สมองกับความคิด สัมพันธ์กันอย่างไร เห็นหลายท่านอ้างถึงคำนี้บ่อย ๆ ในทางพระศาสนา พระไตรปิฏกหรือหนังสือกล่าวไว้ที่ใดบ้างหรือไม่ ?

อืมมมม จะลองภูมิว่างั้น คุณนี่ชอบอาศัยสถาณการณ์สร้างเรื่องนะ อยากลองภูมิแล้วทำไมไม่ไปถามเจ้าตัวเขาตรงๆในกระทู้ที่เขากำลังสนทนาอยู่ล่ะ ชอบทำแบ๊วแล้วบอกว่าหนูไม่รู้ สมัยก่อนเขาเรียกคนจำพวกนี้ว่า แหม ทำเป็นอินโนเซนต์ หรือชอบทำหน้าตาบ๊องแบ๊ว นะเจ้าข่ะ
แล้วคุณว่าไงล่ะ รู้ในสิ่งที่อยากรู้หรือยัง

ฮาอีกทีเจ้าฆ่ะ

ไม่น่าเกี่ยวกัน เพราะ ขันธ์ห้ามีแค่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่กล่าวไว้อยู่ในหนังสือ คือ กายาคตา ๓๒ ประการ เท่านั้น

"สมองมีไว้คิด" พูดแบบชาวบ้าน แบบนักศึกษาหรือแบบนักวิทยาศาสตร์
ถ้าจะพูดแบบผู้ศึกษาศาสนาพุทธมา ต้องพูดว่า "จิต คือ ผู้รู้ ผู้นึกผู้คิด ผู้ปรุงแต่ง"

อายาตนะภายใน มีแค่หก คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ

กายกับจิต ท่านว่า จิตเป็นนาย กายเป็นบ่าว สมองเป็นส่วนหนึ่งของกาย
ถ้าขาดจิต กายก็เหมือนขอนไม้หาประโยชน์อะไรไมได้เลย ..

ข้าพเจ้าเคยเขียนเอาไว้หลายครั้งแล้วว่า ศาสนา เป็นต้นตอ หรือเป็นแม่แบบแห่งวิทยาศาสตร์ และการแพทย์ ในหลายๆแขนงวิชา ในที่นี้คุณถามมาในทาง พุทธศาสนา ข้าพเจ้าเคยได้อ่านในพระไตรปิฏก ในหมวดพระอภิธรรมปิฏก เรื่อง "จิต เจตสิก รูป นิพพาน" และเคยได้เขียนบทความธรรมะ เรื่อง " จิต เจตสิก รูป นิพพาน" ซึ่งในบทความดังกล่าว เป็นการอธิบายถึงเรื่องของ "จิต เจตสิก รูป และ นิพพาน"เอาไว้พอสมควร เพียงพอต่อการที่จะทำความเข้าใจได้ ในระดับหนึ่ง

สมอง คือ สรีระร่างกายของมนุษย์ ซึ่งก็คือ รูปขันธ์ชนิดหนึ่งในหลายจำนวนของรูปสรีระร่างกาย ซึ่งล้วนประกอบไปด้วย มหาภูตรูป คือ ไฟ ลม ดิน น้ำ

สมอง เป็น ระบบประสาทซึ่งทำงานร่วมกับ หัวใจ และ ไขสันหลัง รวมไปถึงเส้นประสาทต่างๆ ในด้านการจัดเก็บข้อมูล สั่งการ บังคับ ควบคุม การเคลื่อนไหวของร่างกาย และหรือ จดจำความรู้ ความเข้าใจต่างๆ และนำออกมาใช้

ความคิด คือ ข้อมูลต่างๆที่บุคคลนั้น ได้จดจำ และหรือปรุงแต่ง(สังขารขันธ์)ออกมา ขณะได้รับการสัมผัส หรือขณะไม่ได้รับการสัมผัสจากภายนอกร่างกายก็ตามแต่

ถ้าไม่มี สมอง ก็ ไม่มีความคิด บุคคลมีความคิด ก็เพราะ มีสมอง หรือ รูปขันธ์ชนิดหนึ่ง ซึ่งจำต้องอาศัย รูปแห่งสรีระร่างกายส่วนอื่นๆ ปรุงแต่ง(สังขารขันธ์)และหรือทำงานร่วมกัน จึงจะสามารถ มีความคิดได้ ฉะนี้

