http://www.84000.org/tipitaka/pitaka2/v ... 306&Z=6369

ข้อความที่ [๔๖๘]-[๔๖๙]
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/s ... em=468#468

ระวัง(ป้องกัน), ละ, สร้าง, รักษา
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka3/v ... agebreak=0
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka3/v ... agebreak=0
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka3/v ... agebreak=0
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka3/v ... agebreak=0
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka3

สัมมัปทาน ๔
๑.ปหานปธาน บาปอกุศลเก่าๆที่เคยทำ เพียรละ
๒.สังวรปธาน บาปอกุศลใหม่ๆที่ยังไม่เกิด เพียรระวัง ไม่ให้เกิด
๓.อนุรักขนาปธาน กุศลเก่าๆที่เคยทำ เพียรรักษาและทำให้เจริญงอกงามยิ่งขึ้น
๔.ภาวนาปธาน กุศลใหม่ๆที่ยังไม่เกิด เพียรทำให้เกิด กุศลใหม่ในที่นี้หมายถึง มรรค ๔ มรรคยังไม่เคยเกิดขึ้นในใจเพียรทำให้เกิด

ธรรมเหล่านั้นเป็นไฉน คือสติปัฏฐาน 4 สัมมัปปธาน 4 อิทธิบาท 4 อินทรีย 5 พละ 5 โพชฌงค์ 7 มรรคมีองค์ 8

ธรรมทั้งกลุ่มนี้รวมเรียกว่า "โพธิปักขิยธรรม 37 ประการ เป็นองค์ธรรมที่เรียกตามชื่อว่า "ปีกธรรมพานำบินเข้าสู่นิพพาน"

คุณสุรวุฒิ สนใจอยากจะรู้แค่สัมมัปธาน 4 หรือครับ

สัมมัปธาน 4 เป็นอันเดียวกับสัมมาวายามะในมรรค 8

สัมมัปทาน ๔
๑.ปหานปธาน บาปอกุศลเก่าๆที่เคยทำ เพียรละ
๒.สังวรปธาน บาปอกุศลใหม่ๆที่ยังไม่เกิด เพียรระวัง ไม่ให้เกิด
๓.อนุรักขนาปธาน กุศลเก่าๆที่เคยทำ เพียรรักษาและทำให้เจริญงอกงามยิ่งขึ้น
๔.ภาวนาปธาน กุศลใหม่ๆที่ยังไม่เกิด เพียรทำให้เกิด กุศลใหม่ในที่นี้หมายถึง มรรค ๔ มรรคยังไม่เคยเกิดขึ้นในใจเพียรทำให้เกิด

ท่านพุทธฏีกา ยกพุทธวจนะมาแสดง ...เพื่อความกระจ่างแก่คุณสุรวุฒิได้ดี อนุโมทนาครับ
หากคุณสุรวุฒิอ่าน พุทธวจนะแล้วมีความสงสัยอื่นเพิ่มเติมก็สอบถามเพิ่มเติมได้ครับ

สัมมัปธาน 4 ในพระศาสนานี้ นับเนื่องในมรรค เป็นองค์แห่งมรรค..
ยกตัวอย่างในกรณีแรก เพื่อทำความเข้าใจน่าจะเพียงพอ

[๑๐๙๐] สาวัตถีนิทาน. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายแล้วตรัส
ว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย สัมมัปปธาน ๔ เหล่านี้ สัมมัปปธาน ๔ เป็นไฉน? ดูกรภิกษุทั้งหลายภิกษุในธรรมวินัยนี้
ย่อมยังฉันทะให้เกิด พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิตไว้ ตั้งจิตไว้

คุณเช่นนั้น ช่วยอธิบาย ประโยคนี้ให้ฟังหน่อยครับ..
ย่อมยังฉันทะให้เกิด เกิดยังไงครับ
พยายาม อะไรครับ
ปรารถความเพียร ประคองจิต ตั้งจิตไว้ เนี่ยทำไงครับ

