:b8:
ครั้งนั้นแล ท่านพระอานนท์ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว
นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ...........ฯลฯ...

เรื่องนี้ เป็นเรื่องและงานของพระอานนท์ซึ่งเทียบได้กับศัพท์สมัยใหม่ว่า "พุทธเลขา"ที่นั่งอันควรสำหรับเลขานั้นเป็นอย่างไร เราคงจะสังเกตเห็นและรู้ได้กันอยู่แล้วจากสังคมโลกสังคมการทำงานในยุคปัจจุบัน
ถ้าเป็นครั้งพุทธกาล ไม่มีสื่อและเครื่องมือโสตทัศนูฯ พระอานนท์คงต้องนั่งข้างๆไม่ใกล้ไม่ไกล ไม่บัง ไม่ขวาง ฟังพุทธดำรัสได้ชัดเจนและทูลถามได้ด้วยเสียงอันไม่ดังมาก อยู่ตรงไหนทุกท่านน่าจะจินตนาการหรือนึกมโนภาพออกกันกระมังครับ

หรือลุงหมานจะเห็นเป็นอย่างไร? เพราะตอนนี้กระทู้พาขยายออกไปไกลประเด็นมากขึ้นๆหรือเปล่าครับ

ครั้งนั้นแล ท่านพระอานนท์ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว
นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ...........ฯลฯ...

เราได้อ่านพระไตรปิฎก อาจพบได้บ่อยครั้งว่า"ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว นั่ง ณ ที่ควรข้างหนึ่ง" อาจจะมีผู้สงสัยว่าที่นั่ง ณ ที่ควรข้างหนึ่งนั้นนั่งตรงไหน?
อธิบาย
เพราะเป็นการนั่งที่ไม่ประกอบด้วยโทษมี ๖ ประการ
๑. นั่งใกล้นักเวลาพูดกันเสียงจะดังเกินไปเหมือนตะคอกกัน ทำให้เกิดความรู้สึกที่ไม่ดีต่อกัน
๒. นั่งไกลนักเวลาพูดกันเสียงเบาๆธรรมดาไม่ได้ยินทำให้ต้องตะโกนซึ่งเป็นกิริยาที่ไม่สุภาพ
๓. นั่งตรงหน้าเกินไป เวลาพูดกันทำให้จ้องหน้าจ้องตากันเป็นการเสียมารยาทขาดคุณสมบัติผู้ดี
๔. นั่งข้างหลังเกินไปเวลาพูดกัน ทำให้เอี้ยวคอหันไปพูดทำให้เมื่อยคอ และทำให้ขาดความคุ้นเคยกัน
๕. นั่งเหนือลมอาจทำให้กลิ่นตัว กลิ่นปากไปรบกวนอีกฝ่ายหนึ่ง
๖. นั่งใต้ลมอาจทำให้กลิ่นตัว กลิ่นปากของอีกฝ่ายหนึ่งมารบกวน
การนั่งที่เว้นจากโทษ ๖ อย่าง เรียกว่า "นั่ง ณ ที่สมควรข้างหนึ่ง" ได้แก่การนั่งเฉลียงไปทางขวามือของพระพุทธองค์ หรือ บุคคลที่ตนไปหาเพราะทิศเบื้องซ้ายเป็นทิศไม่ที่นิยมแสดงความเคารพ

การนั่งที่มีโทษ ๖ อย่าง
บทว่า นิสีทิ แปลว่า เข้าไปนั่งใกล้. เพราะว่าคนที่เป็นบัณฑิตเข้าไปหาบุคคลผู้ตั้งอยู่ในฐานะเป็นครูแล้วย่อมนั่งลง ณ ที่สมควรส่วนข้างหนึ่ง เนื่องจากเป็นผู้ฉลาดในที่นั่ง และพราหมณ์นี้ก็เป็นบัณฑิตคนหนึ่งในจำนวนบัณฑิตเหล่านั้น. เพราะฉะนั้น จึงนั่งลง ณ ที่สมควรส่วนข้างหนึ่ง.
ถามว่า ก็บุคคลนั่งอย่างไร จึงชื่อว่านั่งลง ณ ที่สมควรส่วนข้างหนึ่ง?
ตอบว่า นั่งเว้นโทษของการนั่ง ๖ อย่าง.
ถามว่า โทษการนั่ง ๖ อย่างมีอะไรบ้าง?
ตอบว่า มีดังนี้คือ :-
๑. อติทูรํ นั่งไกลเกินไป
๒. อจฺจาสนฺนํ นั่งใกล้เกินไป
๓. อุปริวาตํ นั่งในที่เหนือลม
๔. อุนฺนตปฺปเทสํ นั่งในที่สูง
๕. อติสมฺมุขํ นั่งตรงหน้าเกินไป
๖. อติปจฺฉา นั่งล้ำไปข้างหลังมาก
อธิบายว่า คนที่นั่งในที่ไกลเกินไป ถ้าประสงค์จะพูดกันก็ต้องพูดด้วยเสียงดัง. นั่งในที่ใกล้เกินไปก็จะเบียดเสียดท่าน นั่งในที่เหนือลมก็จะรบกวนท่านด้วยกลิ่นตัว นั่งในที่สูงก็จะเป็นการแสดงความไม่เคารพ นั่งตรงหน้าเกินไป ถ้าประสงค์จะมองดู (หน้ากัน) ก็จะต้องจ้องตากัน. นั่งล้ำข้างหลังมาก ถ้าประสงค์จะมองดู จะต้องยื่นคอไป (เหลียว) ดู. เพราะเหตุนั้น พราหมณ์นี้จึงนั่งเว้นโทษแห่งการนั่ง ๖ อย่างนี้เสีย. เพราะเหตุนั้น ท่านจึงกล่าวว่า พราหมณ์นั่งลง ณ ที่สมควรส่วนข้างหนึ่ง.

พระไตรปิฎก...นะไม่ได้ไปวิเคราะห์...

แต่..เราเอาสองอย่างมา...แล้วว่าเป็นอย่างเดียวกันรึเปล่า?

ณ. ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง...กะ...การนั่งที่มีโทษ 6 อย่างนะ..ครับ

กระผมนึกภาพที่เหล่าทหาร หาร..ที่พระพุทธบิดาส่งมาให้เชิญพระองค์กลับวังหลังตรัสรู้...นะครับ

มาเป็นกองร้อย....

มาก็พบพระพุทธเจ้าเทศน์...

แล้วทหารเหล่านั้น...ก็พากันไปอยู่..ณ. ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง...มิใช่หรอครับ?

จำผิดผลาดอย่างไร..ก็ช่วยแถลงไขให้หน่อย..นะครับ


ไม่ได้ไปว่าตำราผิด....แต่กำลังคิดว่า..เราเข้าใจผิดไปเองรึเปล่า

" นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง เมื่อได้อ่านพระสูตร" ก็จะเป็นคำที่พบได้บ่อย




ข้อความเหล่านี้มาจาก อรรถกถา มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ มูลปริยายวรรค
เป็นคำที่พระอรรถกถาจารย์ได้อรรถาธิบายเนื้อความในพระสุตตันตปิฎกอีกทีหนึ่ง

ครับขอบคุณที่หาหลักฐานมาอ้างอิงครับ