จริงๆเราจะรู้เรื่องเจตสิกได้ เราต้องฝึกเจริญสติบ่อยๆ คือตามดูรู้ทันของสภาวะที่เกิดขึ้นในปัจจุบัณขณะนั้น
และสามารถระลึกขึ้นได้โดยไม่ไหลไปตามความรู้สึกนึกคิดของตน ถ้าอยากรู้ว่าจิตอยู่ตรงไหน ก็ต้องรู้ว่าความรู้สึกอยู่ตรงไหน จิตก็จะอยู่ตรงนั้น(เพราะเจตสิกคืออาการของจิตนั่นเองเปรียบเสมือนน้ำใสที่ผสมน้ำแดงเฮลูบอยหรือน้ำเขียวหรือน้ำส้มกะว่าไป :
) และที่ถามว่า ความคิดไหนควรคิดหรือไม่ควรคิดความคิดเป็นสภาพธรรมที่เกิดขึ้น และมีเหตุปัจจัยมันถึงเกิด คิดให้เป็นเรื่องธรรมดา เพราะมันกระทบถึงเกิด..การกระทบ กระทบจากอะไร ความคิดเกิด..เพราะไปรับรู้ผัสสะ(สิ่งที่กระทบ)ทางตา ความคิดเกิดเพราะไปรับรู้ผัสสะทางหู ความคิดเกิดเพราะไปรับรู้ผัสสะทางลิ้น (ชอบใจไม่ชอบใจ)ความคิดเกิดเมื่อผัสสะมากระทบทางจมูก(ชอบใจไม่ชอบใจ) ความคิดเกิดเมื่อมีผัสสะมากระทบทางใจ บางทีความคิดอาจจะเกิดจากมโนทวารคือไประลึกรู้สัญญาที่เป็นเรื่องราว ธรรมมารมณ์ในใจ ทำให้เกิดความคิด หรือคนที่ชอบระลึกถึงเหตุการณ์ในอดีตทั้งที่มันดับไปแล้วเพิ่มด้วยลืม ความคิดเกิดเมื่อมีผัสสะมากระทบทางกาย อิอิ
แต่ถ้าเราตามรู้ทันในสภาวะที่เกิดขึ้นแล้ว และหยุดได้ทันโดยไม่ปรุงแต่งออกไปให้ฟุ้ง เราก็มีสติในระดับหนึ่ง แต่เราไม่ต้องไปห้ามหรอกเจ้าค่ะว่าสิ่งใดควรคิดสิ่งใดไม่ควรคิด บางครั้งเราคิดไม่ดี แต่เรารู้ทันสติจะเป็นเครื่องที่ทำให้เราระลึกความคิดที่ดีขึ้นมาแทน หรือจะเรียกว่า อกุศลเป็นเหตุปัจจัยให้เกิดกุศล แล้วเมื่อเกิดความคิดทั้งสองอย่างนี้สลับไปสลับมา เราก็รู้ทันมันซะ เพราะความคิดมันเป็นสังขาร มันก็เกิดขึ้นแล้วดับไป คิดดีก็รู้คิดชั่วก็รู้ คิดอะไรยังไงก็รู้ รู้แล้วก็หยุดแค่นั้น วางลง เด่วมันก็สลายไปเอง เพราะความคิดมันเป็นสภาพไม่เที่ยง เกิดขึ้นตามเหตุปัจจัย เมื่อมันเกิดขึ้น มันก็ดับลงไป ไม่มีสาระอะไรให้เราเข้าไปยึด และการฝึกรู้ทัน รู้ตามที่มันเป็น จะเป็นเหตุให้เกิดปัญญา รู้ทันมันบ่อยๆนะเจ้าค่ะ เราเป็นผู้อยู่เหนือความคิดนั้นอย่าให้ความคิดนั้นเป็นผู้ที่อยู่เหนือเรา สู้ๆ
