19124.“พระเจ้าตนหลวง” วัดศรีโคมคำ (พระอารามหลวง) จ.พะเยา

เว็บมาสเตอร์

ไหว้พระประธาน ๗๗ จังหวัด

พระเจ้าตนหลวง หรือ “พระเจ้าองค์หลวง”
พระประธานในพระวิหารหลวง วัดศรีโคมคำ (พระอารามหลวง)
ถนนพหลโยธิน ตำบลเวียง อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา

รูปภาพ

“วัดศรีโคมคำ” เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ
ตั้งอยู่เลขที่ ๖๙๒ ถนนพหลโยธิน ตำบลเวียง
อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา ริมกว๊านพะเยา

กว๊านพะเยา เป็นทะเลสาบน้ำจืดที่มีขนาดใหญ่
เป็นอันดับ ๑ ในภาคเหนือของประเทศไทย
เป็นแหล่งน้ำที่มีธรรมชาติงดงาม อยู่ใจกลางเมืองพะเยา
มีทิวเขาเป็นฉากบังข้างหลังสูงตระหง่านอย่างงดงามตา
คำว่า “กว๊าน” ตามภาษาพื้นเมืองหมายถึง “บึง” มีเนื้อที่ ๑๒,๘๓๑ ไร่
มีความลึกเฉลี่ย ๑.๕ เมตร ลึกที่สุด ๔ เมตร เป็นแหล่งประมงน้ำจืด
และเพาะพันธุ์ปลาชนิดต่างๆ กว่า ๕๐ ชนิด เช่น ปลากราย
ปลาสวาย ปลาเทโพ ปลาจีน ปลานิลปลาไน ฯลฯ

ปัจจุบันศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด พะเยาสามารถเพาะพันธุ์ปลาบึก
จากพ่อพันธุ์ในบ่อเลี้ยงเป็นผลสำเร็จ เป็นแห่งแรกของโลกในปี พ.ศ.๒๕๔๔
สามารถเพาะพันธุ์ลูกปลาบึกได้เป็นแสนตัว ส่วนหนึ่งได้ปล่อยลงสู่กว๊านพะเยา
ทัศนียภาพโดยรอบ กว๊านพะเยาเหมาะสำหรับพักผ่อนหย่อนใจ
ในยามเย็นชมพระอาทิตย์ตกริมกว๊าน เป็นภาพที่สวยงามมาก
ซึ่งเป็นที่ประทับใจแก่ผู้พบเห็นและผู้มาเยือน
จนอาจกล่าวได้ว่า หัวใจของเมืองพะเยาอยู่ที่ “กว๊านพะเยา”

วัดศรีโคมคำ เป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองพะเยา
เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ และวัดพัฒนาตัวอย่าง
ชาวเมืองพะเยาทั่วไปนิยมเรียกว่า “วัดพระเจ้าตนหลวง”
ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานพระประธานนามว่า “พระเจ้าตนหลวง”
โดยสร้างขึ้นในระหว่างปีพุทธศักราช ๒๐๓๔-๒๐๖๗

“พระเจ้าตนหลวง” เป็นพระประธานเก่าแก่ในพระวิหารหลวง
ศิลปะเชียงแสน ที่องค์พระมีขนาดใหญ่ที่สุดในล้านนา
ขนาดหน้าตักกว้าง ๑๔ เมตร และสูง ๑๖ เมตร
สร้างจากอิฐมอญผสมกับปูนขาว
ชาวพะเยาถือเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมือง
เดือนหกของทุกปีจะมีงานนมัสการพระเจ้าตนหลวง

ตามตำนาน พระเจ้าตนหลวงสร้างขึ้นเมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๐๓๔
โดยอยู่ในความอุปถัมภ์ของพระเมืองแก้ว เจ้าผู้ครองเมืองเชียงใหม่
และพระยาเมืองตู้ เจ้าผู้ครองเมืองพะเยาในสมัยนั้น

เจ้าอาวาสรูปแรกที่ปรากฏในตำนาน คือ พระธรรมปาล
ได้เขียนตำนานพระเจ้าตนหลวงออกเผยแพร่

มีสมุดข่อยบันทึกว่า วัดศรีโคมคำ เป็นวัดมาแต่โบราณกาล
แต่ยุคหลัง บ้านเมืองตกอยู่ในสงคราม ต้องอพยพโยกย้ายไปอยู่ตามหัวเมือง
ที่ปลอดภัยจากข้าศึก ทำให้บ้านเมือง วัดวาอาราม รกร้างว่างเปล่าไป
ต่อมาภายหลังได้สถาปนาเมืองพะเยาขึ้น บ้านเมืองก็ดี
วัดวาอารามก็ดี ก็ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ขึ้นใหม่ตามลำดับ

เจดีย์อนุสรณ์ครูบาศรีวิชัย
ภายในพระวิหารวัดศรีโคมคำ จ.พะเยา

:b49:

