เป็นความเห็นที่ดี แต่ถ้าเป็นอย่างที่คุณว่านี้คงไม่มีการบัญญัติว่า ผู้บรรลุธรรมหรือหลุดพ้นนั้นอาจแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่คือ
1.เจโตวิมุติ คือผู้ที่บรรลุธรรมด้วยกำลังแห่งจิตคือเป็นผู้ที่ชำนาญในสมถะภาวนามาก่อน เมื่อมาต่อเจริญปัญญาอีกเพียงเล็กน้อยจนละความเห็นผิดได้ จิตก็หลุดพ้น
2.ปัญญาวิมุติ คือผู้ที่มิได้มีฐานทางสมถะภาวนามามากจนได้ฌาณอภิญญา แต่อาศัยสมาธิธรรมดาของมนุษย์ระดับแค่ขณิกะสมาธิ หรืออุปจาระสมาธิตามธรรมชาติ มาสนับสนุนสติปัญญาให้ดำเนินไปบนเส้นทางแห่งวิปัสสนาภาวนาหรือมรรคมีองค์ 8 จนได้เกิดดวงตาเห็นธรรมเห็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ชัด จนเกิดความเบื่อหน่ายคลายจาง ละวางความเห็นผิดว่ากาย ใจ นี้เป็นอัตตา ตัวกู ของกู (สักกายทิฐิ) ละวางความยึดผิด(มานะทิฐิ)เข้าถึงมรรคผลนิพพาน ไปตามลำดับจนถึงอรหัตผลโดยกำลังแห่งปัญญามรรคทั้ง 2 ข้อที่มีศีล สติ และสมาธิเป็นกองหนุน
นักวิปัสสนาไม่ได้ปฏิเสธ สมาธิ แต่เห็นว่าสมาธิตามธรรมชาติที่มนุษย์ทุกรูปทุกนามมีอยู่นี้ก็เพียงพอที่จะนำมาเจริญวิปัสสนาภาวนาได้ แล้วมันจะพัฒนาตนเองขึ้นไปโดยธรรมชาติเป็นลำดับๆ จนบรรลุถึง มรรค ผล นิพพาน
ตอนอริยมรรคเกิดนั้น สมาธิอาจจะเจริญพุ่งพรวดขึ้นไปสูงสุดถึงฌาณ 4 ฌาณ 8 ตัดกิเลส ตัณหา อัตตา สักกายทิฐิ มานะทิฐิ แต่ผู้ปฏิบัติอาจไม่รู้ตอนบรรลุธรรม มารู้ชัดเมื่อเกิดธัมมวิจัยในภายหลังตอนที่
ปัจจเวกขณญาณเกิด ดังนี้เป็นต้น