และที่บอกว่า สัมมัปทานสี่นับเนื่องในมรรค เป็นองค์แห่งมรรค
ถามครับ มรรคที่ว่า เป็นมรรคแห่งการหลุดพ้นหรือเปล่าครับ
ถ้าอย่างคุณสุรวุฒิ แกลงมือปฏิบัติธรรมในสัมมัปทานสี่ ก็แสดงว่า
คุณสุรวุฒิ แกกำลังปฏิบัตินับเนื่องในมรรค เป็นองค์แห่งมรรค(หลุดพ้น)หรือเปล่าครับ

สัมมัปปธาน หรือ สัมมัปปธาน 4 คือ การมุ่งทำความเพียรชอบ

1.สังวรปทาน คือ เพียรระงับอกุศลที่ยังไม่เกิด ไม่ให้เกิดขึ้น ( เพียรระวัง )
2.ปหานปทาน คือ เพียรละเลิกอกุศลที่เกิดแล้ว.... ( เพียรละ )
3.ภาวนาปทาน คือ เพียรเจริญกุศลธรรม..ที่ยังไม่มี....ให้เกิดขึ้น ( เพียรเจริญ )
4.อนุรักขปทาน คือ เพียรรักษา กุศลธรรม ที่เกิดขึ้นแล้ว ( เพียรรักษา )
...........

ก็มีคำถาม...ถามเพื่อน ๆ ต่อไปว่า...

ไอ้การละ..อกุศลที่เกิดขึ้นแล้วนี้....ละยังงัย

ใครมีเทคนิคอะไร...ยังงัยกันบ้าง??

ที่ว่า ย่อมยังฉันทะให้เกิด เป็นการทำความพอใจให้ต่อการที่จะเจริญสัมมัปธานให้มีขึ้น
สมดั่งพุทธองค์ทรงตรัส ว่า "ธรรมทั้งปวงมีฉันทะเป็นมูล" ซึ่งหมายความว่า การที่จะเจริญกุศลธรรมทั้งหลายทั้งปวงเช่น สัมมัปธาน 4 นี้ ก็ต้องเริ่มต้นจากการทำความพอใจในธรรมข้อนี้ให้มีขึ้นก่อน จึงจะมีการประพฤติปฎิบัติ อาการเช่นนี้ คือยังฉันทะให้เกิดขึ้น....

การปฏิบัติต่อมา จึงเป็นการพยายาม
ธรรมของพระพุทธองค์แสดงทรงแสดงด้วยความละเอียดอ่อน
กล่าวคือทรงเริ่มแสดงถึง ความพยายามที่ว่ามีอาการอย่างไร ต่อสัมมัปธาน 4 นี้ในแต่ละข้อๆ ด้วยความพยายามนั้นๆ
ทรงแสดง ว่าหลังจากทำความพอใจให้มีขึ้น ก็ต้องดำริริเริ่มในการปฏิบัติ อย่างนี้เรียกว่า ปรารภความเพียร

"ความเพียร เป็นไฉน
การปรารภความเพียรทางใจ ฯลฯ สัมมาวายามะ วิริยสัมโพชฌงค์
อันเป็นองค์แห่งมรรค นับเนื่องในมรรค อันใด นี้เรียกว่า ความเพียร"



มรรคในธรรมหมวดนี้ คืออริยมรรคเท่านั้น หรืออริยมรรคมีองค์ 8 นี้เท่านั้น เป็นทางปฏิบัติเพื่อการพ้นทุกข์
สัมมัปทาน 4 จึงนับเนื่องในมรรค เป็นองค์แห่งมรรค

อันนับเนื่องในมรรค คืออยู่ในสัมมาปฏิปทาอันเป็นทางที่จะไปสู่ความสิ้นทุกข์
ทางไปสู่ความสิ้นทุกข์ คือองค์แห่งมรรค

ถ้าคุณสุรวุฒิลงมือปฏิบัติในสัมมัปทาน 4 ก็แสดงว่า คุณสุรวุฒิกำลังปฏิบัติตามธรรมอันพระศาสดาตรัสไว้ดีแล้วซึ่งนับเนื่องในมรรค เป็นองค์แห่งมรรค