๑๐. กีฏาคิริสูตร
การตั้งอยู่ในอรหัตตผล

[๒๓๘] ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราย่อมกล่าวการตั้งอยู่ในอรหัตตผล ด้วยการไปครั้งแรก
เท่านั้นหามิได้ แต่การตั้งอยู่ในอรหัตตผลนั้น ย่อมมีได้ ด้วยการศึกษาโดยลำดับ ด้วยการทำ
โดยลำดับ ด้วยความปฏิบัติโดยลำดับ. ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็การตั้งอยู่ ในอรหัตตผล ย่อมมีได้
ด้วยการศึกษาโดยลำดับ ด้วยการทำโดยลำดับ ด้วยความปฏิบัติโดยลำดับอย่างไร? ดูกรภิกษุ-
*ทั้งหลาย กุลบุตรในธรรมวินัยนี้ เกิดศรัทธาแล้วย่อมเข้าไปใกล้ เมื่อเข้าไปใกล้ย่อมนั่งใกล้
เมื่อนั่งใกล้ย่อมเงี่ยโสตลง เมื่อเงี่ยโสตลงแล้วย่อมฟังธรรม ครั้นฟังธรรมย่อมทรงธรรมไว้
ย่อมพิจารณาเนื้อความแห่งธรรมที่ทรงไว้แล้ว เมื่อพิจารณาเนื้อความอยู่ ธรรมทั้งหลายย่อมทน
ได้ซึ่งความพินิจ เมื่อธรรมทนความพินิจได้อยู่ ฉันทะย่อมเกิด เมื่อเกิดฉันทะแล้ว ย่อมอุตสาหะ
ครั้นอุตสาหะแล้ว ย่อมไตร่ตรอง ครั้นไตร่ตรองแล้ว ย่อมตั้งความเพียร เมื่อมีตนส่งไปแล้ว
ย่อมทำให้แจ้งชัดซึ่งบรมสัจจะด้วยกาย และย่อมแทงตลอดเห็นแจ้งบรมสัจจะนั้นด้วยปัญญา.

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ศรัทธาก็ดี การเข้าไปใกล้ก็ดี การนั่งใกล้ก็ดี การเงี่ยโสตลงก็ดี การฟังธรรม
ก็ดี การทรงธรรมไว้ก็ดี ความพิจารณาเนื้อความก็ดี ธรรมอันทนได้ซึ่งความพินิจก็ดี ฉันทะก็ดี อุตสาหะก็ดี
การไตร่ตรองก็ดี การตั้งความเพียรก็ดี นั้นๆ ไม่ได้มีแล้ว เธอทั้งหลายย่อมเป็นผู้ปฏิบัติพลาด
ย่อมเป็นผู้ปฏิบัติผิด ดูกรภิกษุทั้งหลาย โมฆบุรุษเหล่านี้ ได้หลีกไปจากธรรมวินัยนี้ ไกลเพียงไร.

ที่มา : http://www.84000.org/tipitaka/pitaka_it ... &A=3981&w=กีฏาคิริสูตร

**********
อรรถกถา มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ ภิกขุวรรค
กีฏาคิริสูตร
๑๐. อรรถกถากีฏาคิริสูตร

บทว่า นาหํ ภิกฺขเว อาทิเกเนว ความว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราไม่กล่าวการตั้งอยู่ในอรหัตผลเป็นครั้ง

แรกเท่านั้น ดุจกบกระโดดไปฉะนั้น.
บทว่า อนุปุพฺพสิกฺขา เป็นปฐมาวิภัตติลงในอรรถแห่งตติยาวิภัตติ แปลว่า ด้วยการศึกษา

โดยลำดับ.
แม้ใน ๒ บทต่อไปก็มีนัยนี้เหมือนกัน.
บทว่า สทฺธาชาโต เกิดศรัทธาคือมีศรัทธาเกิดแล้วด้วยศรัทธาอันเป็นที่ตั้งแห่งความสำเร็จ.
บทว่า อุปสงฺกมิ คือ ย่อมเข้าไปหาครู.
บทว่า ปยิรุปาสติ คือ ย่อมนั่งในสำนักครู.
บทว่า ธาเรติ คือ ย่อมทรงไว้ทำให้คล่องแคล่ว.
บทว่า ฉนฺโท ชายติ ฉันทะย่อมเกิด ได้แก่ฉันทะคือความเป็นผู้ใคร่เพื่อจะทำย่อมเกิด.
บทว่า อุสฺสหติ ย่อมอุตสาหะ คือทำความเพียร.
บทว่า ตุเลติ ย่อมไตร่ตรองคือไตร่ตรองว่า ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา.
บทว่า ตุลยิตฺวา ปทหติ ครั้นไตร่ตรองแล้วย่อมตั้งความเพียร คือเมื่อไตร่ตรองด้วยวิปัสสนา

เป็นเครื่องพิจารณาอย่างนี้ย่อมตั้งความเพียรในมรรค.
บทว่า ปหิตตฺโต คือมีตนส่งไปแล้ว.
บทว่า กาเยน เจว ปรมสจฺจํ ย่อมทำให้แจ้งซึ่งบรมสัจจะด้วยกาย คือย่อมทำให้แจ้งซึ่ง

นิพพานสัจจะด้วยนามกาย.
บทว่า ปญฺญาย จ คือ ย่อมแทงตลอด ย่อมเห็นด้วยมรรคปัญญาอันสัมปยุตด้วยนามกาย.
บัดนี้ เพราะภิกษุเหล่านั้นได้ข่าวว่าพระศาสดาเสด็จมา ไม่ทำแม้เพียงการต้อนรับ ฉะนั้น

พระผู้มีพระภาคเจ้าเมื่อจะทรงติเตียนความประพฤติของภิกษุเหล่านั้น จึงตรัสพระดำรัสมีอาทิว่า สาปิ นาม

ภิกฺขเว สทฺธา นาโหสิ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม้ศรัทธาก็ไม่มีดังนี้.
ในบทเหล่านั้นบทว่า กีวทูเรวีเม คือ ในที่ไกลแสนไกล. ควรจะกล่าวว่าได้หลีกไปแล้วร้อย

โยชน์บ้าง พันโยชน์บ้าง. แต่ไม่กล่าวอะไรๆ ได้เลย.
บทว่า จตุปฺปฺทํ เวยฺยากรณํ ท่านกล่าวหมายถึงการพยากรณ์อริยสัจ ๔.
บทว่า ยสฺสุทฺทิฏฺฐสฺส ตัดบทเป็น ยสฺส อุทฺทิฏฺฐสฺส ความว่า อันเรายกขึ้นแสดงแล้ว.

ดูเพิ่มเติมได้ที่ : http://www.84000.org/tipitaka/attha/att ... b=13&i=222