ถึงปีพุทธศักราช ๒๔๖๕ พระครูศรีวิราชวชิรปัญญา
เจ้าคณะแขวงเมืองพะเยา เป็นประธานฝ่ายสงฆ์
ทางฝ่ายบ้านเมืองคือ พระยาประเทศอุดรทิศ เจ้าผู้ครองเมืองพะเยา
ร่วมกันไปอาราธนา “ท่านครูบาศรีวิชัย” จากจังหวัดลำพูน มาเป็นประธาน
ในการสร้างพระวิหารหลวงและเสนาสนะต่างๆ จนสำเร็จบริบูรณ์
กระทั่งเมื่อวันที่ ๑๗ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๒๓
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙
โปรดเกล้าฯ พระราชทานยกฐานะขึ้นเป็น พระอารามหลวง

นอกจากนี้ ยังมีพระอุโบสถกลางน้ำ ซึ่งเป็นศิลปะแบบล้านนาประยุกต์
สร้างขึ้นโดยแรงศรัทธาของพุทธศาสนิกชนทั้งมวลจากทั่วประเทศ
โดยมี “นิยม สิทธหาญ” มัณฑนากรจากมหาวิทยาลัยศิลปากร และ
“จินดา สหสมร” สถาปนิกจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกันออกแบบ
ภายในพระอุโบสถมีภาพจิตรกรรมฝาผนังเกี่ยวกับพระพุทธประวัติและวิถีชีวิตผู้คน
ฝีมือของ “อังคาร กัลยาณพงศ์” ศิลปินแห่งชาติ และ “ภาพตะวัน สุวรรณกูฏ”

ชะตาพระเจ้าตนหลวงตามตำนาน กล่าวได้ว่า

“พระโมลีใหญ่ ๒๐ กำมือ สูง ๓ ศอก พระเศียรกลม ๖ วา
พระเกศามี ๑,๕๐๐ เส้น ขนาดใหญ่ ๔ กำมือ ขนาดกลาง ๓ กำมือ
ขนาดเล็ก ๒ กำมือ ขนาดจิ๋ว ๑ กำมือ พระพักตร์หน้ายาว ๒ วา กว้าง ๒ วา
พระขนง (คิ้ว) ๓ ศอก ระหว่างพระขนงกว้าง ๑ ศอก
ยาว ๓ ศอก กว้าง ๑ คืบ ดั้งพระนาสิก ๓ ศอก ๑ คืบ ใหญ่ ๖ กำมือ

พระโอษฐ์ (ปาก) ยาว ๔ ศอก กว้าง ๑ คืบ ใหญ่ ๖ กำมือ
พระกรรณ (หู) ยาว ๖ ศอก กว้างศอกคืบ
พระศอยาว ๒ ศอก กลม ๓ วา พระอังสา (บ่า) ยาว ๓ คืบ
กระดูกด้ามมีดยาว ๔ วา ตั้งแต่พระอุระ (อก) ถึงพระชานุ (คาง) ๒ วา
ตั้งแต่พระถัน (นม) ถึงพระอังสา (ไหล่) ๒ วา
ตั้งแต่พระนาภี (สะดือ) ถึงพระอุระ (อก) ๒ วา ระหว่างพระอุระ (อก) กว้าง ๒ วา

พระพาหา (แขน) ยาว ๔ วา กลม ๒๙ กำมือ นิ้วพระหัตถ์ใหญ่ ๙ กำมือ
ยาว ๑ วา พระกฏิ (สะเอว) กลม ๗ วา ฝ่าพระบาทยาว ๒ วา
กว้าง ๓ ศอก ระหว่างพระชานุกว้าง ๗ วา พระหทัยใหญ่ ๖ กำมือ
ตั้งแต่ที่ประทับนั่งถึงพระโมลี สูง ๘ วา ๒ ศอก”

“พระเจ้าตนหลวง” หรือ “พระเจ้าองค์หลวง”
มิใช่เป็นแต่เพียงพระพุทธรูปคู่เมืองพะเยาเท่านั้น
แต่ถือเป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองอาณาจักรล้านนาไทยด้วย

ในช่วงเดือนหกของทุกปี ประมาณเดือนพฤษภาคม ตรงกับวันวิสาขบูชา
จะมีงานนมัสการพระเจ้าตนหลวง หรือ เทศกาล “แปดเป็ง”
จะมีประชาชนในจังหวัดพะเยาและจังหวัดใกล้เคียงมาร่วมงานเป็นจำนวนมาก

เนื่องจากการก่อสร้างพระเจ้าตนหลวง
เมื่อครั้งสมัยที่ยุคทองทางพระพุทธศาสนาของล้านนา
ประชาชนจึงเชื่อว่าพระเจ้าตนหลวง คือ ตัวแทนของพระพุทธเจ้า
ใครที่ได้มากราบสักการะแล้ว จะทำให้เกิดความเป็นสิริมงคลอยู่ดีมีสุขตลอดไป