มวลบุปผาดารดาษพิลาสลักษณ์
สื่อประจักษ์ตามจิตพิสมัย
ต่างพงศ์พันธุ์ต่างพ้องล้วนต้องใจ
แทนความนัยหลายหลากจากมาลี
ธรรมชาติสร้างสรรค์พันธุ์พฤกษา
หลากผกางดงามตามวิถี
ต่างความหมายหลายค่าประดามี
สร้างรมณีย์คู่หล้าพาสราญ
เกิดแต่ตมบ่มผลจนบรรเจิด
สิ่งประเสริฐคู่ธรรมนำสถาน
ก่อเกิดบัวสี่เหล่าเล่าตำนาน
ชนกล่าวขานเปรียบบัวเหมือนตัวตน
หนึ่งคือบัวพ้นน้ำล้ำคุณค่า
สุริยาจรัสแจ้งแสดงผล
ผลิดอกบานทันทีที่แย้มยล
เปรียบดั่งคนรู้ธรรมล้ำปัญญา
คือคนที่สติปราชญ์ฉลาดเฉลียว
เพียงครู่เดียวที่น้อมธรรมนำศึกษา
ก็สามารถเข้าใจในวิชชา
เพียงเวลาผันผ่านมินานเนา
สองคือบัวปริ่มน้ำตามวิถี
ลุราตรีผ่านพ้นบนความเขลา
จึ่งผลิดอกเบ่งบานสานวัยเยาว์
ปัญญาเจ้าปานกลางหว่างบุคคล
เพียงฟังธรรมนำจิตวินิจฉัย
จะเข้าใจนัยเจตด้วยเหตุผล
รู้พิจารณาด้วยธรรมนำกมล
จะสร้างตนพ้นภัยใจตระการ
สามคือบัวใต้น้ำตามความหมาย
วันเคลื่อนคลายผ่านพ้นจนสมาน
บัวเจริญงดงามท่ามชลธาร
ชูช่อบานดั่งใจในสักวัน
เปรียบดั่งคนสัมมาปัญญาน้อย
ลบปมด้อยด้วยธรรมาพาสุขสันต์
จิตศรัทธาด้วยพากเพียรเรียนรู้ทัน
พร้อมขยันหมั่นฝึกฝนจนเข้าใจ
สี่คือบัวจมโคลนจนหม่นหมอง
หมดครรลองพบทางกระจ่างใส
ต้องจมปลักโคลนตมทับถมไป
สุดท้ายไซร้เป็นภักษาเต่าปลาปู
เปรียบดั่งคนไร้ปัญญาล้าสติ
มากมิจฉาทิฐิให้อดสู
มิรู้แจ้งศีลธรรมนำวิญญู
ขาดความรู้ร้างศรัทธานำพาใจ
บัวสี่เหล่าสี่กอที่ก่อเกิด
ต่างกำเนิดจากโคลนตมบ่มนิสัย
ต่างผลลัพธ์ต่างพงศ์จำนงนัย
มโนมัยด้วยธรรมล้ำปัญญา
เรื่อง บัวสี่เหล่า
บัวสี่เหล่า คือ บัวใต้น้ำเป็นหนึ่งในระดับของสติปัญญา
จากเรื่องบัวสี่เหล่า นั้นแสดงให้เห็นถึงความสามารถ
ของคนที่เรียนรู้เรื่องต่างๆ เป็น 4 ระดับ คือ...
1.พวกมีสติปัญญา ฉลาดเฉลียว เป็นสัมมาทิฏฐิ
เมื่อได้ฟังธรรมก็สามารถรู้และเข้าใจในเวลาอันรวดเร็ว
เปรียบเสมือน ดอกบัวที่อยู่พ้นน้ำ เมื่อต้องแสงพระอาทิตย์
ก็จะเบ่งบานทันที (อุคฆฏิตัญญู)
2.พวกที่มีสติปัญญาปานกลาง เป็นสัมมาทิฏฐิ
เมื่อได้ฟังธรรมแล้วพิจราณาตามและได้รับการอบรมฝึกฝน
เพิ่มเติม ก็จะสามารถรู้และเข้าใจได้ในเวลาไม่ช้า
เปรียบเสมือน ดอกบัวที่อยู่ปริ่มน้ำ
ซึ่งจะบานในวันถัดไป (วิปัจจิตัญญู)
3.พวกที่มีสติปัญญาน้อย แต่ เป็นสัมมาทิฏฐิ
เมื่อได้ฟังธรรมแล้วพิจารณาตามและได้รับการอบรมฝึกฝน
เพิ่มอยู่เสมอ มีความขยันหมั่นเพียรไม่ย่อท้อ
มีสติมั่นประกอบด้วยศรัทธาปสาทะ
ในที่สุดก็สามารถรู้และเข้าใจได้ในวันหนึ่งข้างหน้า
เปรียบเสมือน ดอกบัวที่อยู่ใต้น้ำ ซึ่งจะค่อยๆโผล่ขึ้นเบ่งบาน
ได้ในวันหนึ่ง (เนยยะ)
4.พวกที่ไร้สติปัญญาและยังเป็น มิจฉาทิฏฐิ
แม้ฟังธรรมก็ไม่อาจเข้าใจความหมายหรือรู้ตามได้
ทั้งยังขาดศรัทธาปสาทะ ไร้ซึ่งความเพียรเปรียบเสมือน
ดอกบัวที่จมอยู่โคลนตม ยังแต่จะตกเป็นอาหารของเต่าปลาอีกด้วย
ไม่มีโอกาสโผล่ขึ้นพ้นน้ำเพื่อเบ่งบานได้อีก (ปทปรมะ)
ที่มา : เณรพยอมจอมยุ่ง พระพยอม กัลยาโณ วัดสวนแก้ว