จ่าสิบตรี เทวฤทธิ์ ทูลพันธ์
ผู้เขียน
๒๓ มีนาคม ๒๕๕๕

สวัสดีครับพี่sriariya
ผมมีข้อข้องใจอยู่จากคำกล่าวของพี่ อยากถามพี่ว่าระหว่างจิตกับสมองพี่มีความเห็นว่าสองอย่างนี้ต่างกันหรือไม่่อย่างไร ความคิดเกิดจากจิตหรือความคิดเกิดจากสมองสั่งให้คิด สัญญาความจำเก็บอยู่ที่จิตหรือฝังอยู่ในเซลล์สมองครับ แล้วจากที่พี่กล่าวว่าสรีระร่างกายเกิดจากธาตุ4 ประกอบไปด้วยดิน น้ำ ลม ไฟ นั้นหมายความรวมถึงสมองด้วยรึป่าวครับ อาจจะดูเหมือนผมถามกวนๆแต่ที่จริงผมถามเพื่อให้ได้ฉุกคิดนะครับ ขอให้พิจาราธรรมโดยธรรมนะครับพี่
ขอบคุณครับ

สมอง คืออวัยวะที่สำคัญของร่างกาย เป็นที่เก็บบันทึกความจำ(สัญญา)ซึ่งจะเก็บไว้เป็นคลื่นบนเส้นประสาทสมอง

ความคิด คือการนำความจำหรือสัญญามาปรุงแต่งใหม่ให้เป็นเรื่องเป็นราว สัมพันธ์เกี่ยวข้องกับสมองเพราะต้องไปดึงเอาความจำ ที่บันทึกไว้บนเส้นประสาทสมองมาใช้

สิ่งที่เกี่ยวข้องในทางธรรมที่เราควรรู้ไว้บ้างคือ
ประสาทสัมผัสทั้ง 6 ของเรามีความเชื่อมโยงไปถึงสมองทั้งสิ้น ทางธรรมเรียกว่าอายตนะทั้ง 6 อันประกอบไปด้วย ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อายตนะทั้ง 6 นี้มีตัวรับรู้การกระทบสัมผัสท่านเรียกว่า
"วิญญาณธาตุ" เช่น จักขุวิญญาณธาตุ ประสาทรับรู้ของตา ทำหน้าที่รับคลื่นแสงและสี และรูปส่งไปรู้ที่ประสาทรับรู้ของหัวใจ เรียกว่ามโนวิญญาณธาตุ แล้วส่งไปแปลที่สมอง โดยอาศัยสัญญาหรือความจำเกี่ยวกับการเห็นรูป แล้วส่งกลับมารู้และปรุงที่ประสาทใจเป็นสังขาร แล้วเกิดเวทนาไปตามอำนาจแห่งการปรุงแต่ง

ถ้าจะเทียบกับขันธ์ 5 แล้ว สมองเป็นส่วนทำงานของสัญญาและวิญญาณการรับรู้ ความคิดเป็นส่วนทำงานของสังขาร ร่างกายเป็นส่วนของรูป การกระทบสัมผัสของทวารทั้ง 5 เป็นส่วนของรูป ความรู้สึกตอบโต้การกระทบสัมผัส เป็นส่วนของเวทนา

สวัสดีขอรับ
เจ้าลูกพระป่า ตอบคำถามที่ข้าพเจ้าถามหรือที่ข้าพเจ้าแนะนำให้ไปอ่านและศึกษาพระไตรปิฎกเกี่ยวกับเรื่อง "สังขารขันธ์" รู้แจ้งแล้วหรือยัง
ส่วนคำถามที่เจ้าลูกพระป่าถามมา ไม่อยากคิดมาก แต่ก็จะอธิบายให้ได้รู้เอาไว้ว่า
ในทางพุทธศาสนานั้น คำว่า "จิต"นั้น หมายถึง ส่วนประกอบของอวัยวะต่างๆ ถ้าเป็นในยุคปัจจุบันมีศัพท์ภาษาเรียก ส่วนประกอบของอวัยวะต่างๆทั้งหลายว่า "เซลล์"
ดังนั้น สิ่งที่เจ้าถามมา ข้าพเจ้าไม่มีความเห็น มีแต่จะสอนให้เจ้าได้รู้และจดจำเอาไว้ว่า สมองย่อมประกอบไปด้วยเซลล์นับล้านๆเซลล์นั่นก็หมายความว่า สมองประกอบไปด้วย "จิต"นับล้านๆ"จิต"เช่นกัน และไม่ใช่เฉพาะที่สมองเพียงแห่งเดียว ทุกส่วนของร่างกายมนุษย์ล้วนมี"จิต"หรือ "เซลล์"
สรีระร่างกาย มนุษย์ ในทางพุทธศาสนา ล้วนประกอบไปด้วย ธาตุทั้ง ๔ คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ
ถ้าเป้นในสมัยปัจจุบัน ธาตุทั้ง ๔ คือ
ดิน ย่อมหมายถึง ธาตุอาหารต่างๆ ที่จักสร้างความมั่นคงแข็งแรงให้กับร่างกายทุกชิ้นส่วน (ในที่นี้อธิบายโดยรวม)
น้ำ ย่อมหมายถึง น้ำภายในร่างกาย และน้ำที่มนุษย์ต้องอาศัยดี่มกินเพื่อบำรุงรักษาและดำรงสภาพมาตรฐานของร่างกาย
ลม ย่อมหมายถึง อากาศธาตุต่างๆที่จำเป็นต่อมนุษย์ มี อ๊อกซิเจน ,ไนรโตรเจน ,คาร์โบไฮเดรต,และอื่นๆ
ไฟ ย่อมหมายถึง พลังงานต่างๆที่ได้จากการสันดาปอาหารในเซลล์ต่างๆของร่างกาย รวมไปถึง ระบบประสาท ซึ่งล้วนเป็นคลื่นไฟฟ้า นับตั้งแต่การเต้นของหัวใจ จนไปถึงการส่ง-รับ กระแสประสาท จากการได้รับการสัมผัสฯ
ทีนี้เมื่อเจ้าลูกพระป่าอ่านแล้ว ก็หาคำตอบเอาเอ็งนะ ขอรับ

