เลยเข้าใจว่าพระพุทธเจ้าตรัสรู้จากเหตุและผลเหมือนวิทยาศาตร์ แต่วิทยาศาตร์เอาเหตุผลของกิเลสเป็นหลัก ส่วนพระพุทธเจ้าเอาเหตุผลของการละ เลิก หยุด กิเลสเพื่อนิพพานเป็นหลัก

ปัญหาที่ ๑๘ ถามถึงเรื่องสิ่งที่ทำได้ยากของพระพุทธเจ้า

“ ข้าแต่พระนาคเสน สิ่งที่ทำได้ยากที่พระพุทธเจ้าได้ทรงกระทำนั้น ได้แก่อะไร ? ”
“ ขอถวายพระพร พระพุทธเจ้าได้ทรงกระทำสิ่งที่ทำได้ยาก ได้แก่การทรงแสดงซึ่งธรรมอันไม่มีรูปร่าง อันมีอยู่ในจิต เจตสิดอันเป็นไปในอารมณ์อันเดียวเหล่านี้ได้ว่า อันนี้เป็นผัสสะ อันนี้เป็นเวทนา อันนี้เป็นสัญญา อันนี้เป็นเจตนา อันนี้เป็นจิต ”
“ ขอนิมนต์อุปมาด้วย ”
“ ขอถวายพระพร เปรียบเหมือนกับบุรุษคนหนึ่งลงเรือไปที่มหาสมุทร วักน้ำขึ้นมาวางไว้ที่ลิ้น ก็รู้ว่านี้เป็นน้ำคงคา นี้เป็นน้ำยมนา นี้เป็นน้ำสรภู นี้เป็นน้ำอจิรวดี นี้เป็นน้ำมหิ ดังนี้ได้ เป็นของง่ายหรือยากล่ะ ?”
“ เป็นของยาก พระผู้เป็นเจ้า ”
“ ขอถวายพระพร การที่พระพุทธเจ้าทรงบอกสิ่งที่ไม่มีรูปร่าง ที่มีในจิตใจ ที่เป็นอารมณ์อันเดียวกันว่า นี้เป็นผัสสะ นี้เป็นเวทนา นี้เป็นสัญญา นี้เป็นเจตนา นี้เป็นจิต ดังนี้ยิ่งยากกว่านั้น ”
“ ถูกดีแล้ว พระผู้เป็นเจ้า ”

การเอาศรัทธามาตั้งก็ถือว่าเริ่มต้นได้ดีครับ ยิ่งทดลองยิ่งได้รับคำตอบไม่มากก็น้อย แต่วิทยาศาสตร์ก็มีส่วนให้เราได้คิดเหมือนกัน เช่น เสียงเดินทางได้หากมีอากาศธาตุ แล้วเสียงเดินทางได้มีขีดจำกัด เช่น หากบุคคลคนหนึ่งร้องตะโกนออกมาจากจุดA ผู้ที่มีโสตธาตุไม่บกพร่อง ภายในรัศมี 10เมตร ย่อมได้ยินเสียงตะโกนนั้น แต่หากมีบุคคลอื่นที่ยืนอยู่ห่างออกไป 50 กิโลเมตรออกไป ไม่ว่าจะหูดีแค่ไหนก็ไม่สามารถได้ยินเสียงได้ เมื่ออยู่ในสูญญากาศ เสียงไม่สามารถเดินทางได้ แม้จะอยู่ใกล้แค่ 1 นิ้วจากต้นเสียงก็ไม่สามารถได้ยินได้ ความรู้นี้ก็มีส่วนสำคัญกับการกำหนดรู้ลงสู่ความทุกขัง อนิจจัง อนัตตา ก็จะกำหนดได้อย่างชัดเจน

การเถียงวิทยาศาสตร์คือการเถียงความจริง เช่น เหล็กทื้งไว้ก็ไม่สามารถคงสภาพเดิม ทั้งๆที่ไม่มีชีวิตจิตใจ ก็กลายสภาพเป็นสนิม ไม่มีใครสามารถบังคับไม่ให้เหล็กเกิดสนิมได้ อย่างดีก็แค่ชะลอตัวด้วยการใช้ส่วนผสมอื่นเข้าไป แต่ในที่สุดตัวเหล็กก็ทำลายตัวมันเองลง

วิทยาศาสตร์กับพุทธศาสนาไปด้วยกันได้ เมื่อมีความเห็นถูก จึงเกิดปัญญารู้ชัด แต่หากจะแยกวิทยาศาสตร์ออกจากพุทธศาสนา ก็จะเหลือเพียงแค่ความเชื่อความศรัทธาครับผม