ตามธรรมดา
จิตจะไปรับรู้อะไรต้องอาศัยวัตถุภายใน อันได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ
เพื่อรับรู้สิ่งภายนอก อันได้แก่ อารมณ์ภายนอก ได้แก่ รูปารมณ์ สัททารมณ์
คันทารมณ์ รสารมณ์ โผฏฐัพพารมณ์ และธัมมารมณ์

หรือ สี เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ (ดังในภาพประกอบ) ล้วนแล้วก็เป็นสิ่งภายนอก
เช่นว่า จิต อาศัย ตา ไปรู้ สี อย่างนี้ก็ย่อมส่องออก จะไม่ให้จิตส่งออกไปรับรู้นั้นคงจะไม่ใช่
ฉะนั้นการเดินไปไหนก็คงไม่ได้คงจะเหมือนคนตาบอด หูหนวก
และที่มีผู้สอนว่าไม่ให้จิตส่งออก เพราะเป็นสมุทัย ผมยังสงสัยอยู่ว่ามันจะเป็นไปได้ยังไง
หรืออาจว่าปัญญาของผมยังรู้ไม่ทั่วถึง ใครรู้ก็ช่วยอธิบายให้เข้าใจหน่อย
จะขอบพระคุณอย่างสูง

มาวิเคราะห์หาความรู้กัน มิใช่มาชวนทะเลาะกันนะครับ

ส่งจิตออกนอก หมายถึง การส่งจิตออกไปภายนอกไปเสวยอารมณ์ (อันหมายถึงเวทนา) มีความหมายถึง การที่ไม่สำรวมจิต การฟุ้งซ่าน คือส่งจิตออกไปสอดส่ายรับการกระทบสัมผัสกับอารมณ์ภายนอกต่างๆ ได้แก่ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส จึงส่งจิตออกไปคิดนึกปรุงแต่งต่อสิ่งต่างๆ เหล่านั้น จึงเกิดการเสวยอารมณ์คือเวทนาต่างๆ ขึ้น ซึ่งมักเป็นปัจจัยให้เกิดการคิดปรุงแต่งต่างๆ สืบต่อมา เมื่อเกิดการคิดปรุงแต่งต่างๆ ขึ้นจึงเป็นปัจจัยให้เกิดเวทนาต่างๆหลากหลาย ซึ่งมักเป็นเหตุปัจจัยให้เกิดตัณหาขึ้น จึงยังให้เกิดความทุกข์ขึ้นในที่สุด อันเป็นการดำเนินไปตามวงจรปฏิจจสมุปบาทหรือการเกิดขึ้นของกองทุกข์นั่นเอง

หรือกล่าวโดยย่อก็คือ การส่งจิตออกไปภายนอก ไปปรุงแต่ง ไม่มีสติอยู่ภายใน กาย เวทนา จิต ธรรม เพื่อการระลึกรู้ หรือเพื่อการพิจารณาในธรรมทั้ง ๔ นั่นเอง

ส่งจิตออกไปภายนอก จิตฟุ้งซ่านไปภายนอก จิตคิดปรุงแต่ง จิตปรุงแต่งไปภายนอก คิดปรุงแต่ง ฟุ้งซ่าน มีความหมายเดียวกัน

http://www.nkgen.com/734.htm

จิตของผู้ที่รู้ถูกต้องและฝึกอบรมมาดีแล้ว ย่อมตั้งรู้อยู่ภายใน ดุจพระราชาประทับนั่งบนบัลลังก์ สั่ง ว่าราชการ
ผัสสะของทวารทั้ง 6 เหมือนราชทูตจากแดนไกล สติ เป็นนายทวารประตูคอยรับรู้และนำราชทูตที่เข้ามาทางประตูทั้ง 6 มาเฝ้าพระราชา.....ราชทูตต่างๆทั้ง 6 ทาง จะเข้าพบพระราชาได้ที่ละคน(ปัจจุบันอารมณ์) เมื่อถวายข้อราชการเสร็จ พระราชาตัดสินความเรียบร้อย ราชทูตนั้นก็จะกลับไป(ดับไป)ราชทูตคนใหม่ก็เข้ามาแทนอย่างนี้ทั้งวัน จนหมดเวลา พระราชาก็เสด็จกลับเข้าวังที่ประทับ(หลับ ภวังคจิต หรือธรรมอันเป็นเครื่องอยู่เฉพาะตน)
อย่างนี้เรียกว่าพระราชาทำหน้าที่ได้อย่างถูกต้อง

แต่ถ้าหากพระราชาวิ่งออกไปรับราชทูตถึงทวารประตู ....โดยไม่คอยให้นายทวาร(สติ) จัดคิวให้ อย่างนี้ ความวุ่นวายโกลาหลก็จะเกิดขึ้น นั้นแหละสมุทัย เหตุเกิดทุกข์ เพราะพระราชาเสด็จลงจากพระราชบัลลังก์ ไปว่าราชการ ตามประตูทั้ง 5 หรือออกไปนอกประตูวัง เหล่าอำมาตย์ ข้าราชบริพาร สนมกำนัลก็จะพากันวุ่นตามไปหมด ไม่สงบ

ถ้าเป็นภาคปฏิบัติแล้วเนี่ย ไม่ต้องตีความใดๆ เหมือนนี้

เช่น ขณะเห็นรูป "เห็นหนอๆๆๆ" ขณะได้ยินเสียง "เสียงหนอๆๆๆ" ขณะได้กลิ่น "กลิ่นหนอๆๆ" ขณะลิ้มรสเปรี้ยวหวานมันเค็ม ก็กำหนดรู้ตามสภาพนั้นๆ ฯลฯ ขณะคิดแว้บ "คิดหนอๆๆๆ"

จิต....เป็นนามธรรม....การใช้คำว่า....ออกนอก....หรือ.เข้าใน.....เป็นการบอกโดยมีนัยยะ...ไม่มีอะไรวิ่งไปข้างนอก...หรือ.มีอะไรหลบอยู่ข้างใน...เหมือนวัตถุ

นัยหนึ่ง....คือ....จาก..ภวังคจิต.....สู่.ความเป็น.จรจิต...(แล้วสังขารก็เกิด...เป้นปฏิจจะจนครบวง)
นัยหนึ่ง....คือ...จากจิตที่บริสุทธิ...สงบ...สู่....จิตโลภ...จิตโกรธ...จิตหลง...จิตไม่สงบ..กังวล..ฯลฯ

เป็นต้น

การรับรู้ว่า...ผัสสะอะไร...ยังไม่ถือว่า...เป็นการส่งออก...แต่พอเริ่มปรุง....หรือ...จำสิ่งที่เคยปรุง...ว่า..สิ่งที่ผัสสะนั้น..ดีหรือไม่ดี...จุดนี้แหละ...เริ่มออกจากความสงบแล้ว...กระบวนการปรุงต่อก็เกิด....ไม่ว่า..เวทนา...ตัญหา..อุปาทาน..ภพ...ก็ตามมา....มีผลสุดท้ายคือ..ทุกข์

ตัว..ทุกข์....นี้แหละ...ใช้เป็นตัวชี้วัดว่า....จิตส่งออก....แล้วหรือไม่

อนุโมทนาสาธุ ^^