เลอะเทอะ! มัวมาเพ้อเจ้ออยู่แถวนี้ จ้าวนายเขาใช้ให้ไปช่วยชาวบ้าน
ลอกคูคลองทำบ้างหรือยัง ให้ไปสามจังหวัดชายแดนใต้ก็ไม่ไป ให้ช่วยป้องกัน
น้ำท่วมก็ไม่ทำ ถ้าผมเป็นจ้านายจ่ารับรองได้ จ่าสิบตรีของจ่า ผมจะให้เหลือแต่สิบตรี
เป็นทหารอยากสอนธรรมก็ลาออกไปบวชซะ

สวัสดีครับพี่sriariya
จากคำกล่าวของพี่ขอผมถามเจาะเข้าไปอีกนิดนะครับว่า ถ้าจิตนั้นคือเซลล์เมื่อกายแตกตัวตาย กายหยาบไม่มีแล้ว จิตมันจะเป็นยังไงหรือครับ....ถ้าหากความจำได้หมายรู้ทั้งหลายถูกเก็บไว้อยู่แต่ในเซลล์สมองจริง เมื่อตายไปแล้วเกิดใหม่ การระลึกชาติคงไม่มี...หากสมองเป็นตัวทำให้เกิดความคิดทั้งหลายจริง เมือตายไปแล้วจิตของเราก็คงจะไม่มีความคิดความรู้สึกอีกแล้วใช่มั้ยครับ...ผมไม่ได้คิดดูถูกวิทยาศาสตร์นะครับแต่วิทยาศาสตร์นั้นมีขอบเขตติดอยู่แค่เรื่องของกายกับวัตถุเท่านั้นเอง...ส่วนที่ละเอียดที่มองไม่เห็นส่วนมากมักจะถูกปฏิเสธว่าไม่มีจริง...ยกตัวอย่าง ความรัก ความโกรธ ความทุกข์ความสุข พุทธศาสนาบอกว่าสิ่งเหล่านี้เกิดจากจิต แต่วิทยาศาสตร์อธิบายว่าเกิดจากสมองหลั่งสารเคมีออกมา เห็นมั้ยล่ะครับว่ามันเข้ากันไม่ได้เลยครับ..ผมถึงได้ขอให้พิจารณาธรรมโดยธรรมอย่าพิจารณาธรรมโดยวิทยาศาสตร์
ขอบคุณครับ

ลองอ่านแล้วพิจารณาดู ถึงแม้ว่าจะไม่ค่อยละเอียดนัก และอาจจะไม่ตรงกับที่เจ้าถามมา แต่ก็ใกล้เคียงกัน

ตายแล้วไปไหน
เป็นสิ่งที่ทุกคน อยากรู้กันทั้งนั้น
ข้าพเจ้าจะอธิบายให้ท่านทั้งหลายได้หายสงสัย เป็นอย่างๆไป แต่ท่านทั้งหลายที่ได้อ่านแล้วต้องใช้สมองสติปัญญาพิจารณา ให้ดีนะขอรับ เพราะข้าพเจ้าจะอรรถาธิบายตามหลักศาสนา และหลักศาสนาก็เป็นต้นแบบของหลักวิทยาศาสตร์ ดังนั้น อ่านแล้วต้องคิดพิจารณา ตามหลักความเป็นจริง ก็คือเป็นไปตามหลักวิทยาศาสตร์ ฯ

