค์ ๗ นั้น


พุทธพจน์นี้ช่วยให้มองวิปัสสนาได้ชัดขึ้น ในสติปัฏฐานนั้น สติทำงานเป็นพื้นยืนโรงอยู่ ปัญญาในชื่อว่าสัมปชัญญะก็ได้โอกาสทำงานไปด้วย โดยรู้เข้าใจทุกอย่างที่สติจับดึงตรึงไว้หรือเข้าไปถึง สติจับอันใดให้สัมปชัญญะก็รู้เข้าใจอันนั้น เหมือนว่ามือจับอะไรเสนอมา ตาก็ได้ดูเห็นสิ่งนั้น


พุทธพจน์นี้ช่วยให้มองวิปัสสนาได้ชัดขึ้น ในสติปัฏฐานนั้น สติทำงานเป็นพื้นยืนโรงอยู่ ปัญญาในชื่อว่าสัมปชัญญะก็ได้โอกาสทำงานไปด้วย โดยรู้เข้าใจทุกอย่างที่สติจับดึงตรึงไว้หรือเข้าไปถึง สติจับอันใดให้สัมปชัญญะก็รู้เข้าใจอันนั้น เหมือนว่ามือจับอะไรเสนอมา ตาก็ไดดูเห็นสิ่งนั้น

ส่วนโพชฌงค์ ก็คือ บนพื้นของสติปัฏฐานนี่แหละ คราวนี้สติจับเรื่องส่งให้ปัญญา ที่ชื่อว่าธรรมวิจัย แล้วคราวนี้ปัญญาเป็นเจ้าบทบาทรับเรื่องไปวิจัย เหมือนตาได้ดูต่อเนื่องไปทั่วตลอด ตอนนี้ก็เป็นกระบวนธรรมของปัญญา ที่เรียกว่าโพชฌงค์ ซึ่งแปลว่า "องค์แห่งการตรัสรู้"


สัมปชัญญะ ก็ดี ธรรมวิจัย ก็ดี หรือปัญญาในชื่ออื่นๆก็ดี ที่ทำงานให้เกิดความเห็นแจ้งรู้เข้าใจสิ่งทั้งหลายตรงตามสภาวะที่มันเป็น เพื่อให้จิตหลุดพ้นเป็นอิสระ นี่แหละ คือ วิปัสสนา