ขอแสดงแนวคิดนะครับ
เท่าที่เคยศึกษามา แต่ไม่มีเวลาค้นหาที่มา
แนวความคิดของภูมิมีหลากหลาย หลายนิกาย มีแตกต่างกันไปเล็กน้อย
แนวเถรวาทบางนิกาย โดยมากอธิบายเป็นรูปธรรม เป็นสถานที่ ๆ มีอยู่จริง
มหายาน บางนิกายบอกเป็นภูมิของจิต (เช่น โยคาจารย์ บอกว่า ไตรภูมิเป็นเพียงจิตเท่านั้น)
มหายานรุ่นหลัง โดยมากเพิ่ม อีก ๒ คือ
โลกุตรภูมิ ภูมิของพระอริยะเจ้า (โลกุตรภูมิ เถรวาทก็เพิ่ม แต่เป็นภูมิของจิต)
และสุขาวดีพุทธเกษตร ภูมิของพระโพธิสัตว์ (บางนิกายว่า พระพุทธเจ้าที่ปรินิพพานแล้ว อยู่ตรงนี้)
ผู้รู้โดยมากอธิบายว่า เป็นการสร้างภูมิแข่งกับศาสนาพราหณ์ ไม่ให้ชาวพุทธแห้งแล้งสิ้นหวัง
มีความหวังที่จะไปเกิดในภูมินี้ คล้ายชาวพุทธเถรวาทที่อยากเกิดในยุคพระศรีอาริย์
(โดยเฉพาะนิกายที่เป็นเอกจิตนิยม)
อัศวโฆษ