เมื่อมนุษย์ สัตว์ พืช ตาย ร่างกายก็ย่อมถูกนำไปใช้ประโยชน์ตามลักษณะของการใช้ประโยชน์ของมัน ถ้าเป็นมนุษย์ ร่างกาย ก็จะถูกนำไปฝังบ้าง เผาบ้าง ฯ อย่างนี้เป็นต้น
แต่เมื่อ มนุษย์ สัตว์ พืช ยังมีชีวิตอยู่ ก็ต่างล้วนมี จิตวิญญาณ เหมือนกัน ต่างกันตรงที่ว่า จิตวิญญาณของแต่ละเผ่าพันธ์นั้นทำหน้าที่ได้ไม่เหมือนกัน
จิตวิญญาณของมนุษย์ ล้วนถูกขัดเกลาทางสังคม อันมีศาสนา เป็นเครื่องกำกับ อีกทั้งยังมีปัจจัยอื่นๆเช่น แรงดึงดูดของโลก ,ดวงจันทร์ ,ดวงอาทิตย์ เป็นสิ่งประกอบที่สำคัญ ซึ่งทำให้เกิด พฤติกรรมต่างๆ ในมนุษย์ให้ดำเนินไปตามการสังคมเป็นอยู่ร่วมกัน
จิตวิญญาณของมนุษย์ ย่อมมีส่วนที่เล็กที่สุด ซึ่งประกอบไปด้วย โปรตอน นิวตรอน อิเลคตรอน สามารถสร้างกระแสคลื่นไฟฟ้า ทำให้เกิด แรงดัน และแรงดึงดูดได้
เมื่อมนุษย์ชอบสิ่งใด รักสิ่งใด จิตวิญญาณ ส่วนที่เล็กที่สุดนั้นก็จะถูกดึงดูด หรือเคลื่อนที่ไปสู่สิ่งนั้น ถ้ายังมีชีวิตอยู่ ก็่จะเคลื่อนที่เข้าไปหา คือเสาะแสวงหา ดิ้นรนจนสามารถเข้าไปหาหรือไปเอาสิ่งนั้น เมื่อตายไป หากจิตวิญญาณ ติดหลง รัก หวงห่วงในสิ่งนั้น จิตวิญญาณ บางส่วน ก็จะถูกดึงดูดเข้าไปหา เข้าไปอยู่ในสิ่งนั้น
หากมนุษย์ครั้งที่ยังมีชีวิตอยู่ ดำรงศีล ดำรงธรรม ประพฤติปฏิบัติ ดี ปฏิบัติชอบ จิตวิญญาณใฝ่แต่ความหลุดพ้น เมื่อตายไป จิตวิญญาณส่วนนั้น ก็จะถูกดึงดูดไปสู่ดินแดน หรือภพที่ตัวเองปรารถนา เมื่ออ่านมาถึงตรงนี้ หลายท่านคงมีข้อสงสัยว่า ทำไมข้าพเจ้าจึงกล่าวว่า จิตวิญญาณบางส่วนที่จะถูกดึงดูดไป ที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะ ในร่างกายมนุษย์เมื่อยังมีชีวิตอยู่ มีความรู้ มีความจำในหลายอย่างในหลายเรื่อง และไม่ได้นำเอาเรื่องหรือความจำเหล่านั้น คิดพิจารณาให้เป็นไปตามหลักธรรม เมื่อตายลง จิตวิญญาณจึงไม่สามารถรวมอยู่เป็นหนึ่งเดียว จะแตกแยกกันไปหลายที่หลายแห่ง จิตวิญญาณบางส่วนดับสูญไปก็มี เพราะจิตวิญญาณเหล่านั้น อ่อนพลัง บ้างก็ถูกแรงดึงดูดของโลกดูดกลืนไป บ้างก็ถูก พลังแสงอาทิตย์ทำลายไป บ้างก็ถูกพลังแสงจากดวงจันทร์ทำลายไป
แต่ถ้าหากมนุษย์ได้ฝึกตนจนได้ถึงระดับ อริยะบุคคล แล้ว จิตวิญญาณของพวกเขา บ้างก็ดับสูญไปทั้งหมด บ้างก็มุ่งไปเกิดในชาติอื่น ภพอื่น ตามแต่ความรู้ ความเข้าใจ ฯลฯ
สิ่งที่ข้าพเจ้าได้กล่าวไปทั้งหมดข้างต้น เป็นสิ่งที่สามารถพิสูจน์ โดยการวิเคราะหฺ์ตามหลัก ตรรกวิทยา, และสามารถพิสูจน์ได้ด้วยตัวของท่านเอง หากท่านทั้งหลายมีความศรัทธาในศาสนา ในที่นี้ หมายถึง ทุกศาสนาที่มีอยู่
จ่าสิบตรี เทวฤทธิ์ ทูลพันธ์
เขียนเมื่อ ๒๒ ก.พ. ๒๕๕๔

“ธรรมชาติใดย่อมคิด ธรรมชาตินั้นชื่อว่าจิต กล่าวโดยอรรถว่า ธรรมชาติที่รู้อารมณ์คือจิต”

ขอโมทนากับทุกความคิดเห็นนะครับ